فصلنامه علمی ـ ترویجی «سفینه» در ایستگاه 60
گروه اندیشه ــ شصتمین شماره از فصلنامه علمی ـ ترویجی سفیه به صاحب امتیازی موسسه فرهنگی نبأ مبین، مدیر مسئولی محمدحسین شهری و سردبیری منصور پهلوان به زیور طبع آراسته شد.
به گزارش ایکنا؛ در این شماره از فصلنامه علمی ـ ترویجی «سفیه» مقالاتی با عناوین «مبانی نقد قرآن‌محور روایات تفسیری؛ بر پایه سیره معصومین: در عرضه روایات» نوشته محمدکاظم رحمان‌ستایش و احمد جمالی‌گندمانی؛ «مبانی روش برداشت علمی آیت‌الله جوادی‌آملی از قرآن» به قلم محمدامین تفضلی و مجید معارف؛ «حوزه‌های معرفتی حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها نسبت به قرآن» تالیف زهره اخوان‌مقدم؛ «شیوه‌های تفسیری حسنین(ع) در منابع اهل سنت» نوشته حسین خاکپور و هادی زینی به زیور طبع آراسته شده و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.
همچنین مقالات «مبانی و روش‌های تفسیری امام صادق (ع)» به قلم محمدرشید شیخ‌احمد و علی‌اکبر شایسته‌نژاد؛ «فهم ساختار موضوعی قرآن کریم: رویکرد چند متغیره اکتشافی» به قلم نجلا ثابت، سیدمصطفی احمدزاده، مهدی جباری‌نوقابی؛ «بررسی و تحلیل الگو‌های اثرگذار بر اندیشه نصر حامد ابوزید» نوشته حسن زرنوشه‌فراهانی، حمید ایماندار و علیرضا زرنوشه‌فراهانی و «تحلیل جایگاه و کاربرد حدیث در تفسیر مناهج البیان فی تفسیر القرآن» نوشته عبدالله میراحمدی و سیده‌زینب حسینی از دیگر مقالات منتشر شده در این شماره از فصلنامه علمی ـ ترویجی سفیه هستند.
«مبانی نقد قرآن محور روایات تفسیری؛ بر پایه سیره معصومین: در عرضه روایات»
در چکیده مقاله «مبانی نقد قرآن محور روایات تفسیری؛ بر پایه سیره معصومین: در عرضه روایات» آمده است «نقد قرآن‌محور احادیث و بالاخص روایات تفسیری در مقام چیستی و چگونگی و در مقام کاربست و تطبیق ضرورت دارد. پژوهش حاضر، با هدف پاسخ به این موضوع، از حیث ارائه مبانی عرضه حدیث بر قرآن بر پایه سیره معصوم: و تطبیق این مبانی در عرضه روایات تفسیری، انجام شده است. این تحقیق با روش تحلیل متن و از طریق مطالعه کتابخانه‌ای، به دنبال پاسخ به سوالات اصلی این معیار یعنی امکان عرضه روایات تفسیری بر قرآن، شمولیت عرضه روایات تفسیری، مدلول قرآن در عرضه این روایات، عرضه روایات تاویلی، به یافته‌هایی مبنی بر «پیش شرط عرضه: عدم احراز صدور و شبهه‌ناک بودن روایت»، «تاکید بر تعمیم مدلول قرآن به هنگام عرضه بر نص، ظاهر، اصول و گفتمان قرآنی» و «ضرورت تبیین معیار عرضه حدیث بر پایه نگاه حدیثی و سیره معصومین(ع) و پرهیز از محوریت دیدگاه‌های شخصی و مبانی سایر علوم در نتیجه‌گیری از مراد از عرضه و چگونگی آن» منتج شده است».
«مبانی روش برداشت علمی آیت‌الله جوادی‌آملی از قرآن»
نویسنده مقاله «مبانی روش برداشت علمی آیت‌الله جوادی‌آملی از قرآن» در چکیده نوشتار خود آورده است «یکی از روش‌های تفسیری قرآن که در سال‌های اخیر با کوشش‌های علامه طباطبایی و پس از وی آیت‌الله جوادی‌آملی مورد توجه قرار گرفت، روش قرآن به قرآن است. آیت‌الله جوادی‌آملی در مقدمه تفسیر خود، تسنیم، در ضمن بررسی مبانی علمی این روش به جامعیت قرآن کریم با توجه به آیه «تبیاناً لکل شیء» استناد کرده که در آن، قرآن حاوی تمام علوم و مبین همه چیز دانسته شده و لذا به طریق اولی در تبیین مرادات خودبینی از از غیر، از جمله سنت تلقی شده است. با بررسی مراد قرآن کریم از کل شیء و تعیین حوزه تبیینی آن بر مبنای روایات و عدم وجود تبیان لازم در ظواهر قرآن کریم، روشن می‌گردد تحقق جامعیت قرآن در تبیین همه مسائل بدون مراجعه به مبین قرآن ممکن نیست؛ و لذا استناد بدان برای اثبات حجیت روش قرآن به قرآن با کاستی‌هایی روبه‌رو می‌باشد. این مقاله بر آن است تا با محوریت آراء آیت‌الله جوادی‌آملی ابتدا به تبیین استناد مطرح شده بپردازد و سپس کاستی‌های آن را مورد بررسی قرار دهد».
