بررسی دلایل ناکامی برنامه‌های گفت‌وگو محور صدا و سیما
تلاش‌های اخیر صدا و سیما در جذب مخاطب بیشتر از طریق تولید برنامه‌های گفت‌وگو محور چندان موفقیت آمیز نبوده است و برخی کارشناسان معتقدند وقایع و اتفاقات جامعه، در این ناکامی نقش داشته و صدا و سیما به تنهایی مقصر نیست.
به گزارش ایکنا، به نقل از ایرنا، صدا و سیما مدتی است که سعی دارد با ساخت و تولید برنامه‌های گفت‌وگو محور علاوه بر جلب نظر مخاطبان دراین راستا اعتمادسازی نیز کند اما باید گفت اینگونه برنامه‌ها با توجه به بودجه خوبی که در اختیار می‌گیرند و زمان مناسبی که در کنداکتور شبکه‌های مختلف به خود اختصاص می‌دهند هنوز نتوانسته‌اند جایگاه خود را در میان مخاطبان صدا و سیما پیدا کنند و این درحالی است که در بیشتر کشورهای جهان، تعداد بیننده‌های برنامه‌های گفت‌وگو محور با بیننده‌های سریال‌ها برابری می‌کند و حتی بارها دیده شده که برنامه‌های گفت‌وگو محور پر مخاطب‌تر از سریال‌ها نیز بوده است.
**برنامه‌های گفت‌وگو محور ایرانی استانداردها را رعایت نمی‌کنند
این روزها صدا و سیما سه گونه برنامه گفت‌وگو محور روی آنتن می‌برد؛ گفت‌وگوهای جدی و چالشی، سرگرم‌کننده و برنامه‌های گفت‌وگو محوری که ترکیبی از دو نوع قبلی است.
در دسته اول عنوان می‌شود که قرار است در این برنامه به موضوعات جدی بپردازند و درباره مسائل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی با کارشناسان و مسئولان به گفت‌وگو بنشینند اما در طی این مدت، مخاطبان با سوال‌های از پیش تعیین شده‌ای که از مهمان پرسیده می‌شود با جواب‌های مشخص روبهرو هستند و در نتیجه، از دیدن اینگونه برنامه‌ها دلسرد می‌شوند و با این باور که صدا و سیما به خاطر رعایت خط قرمزهایش در این برنامه‌ها به مشکلات اصلی مردم نخواهد پرداخت، ترجیح می‌دهند که بیننده آن نباشند.
گروه دوم، برنامه‌های گفت‌وگو محوری هستند که برای پر کردن اوقات فراغت و سرگرمی مخاطبان تولید می‌شوند، افراد معروف مانند بازیگران، ورزشکاران و شخصیت‌های محبوب به این برنامه‌ها دعوت می‌شوند اما در اینجا نیز مخاطبان اعتقاد دارند که در بیشتر اوقات این دسته از برنامه‌های گفت‌وگو محور شبیه به یک «نمایش» مقابل دوربین می‌رود و مهمان اغلب واقعیتها را درباره با زندگی خصوصی، خصوصیات اخلاقی و روحیاتش نمی‌گوید و در اصل این برنامه‌ها تریبونی شده‌اند برای مهمان‌ها تا خود را آنگونه که می‌خواهند معرفی کنند.
دسته سوم از برنامه های گفت‌وگو محور به برنامه‌هایی اختصاص می‌یابد که ترکیبی از دو گروه اول و دوم هستند. دراین برنامه‌ها هم درباره موضوعات تخصصی سوال پرسیده می‌شود و هم درباره با موضوعات عمومی، وقتی این دو گروه با هم ادغام می‌شوند مخاطب سردرگم شده و متوجه نمی‌شود که بیننده چه برنامه‌ای است.
با توجه به برنامه‌های گفت‌وگو محوری که اکنون از صدا و سیما پخش می‌شود باید گفت که درابتدا برنامه‌سازان صدا و سیما باید چارچوب‌ها واستانداردهای برنامه‌سازی در حیطه گفت‌وگو محوری را بیاموزند، مجریانی را برای اجرای این نوع برنامه ها، آموزش دهند و سپس با رعایت استانداردها و چارچوب‌های موجود و بدون تقلید از مدل‌های خارجی، برنامه‌های گفت‌وگو محور حرفه‌ای تولید کنند.
در اصل باید به این موضوع توجه داشت که برنامه گفت‌وگو محور باید تعریفی داشته باشد، فضای گفت‌وگو با مهمان نباید ناگهان تغییر کند و این موردی است که در بیشتر برنامه‌های گفت‌وگو محور صدا و سیما دیده می‌شود. این نوع برنامه‌ها یا باید چالشی و منتقدانه باشد و یا صرفا جهت سرگرمی تولید شود. اگر مجری با صمیمیت گفت‌وگویش را با مهمان آغاز کرد و سوال‌های عمومی از او پرسید نباید ناگهان شروع به نقد مهمان، عملکرد و کارنامه کاری او کند.
