اعوانی در ضمن انس با قرآن، به مطالعه فلسفه پرداخته است/ دو دلیل نیازمندی انسان معاصر به فلسفه

به گزارش ایکنا؛ مراسم بزرگداشت غلامرضا اعوانی با حضور حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ مهدی محقق، رئیس هیئت‌مدیره انجمن؛ رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم ایران؛ آیت‌الله مصطفی محقق داماد، استاد دانشگاه شهید بهشتی و منوچهر صدوقی سها، عضو شورای علمی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، برگزار شد.

در ابتدای نشست، حسن بلخاری به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: این جلسه صد و هشتاد و یکمین جلسه بزرگداشت مفاخر کشور است که در انجمن برگزار می‌شود. مفتخریم که خداوند به ما این سعادت را عنایت کرده است که خادمان چنین بزرگ‌داشت‌هایی باشیم و برای تجلیل و تکریم سه‌گانه اعظم فلسفه یعنی استاد داوری اردکانی، استاد دینانی و استاد اعوانی اقدام کنیم. من در خصوص استاد اعوانی دو مطلب عرض می‌کنم. اول اینکه بنده 15 سال است که خدمت جناب دکتر اعوانی می‌رسم و از مرحمت ایشان، که مورد تصدیق و قبول عامه و خاصه است، بهره‌مند می‌شوم.

وی ادامه داد: جناب دکتر اعوانی علاوه بر تألیفاتی که در حوزه فلسفه دارند، یکی از معدود فلاسفه معاصر است که در باب هنر سخن گفته است. ایشان به پیروی از سنت‌گرایان حدود 20 عنوان مقاله در زمینه هنر و زیبایی‌شناسی تألیف کرده است. سؤال این است چه چیزی در جان مایه اعتقاد سنت‌گرایان است که هنر را نزد آنان مقدس کرده است؟ سنت‌گرایان دل در گرو افلاطون و فلوطین دارند. خصوصا دکتر اعوانی رساله دکتری خود را درباره فلوطین نوشته است. بعید است کسی آثار فلوطین را خوانده باشد و شیدا نشده باشد. فلوطین مرد شگفتی بود که جامع حکمت و معرفت و شهود به حساب می‌آمد.

راز گرایش سنت‌گرایان به هنر

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تأکید کرد: آنچه سبب می‌شود سنت‌گرایان هنر را مقدس بشمارند، این است که ایشان در مشهورترین تعریفی که از سنت وجود دارد، سنت را واجد 4 ویژگی برمی‌شمارند که شامل وحیانیت، استمرار، اثبات و تجسم است. رمز هنرگرایی سنت‌گرایان در وجه چهارم تعریف سنت نهفته است. بر بنیاد این تعریف، اگر حقیقت تجسم نیابد در جان خود مدفون است و حقیقت مدفون، قابلیت هدایت ندارد. ذات هنر تجلی و تجسم است. به واسطه تجسم، حقیقت از بطن به ظهور می‌آید. به این ترتیب رمز گرایش سنت‌گرایان به هنر به دلیل بعد چهارمی است که در تعریف سنت بیان می‌شود.

در ادامه این مراسم، داوری اردکانی علی‌رغم وضعیت نامساعد جسمانی، به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: هر جامعه‌ای نیازهایی دارد. برخی از نیازها شناخته است، ولی برخی از نیازها ناشناخته است. نیازهای زندگی روزمره شناخته و معلوم است؛ اما چیزهای دیگری هم نیاز است که عموماً متوجه آنها نیستیم. به اعتقاد من ما در زمانی زندگی می‌کنیم که به علم و فلسفه نیاز داریم. گذشتگان به علم و فلسفه نیاز نداشتند. باید توجه داشت حتی نیاز قبل از دوران تجدد به علم و فلسفه با نیازی که بعد از دوره تجدد به وجود آمده، یکی نیست و تفاوت دارد.

وی افزود: در گذشته مردم به علم و فلسفه نیاز داشتند، اما این دو در شمار نیازهای اصلی آنها قرار نداشت. دلیل اینکه به فلسفه نیاز نداشتند، این است که در گذشته، فلسفه به عنوان شرف و فضیلت قلمداد می‌شد. اما در امروزه علم و فلسفه دو نیاز اساسی است که باید وجود داشته باشد. با اینکه علم و فلسفه در گذشته جزء نیازهای بشر به شمار نمی‌آمد، اما در زمان ما که ارزش‌ها تغییر پیدا کرده و به تعبیر دیگر، وارونه شده است، ما به دو دلیل به علم و فلسفه نیاز داریم. یک جنبه از نیاز ما به علم و فلسفه از جهت روان‌شناسی است؛ یعنی گویی علم ما را آرام می‌کند. سوای این موضوع، ما برای توسعه و پیشرفت هم به علم نیاز داریم. ما برای آینده کشورمان به علم  و فلسفه نیاز داریم. ما به فلسفه نیاز تاریخی داریم. ما نیازهای بسیاری داریم که نمی‌توانیم آنها را تشخیص بدهیم. هیچ علمی قادر نخواهد بود نیازهای ما را به ما بگوید و برایمان آشکار سازد. تنها علمی که می‌تواند نیازهای ما را برایمان آشکار سازد، علم فلسفه است.

داوری اردکانی در ادامه به معرفی شخصیت غلامرضا اعوانی پرداخت و اظهار کرد: دکتر اعوانی کارهای بزرگی انجام داده و همه عمرش صرف خدمت به فلسفه شده است. ایشان این استعداد را داشته است که با فرهنگ ایران آشنا شود. همچنین از نوجوانی با قرآن مأنوس بوده است. ایشان با همین انسی که با قرآن داشته، به مطالعه فلسفه پرداخته است. شاید طبیعی باشد که او به افلاطون گرایش داشته باشد؛ چراکه فلسفه افلاطون الاهی است. دکتر اعوانی همواره مروج فلسفه بوده است. گرچه افلاطونی است، اما مروج افلاطون نیست. وظیفه فیلسوف ترویج اندیشه یک نفر نیست، بلکه رسالت او بیان این است که چه «بوده» است، چه «شده» است و چه «می‌شود».

وی در پایان تصریح کرد: دکتر اعوانی هم به فلسفه خدمت کرد و هم شایستگی خدمت به فلسفه را داشته است. کتاب‌های ایشان محکم و قابل استناد است؛ چراکه هیچ زمان برای رفع تکلیف به تألیف و تحقیق نپرداخته است. یکی از نیازهای امروز ما معرفی فرهنگی ایران به دنیا است. دکتر اعوانی از کسانی است که در معرفی فرهنگ و فلسفه ایران تلاش کرده است. من 50 سال است به ایشان ارادت دارم. ایشان دارای صفات اخلاقی است که کم نظیر است؛ از جمله نجابت، صبر، حجب و تواضع. با وجود این، صریح سخن می‌گوید و از حق دفاع می‌کند.

انتهای پیام