«حوزه‌های معرفتی حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها نسبت به قرآن»
در طلیعه مقاله «حوزه‌های معرفتی حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها نسبت به قرآن» می‌خوانیم «نوشتار حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی، قرآن‌شناسی حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها را در سه حوزه مطرح کرده که عبارتند از: معرفی قرآن از حیث ماهیت و چیستی (شناخت برون متنی)؛ معرفی جایگاه قرآن از حیث مصدریت برای پالایش احادیث؛ و تلاش‌های ایشان در حوزه فهم آیات (شناخت درون متنی) که مورد اخیر خود در سه بخش بیان مصداق، بیان معنا، و استناد به آیه به صورت تضمین و تلمیح قابل بحث است».
«شیوه‌های تفسیری حسنین (ع) در منابع اهل سنت»
در چکیده مقاله «شیوه‌های تفسیری حسنین (ع) در منابع اهل سنت» آمده است «آگاهی از روش تفسیری امام حسن و امام حسین (ع) به عنوان دو سبط و وارثان علم پیامبر (ص)، ما را به سوی استفاده صحیح و روشمند از قرآن رهنمون می‌سازد. این دو امام بزرگوار گرچه در دوران پر آشوبی زندگی می‌کردند، اما هر فرصتی را برای تبیین آیات الهی مغتنم دانستند، به طوری که جمع قابل توجهی از روایات تفسیری آنها در منابع اهل سنت ذکر و بدان استناد شده است. مقاله حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی ابتدا روایات تفسیری این دو امام را از مصادر فوق استخراج کرده و ضمن روش‌شناسی و شناسایی منابع مورد استفاده آنها در تفسیر نشان می‌دهد که سبطین در تفسیر قرآن، گاهی از روش‌های قرآن به قرآن، روایی، لغوی و کلامی استفاده نموده‌اند و زمانی قسمتی از قرآن را به گونه دیگری تبیین کرده‌اند که استفاده از جری و تطبیق، تبیین مجملات، بهره‌گیری از اسباب نزول و ... از آن دسته‌اند».
«مبانی و روش‌های تفسیری امام صادق (ع)»
نویسنده مقاله «مبانی و روش‌های تفسیری امام صادق (ع)» در چکیده نوشتار خود آورده است «امام صادق (ع) با تشکیل کلاس‌های متعدد تفسیری علاوه بر تفسیر قرآن و تربیت عده کثیری از مفسران بزرگ، نقش فعالی در ارائه تفسیر مناسب و موافق با تعالیم نبوی، داشته است، مبانی تفسیری آن حضرت؛ دوری از تفسیر به رای، حجیت ظواهر قرآن، مخالفت با تفسیر صوفیانه و غالیانه می‌باشند، برخی از روش‌های تفسیری ایشان؛ تفسیر قرآن با قرآن، تفسیر با سنت، تفسیر با تاریخ، اصلاح تفاسیر ناروا، تفسیر از طریق واژه‌شناسی و ... می‌باشند. همچنین در سیره آن حضرت موارد قابل ملاحظه‌ای از تفسیر آیات و تربیت شاگردان بزرگ در این عرصه را مشاهده می‌کنیم. این مقاله از نوع پژوهش‌های بنیادی است و پس از بررسی روایات و مراجعه به تفاسیر و منابع مرتبط به شیوه کتابخانه‌ای و تحلیل درون متنی، به بیان برخی از راهکار‌های تفسیری امام صادق (ع) پرداخته شده است».
