حاکم اسلامی رضایتمندی مردم را رصد کند

به گزارش ایکنا از همدان، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا محمدی‌پیام، استاد حوزه و دانشگاه در هفتمین جلسه «تفسیر نامه‌ امام علی ‌ـ علیه‌السلام‌ ـ خطاب به مالک اشتر» که امروز، 6 بهمن‌ماه به همت خبرگزاری ایکنای همدان در دانشگاه بوعلی‌سینا برگزار شد، اظهار کرد: امام علی(ع) به مالک‌اشتر در مورد اولویت‌بندی امور سفارش می‌کند «وَلْيَكُنْ اَحَبُّ الاْمُورِ اِلَيْكَ اَوْسَطَها فِى الْحَقِّ، باید محبوبترین امور نزد تو میانه ترینش در حق باشد»، یعنی آنچه را مقدم شمارد که به حق نزدیک‌تر است و حق را به طور متعادل اجرا کند.
وی با بیان اینکه «قرآن کریم» بارها در این کتاب روشنگر و روایات معصومین(ع) اشاره شده است که مصداق تام و تمام «حق» است که از سوی حقیقت عالم هستی فرو فرستاده شده است، بیان کرد: قرآن حقی است نازل از سوی خداوند و شاید می‌توان سفارش امیرالمؤمنین(ع) در این فراز را این چنین معنی کرد که حاکم اسلامی باید نص صریح قرآن و مُرّ قانون را در رأس تمام اقدامات خود قرار دهد.
محمدی پیام با وام گرفتن مبحثی لغت شناسانه از آیه «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَىٰ حَرْفٍ و از مردم کس هست که خدا را به زبان و به ظاهر می‌پرستد (نه از باطن و حقیقت)» (حج/آیه11) توضیح داد: در عربی به لبه یا کناره چیزی «حَرف» می‌گویند، برخی افراد علی‌القاعده جانب احتیاط را رعایت می‌کنند و یا برخی از اعمال عبادی را به صورت پنهانی و در حاشیه انجام می‌دهند، که قرآن این نوع عبادت را نمی‌پذیرد، امام علی(ع) می فرماید در حق وسط میدان را بگیر. یعنی وقتی می‌خواهی حق را اجرا کنی طوری در وسط حق مستقر شو که از قرار گرفتن در لبه و گوشه در امان باشی تا به سادگی از گردونه حقیقت بیرون نیفتی.
وی افزود: حالت اعتدال را به همین جهت وسط و اوسط می‌گویند که حالت گوشه ندارد که از یک طرف سنگینی کند. امت وسط و صلات وسطی و ... همه با این نگاه مرتبط‌‌ اند.
این استاد دانشگاه با اشاره به فراز «وَ اَعَمَّها فِى الْعَدْلِ، و همگانى ترینش در عدالت» بیان کرد: دومین ویژگی برنامه‌ریزی که حاکم اسلامی باید ملاحظه کند این است که به طور عدل گسترانه رفتار کند. در ادامه اشاره می‌کند «وَ اَجْمَعَها لِرِضَى الرَّعِيَّةِ، و جامع ترینش در خشنودى رعیت باشد.» جامع رضایت مردم را مدنظر داشته باشد و کاری را انجام دهد که بیشترین عناصر رضایت مردم را در خود جا دهد.
وی توضیح داد: بر اساس این توصیه حضرت علی(ع) حاکم یا رئیس جمهور یک کشور اسلامی باید آمارگیری و رصدی از وضعیت رضایت مردم در مسائل مختلف کشور داشته باشد. چراکه میزان استقبال مردم از برنامه‌های مختلف در یک نظام در برنامه‌ریزی‎های آینده و موفقیت در آن مؤثر است.
وی یادآور شد: «فَاِنَّ سُخْطَ الْعامَّةِ يُجْحِفُ بِرِضَى الْخاصَّةِ چرا که خشم عمومْ خشنودى خواص را بى‌نتیجه مى‌کند.»، «فَ» در اینجا با هدف نتیجه‌گیری از بحث است. «سُخط» از سَخَطَ می‌آید و به معنای خشم است. حضرت پس از برنامه‎ریزی برای مردم که بر اساس سه ویژگی حق، عدالت و رضایت مردم می‌بایست انجام شود، یک قاعده را بعنوان نتیجه‌گیری در این فراز بیان می‌کند که نارضایتی و خشم عمومی همچون یک سیلاب رضایت خواص را که درصد کمتری از جامعه را تشکیل می‌دهند از بین می‌برد. یعنی مالک! مبادا رضایت بی‌تأثیر یک مشت خواص پرتوقع تو را بفریبد و عموم مردم را خشمگین سازی و نظام اسلامی را به باد فنا بسپاری!
محمدی پیام بیان کرد: بنابر فرهنگ علوی و مدیریت براساس نهج‌البلاغه بین رضایت عوام و خواص یا خشم توده مردم و اصحاب قدرت و ثروت باید خشم و خشنودی توده مردم اولویت یابد و مهم تلقی شود. توده ای که بر اساس نگاه امیر المؤمنین تمام قوام نظام به حضور آنان بستگی دارد و کمترین هزینه را برای نظام اسلامی دارند.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: رضایت مردم در فضایی سنجیده می‌شود که حق و عدالت از قبل در جامعه اولویت قرار داده شده باشد. همراه کردن افکار عمومی در یک جامعه زمینه موفقیت را برای حاکم اسلامی به بار می‌آورد. چراکه جلب رضایت مردم حل مشکلات را در سطح عمومی جامعه هموارتر می‌کند؛ لذا این فرمولی که حضرت بیان کردند یک فرمول کاملاً عقلانی و منطقی است. می‌توان اندیشه مترقی دموکراسی اسلامی و جمهوری مردمی خدامحور را در این جملات دریافت.
در این نگاه، مدیریت‌هایی که بدون ملاحظه تمایلات جامعه هدف و بدون آمارگیری‌های واقعی اعمال می‌شوند مورد نقد و رد است. توجه به مردم و نیازهای واقعی و ضرورت‌های حقیقی و آمارها و استقراءها و استنتاج‌های علمی و عینی از مهم‌ترین فراورده‌های این جملات نهج‌البلاغه در عرصه مدیریت است.
انتهای پیام