یکی از مهم‌ترین مواردی که برنامه‌سازان گفت‌وگو محور جدی و کارشناسانه صدا و سیما باید رعایت کنند این است که به مخاطب این اعتماد را بدهند که بدون سانسور و بدون سوال و جواب‌های از پیش تعیین شده با مهمان به گفت‌وگو می‌نشینند و درباره با مشکلات واقعی جامعه صحبت می‌کنند و اینگونه است که مخاطب عام نیز بیننده این برنامه‌ها خواهد شد و سطح اطلاعاتش بالا خواهد رفت. زمانی که مخاطب احساس کند مجری و مهمان او را فریب می‌دهند آن برنامه را پس خواهد زد.
تا زمانی که برنامه‌سازان، قوانین مربوط به برنامه‌های گفت‌وگو محور را رعایت نکنند نمی‌توانند در جذب مخاطب موفق باشند.
«سعید الهی» کارشناس فرهنگ و رسانه اما دلیل پر مخاطب نبودن برنامه‌های گفت‌وگو محور صدا و سیما را با نارضایتی‌های عمومی جامعه در ارتباط مستقیم دانست و در این باره به ایرنا گفت: باید در ابتدا به این موضوع توجه کرد که جذب مخاطب در جوامعی که از رسانه‌های دیداری و شنیداری واحدی برخوردارند و اساساً بستر تکثیر رسانه‌ها به دلایل گوناگون فراهم نیست بستگی به عواملی دارد که بیشتر در حوزه جامعه‌شناختی و روانشناختی مخاطبان قابل تحلیل هستند.
** مخاطب عام، اشتیاق دنبال کردن برنامه گفت‌وگو محور را ندارد
این کارشناس رسانه و فرهنگ با تاکید بر اینکه صدا و سیما باید در تولید اینگونه برنامه‌ها قواعد و ساختار فنی و تکنیکی و استانداردهای جهانی را رعایت کند، گفت: باید به این موضوع توجه داشت که هدف از تولید این برنامه‌ها، جذب مخاطبان عام و خاص از طریق به اشتراک گذاشتن یک سری اطلاعات است اما این امر در صورتی به درستی محقق می‌شود که مخاطب نیز از قبل زمینه این شادابی را داشته باشد و به تعبیری ساده‌تر با حوصله کافی و حال خوب، برنامه مورد نظر را بپذیرد.
الهی ادامه داد: چنانچه مخاطب بر اثر انواع فشارهای اقتصادی و حتی سیاسی درون جامعه با روحیه کسل، خسته و شاید ناراضی و معترض پای یک برنامه گفت‌وگو محور بنشیند علاوه بر عدم مشارکت و لذت بردن از برنامه تولید شده، چه بسا از محتوای آن برنامه که اغلب با فضای واقعی زندگی او منافات دارد نیز متنفر شود.
** مخاطبان خاص بی‌رغبت خواهند شد
این مدرس دانشگاه گفت: در خصوص مخاطبان خاص رادیو و تلویزیون نیز این امر مصداق دارد چرا که در بسیاری از مواقع فضای بسته و یک طرفه در گفت‌وگوی آزاد میان اندیشمندان و صاحبنظران می‌تواند موجب بی‌رغبتی و انفعال این دسته از فرهیختگان نسبت به برنامه های گفت‌وگو محور چالشی در حوزه‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی شود.
وی با اشاره به نقش همه ارکان و دستگاه‌های مسئول در دولت در ایجاد فضای امیدوارکننده و انگیزشی بین مردم اظهار داشت: بی‌تردید هر گونه بی‌اعتمادی و نارضایتی عمومی نسبت به وقایع و اتفاقات جامعه، تاثیر متقابل بر کاهش مخاطبان صدا و سیما به عنوان یک رسانه دولتی خواهد داشت و رسانه صدا و سیما در این زمینه به تنهایی مقصر نیست.
** باید اعتمادسازی کرد
الهی تصریح کرد: برنامه گفت‌وگو محور در حالی برای مردم جذاب خواهد بود که فارغ از هر گونه دغدغه و نگرانی ذهنی، آن برنامه را برای پرکردن اوقات فراغت خود انتخاب کنند و طبیعی است که برنامه‌های جدی همراه با گفت‌وگوهای موثر و کاربردی را تماشا نکند.
وی با ابراز تاسف از اینکه ادامه این رویه، ساده‌پسندی و گرایش به برنامه‌های ماهواره‌ای را به شدت افزایش می‌دهد، تاکید کرد: برنامه‌سازان و مجریان حرفه‌ای در داخل کشور بارها ثابت کرده‌اند که می‌توانند با برنامه‌های گفت‌وگو محور در ارتقای سطح کمی و کیفی مخاطبان صدا و سیما موثر واقع شوند؛ لذا باید در کنار اعتمادسازی عمومی در جامعه از این توانمندی ملی به خوبی بهره‌مند شد.
انتهای پیام