«فهم ساختار موضوعی قرآن کریم: رویکرد چند متغیره اکتشافی»
در چکیده مقاله «فهم ساختار موضوعی قرآن کریم: رویکرد چند متغیره اکتشافی» می‌خوانیم «در این مقاله، روش‌شناسی کشف ساختار موضوعی قرآن کریم بر اساس یک ایده بنیادی در داده کاوی و شیوه‌های مرتبط با آن ارائه شده و آن اینکه در برخی از متون، فراوانی گونه‌های واژه‌ها، شاخص معتبری برای محتوای مفهومی آنها است و این ویژگی، معیار معتبری برای طبقه‌بندی آن واژه‌ها نسبت به یکدیگر فراهم می‌سازد. از این روش، برای کشف ارتباطات متقابل موضوعی میان سوره‌های قرآن کریم از طریق لحاظ نمودن فراوانی داده‌های واژه‌ای آن سوره‌ها و سپس به کار بردن تحلیل خوشه‌ای به شیوه سلسله مراتبی، استفاده می‌شود. نتایجی که در اینجا گزارش شده، نشان می‌دهد که روش‌شناسی حاضر نتایج کاربردی در فهم قرآن کریم براساس معنی‌شناسی واژه‌های قرآن کریم دارد».
«بررسی و تحلیل الگو‌های اثرگذار بر اندیشه نصر حامد ابوزید»
نویسنده مقاله «بررسی و تحلیل الگو‌های اثرگذار بر اندیشه نصر حامد ابوزید» در چکیده مقاله خود آورده است «نصرحامد ابوزید (۱۹۴۳-۲۰۱۰ م) با طرح نظریاتی جدید در مطالعه قرآن و برداشت از دین که در تضاد آشکار با گفتمان دینی حاکم بر کشور مصر بود، سبب شد که کانون توجه محققان و مورد بحث و مناقشه علمی قرار گیرد. بسیاری، دیدگاه‌های او را در راستای اندیشه‌های معتزله تحلیل می‌کنند و به وی نسبت معتزله‌گرایی می‌دهند. اما این پژوهش با بررسی و تحلیل آثار او، به الگو‌های دیگری نیز برای ابوزید دست یافته که تاثیر آنها بر او کمتر از معتزله نبوده و این نشان می‌دهد که وی به هیچ وجه خود را محصور در اندیشه‌های معتزله نکرده است. الگو‌های شناخته شده برای ابوزید عبارتند از: مکتب ادبی امین‌الخولی در تفسیر، اساتید زمان دانشجویی او در مصر، اندیشه‌های عرفانی ابن عربی، نظریات هرمنوتیکی اندیشمندان غربی، و آراء و نظریات اندیشمندان مشهور اشعری نظیر زرکشی و سیوطی و نیز برخی اسلام‌شناسان غیرمسلمان نظیر توشیهیکو ایزوتسو».
«تحلیل جایگاه و کاربرد حدیث در تفسیر مناهج البیان فی تفسیر القرآن»
در چکیده مقاله «تحلیل جایگاه و کاربرد حدیث در تفسیر مناهج البیان فی تفسیر القرآن» آمده است «تفسیر مناهج البیان فی تفسیر القرآن اثر قرآن‌پژوه و مفسر معاصر، آیت‌الله شیخ محمدباقر ملکی میانجی از جمله تفاسیری است که مولف آن در کنار روش تفسیر قرآن به قرآن و ارائه بحث‌های متنوع اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و ... از روایات وارده در منابع حدیثی شیعه و سنی نیز استفاده کرده است. وی ضمن باور به حجیت سنت، در موارد بسیاری از روایات استمداد گرفته است؛ مانند بررسی لغوی واژگان، بیان فضیلت سوره‌ها، بیان سبب نزول آیات و تعیین مصداق آنها، تفسیر و تاویل آیات و سور و غیره. او در بهره‌گیری از روایات، گاه به شرح روایت و بیان اسرار آن پرداخته، گاهی برای گفته‌های خویش از روایات موید می‌آورد. در مواردی نیز با اشکال وارد کردن به سند حدیث یا دلالت آن و با بیان روایات مکمل، به نقد استدلال‌های روایی دیگران می‌پردازد. در این مقاله به شیوه تحلیل محتوا، در یک نگاه روش‌شناسانه سعی بر آن داریم که به بررسی و تحلیل روایاتی مبادرت ورزیم که آیت‌الله ملکی میانجی در تفسیر خود از آیات قرآن کریم بدان‌ها استناد نموده است. در نهایت نیز به تحلیل روش بهره‌گیری وی از روایات در تفسیر خواهیم پرداخت».
یادآور می‌شود علاقه‌مندان برای دریافت اصل مقالات می‌توانند به نشانی اینترنتی http://fa.safinahmagazine.ir/home.html مراجعه کنند.
انتهای پیام
