انقلاب اسلامی مهم‌ترین رویداد قرن است/ رشد چشمگیر نگارگری و نشر هنر پس از انقلاب
گروه هنر ــ یک استاد دانشگاه در همایش «چلچراغ هنر» گفت: انقلاب اسلامی ایران به واقع مهم‌ترین انقلاب سیاسی، اجتماعی و مذهبی قرن به شمار می‌رود که تحول شگرفی در نظام حکومتی ایران و منطقه به وجود آورد.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ آخرین جلسه همایش «چلچراغ هنر» با حضور محمدکاظم حسن‌وند، نگارگر و استاد دانشگاه، خشایار قاضی‌زاده، استاد دانشگاه شاهد و حمید‌رضا قلیچ‌خانی، خوشنویس و پژوهشگر هنر، امروز 25 دی‌ماه در فرهنگستان هنر برگزار شد.
محمدکاظم حسن‌وند، اولین سخنران این همایش، اظهار کرد: انقلاب اسلامی مهم‌ترین انقلاب سیاسی، اجتماعی و مذهبی قرن بیستم به شمار می‌رود و تحول شگرفی در نظام حکومتی ایران و منطقه به وجود آورد.
وی افزود: این انقلاب تأثیرات بسیاری در عرصه بین‌المللی داشت. هنر به ویژه نقاشی تحت تأثیرات اساسی و بنیادی از این رویداد قرار گرفت. وقوع انقلاب اسلامی در ایران هم‌زمان با تحولات اساسی در حیطه هنرهای تجسمی غرب بود. در این زمان هنر پست مدرن در زمینه هنرهای تجسمی در کشورهای غربی به ویژه در آمریکا در حال شکل‌گیری بود.
حسن‌وند بازگشت به محتوا را یکی از شاخصه‌های اصلی هنر پست مدرن توصیف کرد و گفت: ویژگی مهم انقلاب ایران ماهیت اسلامی آن است که در واقع انقلاب اسلامی با هویت دینی خود از دیگر انقلاب‌ها و قیام‌های جهان متمایز میشود که شکلی جدید از انقلاب را به جهانیان نشان داد. امام راحل در این باره می‌گوید: «سایر انقلاب‌ها برای رسیدن به مسائل دنیوی اتفاق افتادند، ولی انقلاب اسلامی ایران اهداف والاتری دارد.» این کلام امام در هنر هم لحاظ شده است.
این استاد دانشگاه مضامین و موضوعات انقلابی در نقاشی را چنین توصیف کرد: مضامین اسلامی و مفاهیم مرتبط با آن، مفاهیم و مضامین تشیع، انقلاب اسلامی و آرمان‌های مرتبط با آن، دفاع مقدس و جنگ تحمیلی مضامین سیاسی و ضداستکباری، عدالت اجتماعی، توجه به مستضعفان، مفاهیم و مضامین عرفانی و تعالیم متعالی انسانی، موضوعاتی بود که در هنر نقاشی پس از پیروزی انقلاب اسلامی مد نظر قرار گرفت.
حسن‌وند در خاتمه اظهار کرد: نقاشان انقلاب اسلامی در اوایل پیروزی انقلاب بسیار جستجوگر و تجربه‌گرا بودند. بسیاری از آنها در جستجوی یک قالب و صورت جدید بودند که قابلیت طرح معانی اسلامی و انقلابی را داشته باشد. در این میان، شیوه‌های متعددی را در کار خود تجربه کردم؛ تجربیاتی که برگرفته از روش و تکنیک خاص هر هنرمند بود.
حمید قلیچ‌خانی، دومین سخنران این همایش به سیر تاریخی خوشنویسی در یک قرن اخیر پرداخت و اظهار کرد: خوشنویسی در زمان قاجار محدود به اقشار تحصیل کرده بود. در ادامه، در زمان پهلوی اول و دوم به علت رایج شدن صنعت چاپ خوشنویسی، افت محسوسی پیدا کرد، اما با پیروزی جمهوری اسلامی خوشنویسی به شکل شگفت‌انگیزی رشد کرد. در دو دهه اول انقلاب تنها 10 نفر بودند که گواهینامه اعتباری از انجمن خوشنویسان ایران را داشتند، اما این تعداد در سال‌های اخیر به 300 نفر افزایش پیدا کرده و این خود نشان‌دهنده تعالی است که خوشنویسی در انقلاب اسلامی پشت سر گذاشته است. البته ارقام صعودی تنها کمّی نبودند، بلکه در بحث کیفی نیز شاهد رشد مطلوبی در خوشنویسی هستیم.
وی افزود: اینکه چگونه خوشنویسی در 40 سال اخیر چنین رشدی داشته، تنها به یک عامل مربوط میشود و آن توجه به بحث آموزش است. البته باید متذکر شویم که در بحث پژوهش، هنوز نیازمند کارهای بیشتری هستیم. در این رابطه با تکیه بر پایان‌نامه‌های دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترای دانشجویان، انتظار می‌رود به دستاوردهای پژوهشی خوبی برسیم.
قلیچ‌خانی تأکید کرد: نیاز به پژوهش در هنر خوشنویسی ریشه‌ای تاریخی دارد که تنها ضعف‌های آن را نباید در چهار دهه اخیر خلاصه کرد، زیرا اگر بحث مقایسه پیش آید، خواهیم دید که در همین رابطه نیز رشد کمی را شاهد بوده‌ایم. برای مثال از یک نشریه پژوهشی در دهه 60 به چندین نشریه و مجله پژوهشی رسیده‌ایم ولیکن همان‌گونه که پیش‌تر گفتم، هنوز در حوزه پژوهش نیاز به کار بسیار داریم.
وی با بیان اینکه نستعلیق همیشه برای ایرانی‌ها بوده است، گفت: اوج نستعلیق را باید در میان ایرانیان جستجو کرد، چون خود مبدع آن هستند، اما بعد از انقلاب در دیگر خطوط نیز با رشد چشمگیری مواجه هستیم. بحث دیگر من به نقاشی‌خط مربوط میشود. این شکل از هنر از ابتدای دهه 40 تحت عنوان گرایشی مدرن در هنر به وجود آمد و در دو دهه ابتدای پیروزی انقلاب توسط استاد احصایی پرورش یافت.
وی اضافه کرد: اما در یک دهه اخیر، توجه به نقاشی‌خط فوق‌العاده وسیع شده است؛ حتی در بحث فروش آثار هم شاهد استقبال مردم از آثار نقاشی‌خط هستیم. نکته دیگر به بحث ابداع خط برمی‌گردد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هنرمندانی چون استاد عجمی و استاد آریامنش خطوط جدیدی را ابداع کردند.
خشایار قاضی‌زاده، سومین سخنران این همایش درباره هنر نگارگری و رشد آن پس از پیروزی انقلاب اسلامی اظهار کرد: قبل از پیروزی انقلاب به نگارگری توجه چندانی نمی‌شد، چون در زمان پهلوی دوم، سیاست‌ها برپایه توجه به هنرهای مدرن استوار شده بود، اما با پیروزی انقلاب اسلامی شرایط تغییر کرد و نگارگری با رشد چشمگیری مواجه شد.
وی افزود: با آغاز جنگ تحمیلی ظرفیت‌های جدید در هنر نگارگری به وجود آمد؛ برای مثال تصویرگری که از شهدا انجام می‌شد، دریچه‌های جدید پیش روی هنر نگارگری باز می‌کرد. البته باید تأکید کنم که نگارگری از لحاظ ابزار، ابعاد و شکل اجرایی نیز تنوعی خاص یافت. برای مثال جوانانی بودند که آثاری با ابعاد بزرگ از خود خلق کردند.
وی درباره کارهای پژوهشگری در هنر نگارگری هم گفت: در حوزه پژوهش کارهای بسیاری انجام شده است؛ به ویژه پایان‌نامه‌هایی که در این رابطه از دانشجویان به چاپ رسیده گواه خوبی برای این ادعا است.
وی درباره مشکلات حوزه نشر نیز اظهار کرد: جدا از نکات مثبتی که برشمردم، باید به برخی نقصان‌ها هم اشاره کنم. برای مثال در حوزه نشر با کمبودهایی روبرو هستیم که به نوعی ریزش‌هایی در پی داشته است. لیکن با توجه به نقصان‌هایی که در حوزه نشر داریم، باز هم تفاوت کمّی آن با قبل از انقلاب بسیار چشمگیر است. منظور اینکه در حوزه نشر، قبل از انقلاب کاری نشده تا بخواهیم درباره نقصان‌هایش حرفی بزنیم.
انتهای پیام
