نخستین مرحله شکر پروردگار «کشف» است

به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام کاظم صدیقی در جلسه اخلاق در قرآن که عصر روز گذشته در کتابخانه مؤسسه آموزش عالی عالم آل محمد(ع) واقع در حوزه علمیه امام خمینی(ره) برگزار شد به شرح آیه ۱۲ سوره لقمان پرداخت و اظهار کرد: خداوند در این آیه می‌فرماید «وَلَقَدْ آتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ؛ و به راستى لقمان را حكمت داديم». ما باید باور کنیم در فیض فیاض بخل و منع وجود ندارد. هرکس راه لقمان را برود خدای متعال به او هم حکمت کرامت می‌کند. این حکمتی که در آیه اشاره شده است حکمت خاص است. آن حکمت چیست؟ آن این است که باید معرفت به خدا داشته باشی و ماسوای خدا را نعمت او بدانی و همه چیز را سایه و آیه او بدانی. در ادامه آیه می‌خوانیم «أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ وَ مَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ؛ خدا را سپاس بگزار و هر كه سپاس بگزارد تنها براى خود سپاس مى‌گزارد».
وی افزود: حکمت یک نوع شعور و آگاهی و دریافت فطری است؛ لذا خدادادی است و اکتسابی نیست. خود واقعی انسان جز وابستگی نیست. وقتی وابستگی خود ما برای ما مکشوف شد در می‌یابیم دیگر موجودات ممکن نیز هیچ استقلالی ندارد. هر چه هست خدا و تجلی اوست. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَى صَعِقًا فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ ؛ پس چون پروردگارش به كوه جلوه نمود آن را ريز ريز ساخت و موسى بيهوش بر زمين افتاد و چون به خود آمد گفت تو منزهى به درگاهت توبه كردم و من نخستين مؤمنانم» (اعراف/143). پروردگار حق بیشتر از آیات استفاده می‌کند. شأن آیه مرآتی است. حقیقت آیینه دیگرنمایی است، اگر خودنمایی کند آیینه نیست. خداوند همه چیز را آیه و جلوه قرار داده است. این عالم آیه خداست. شکر، کشف همین موضوع است.
استاد اخلاق حوزه علمیه تصریح کرد: حکمت همان واقع‌بینی است: «اللهم ارنی الاشیا کما هی؛ خداوندا چیزها را آنچنان که هستند به من نشان بده». هر چه هست خود ما هستیم. ما که به بیرون راهی نداریم. با این وجود ظاهرا خداوند همه بیرون را در ما قرار داده است. اگر ما در درون خود این فقر مطلق را کشف کنیم این فقر آیینه غنای مطلق است. فقر آیت است. خداوند متعال به لقمان این حکمت را دارد: «أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ». اولین مرحله شکر خدا، کشف است. شکر ابتدائا معرفت قلبی است، بعد انگیزه و احساس است، بعد به مرحله عمل می‌رسد. انسان باید اندیشه، انگیزه و عملش را از خدا به سوی خدا و در مسیر خدا ببیند و در هیچ کدام برای خودش استقلالی قائل نباشد. اگر این حقیقت نصیب شما شد در خواهید یافت خداوند کسری ندارد تا با شکر شما چیزی به او افزوده شود.
وی ادامه داد: حکمت واقعی که خیر کثیر است توحید است و همه انبیا سفره حکمت را پهن کردند: «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ؛ و در حقيقت در ميان هر امتى فرستاده‏‌اى برانگيختيم [تا بگويد] خدا را بپرستيد و از طاغوت [=فريبگر] بپرهيزيد» (نحل/36). خداوند در این آیات دارد مسیر توحید را برای ما روشن‌تر می‌کند: «أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ وَ مَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ؛ خدا را سپاس بگزار و هر كه سپاس بگزارد تنها براى خود سپاس مى‌گزارد». خود شکر بندگی است و بندگی مسیر قرب به خداست. در روایتی امام صادق(ع) فرمودند: می‌خواهم خدا را چنان شکر کنم که کسی این‌چنین خدا را شکر نکرده باشد. آنگاه حضرت فرمودند «الحمدلله». در ادامه حضرت تصریح کردند شکری بالاتر از «الحمدلله» وجود ندارد. دعای بعد از زیارت مخصوصه امام رضا(ع) مشحون معارف ناب است. در قسمتی از آن دعا می‌خوانیم: «یَا سَیِّدِی وَ مِنْ نِعَمِکَ یَحْمَدُ الْحَامِدُونَ وَ مِنْ شُکْرِکَ یَشْکُرُ الشَّاکِرُونَ؛‏ اى سید من در صورتى که به نعمت‌هاى تو حمد و ستایش گذارند حمد و ستایش تو گویند‌«.
امام جمعه موقت تهران تأکید کرد: در ادامه سوره می‌خوانیم: «وَإِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ وَهُوَ يَعِظُهُ يَا بُنَيَّ لَا تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ؛ و [ياد كن] هنگامى را كه لقمان به پسر خويش در حالى كه وى او را اندرز مى‏ داد گفت اى پسرك من به خدا شرك مياور كه به راستى شرك ستمى بزرگ است». طبق این آیه فرزند خود را نصیحت کردن از لوام حکمت است. فرزند آدم می‌تواند خود آدم باشد. هر دو یک حقیقت هستند. وقتی آدم به مقام توحید برسد بین خود و فرزندش دوئیت نیست. هر کس حکیم شد ابتدا باید به بچه‌های خودش توجه کند و آنها را در مسیر شکر قرار دهد. حکیم باید واعظ باشد. حکیم، جامعه نیازمند به موعظه را باید سیراب کند. این آیه را در کنار آیه: «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ؛ با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن و با آنان به [شيوه‌اى] كه نيكوتر است مجادله نماى» (نحل/125) ملاحظه بفرمایید. حکمت و موعظه در کنار هم هستند، کما اینکه جدال احسن نیز این‌گونه است. اول حکمت است بعد موعظه حسنه. خداوند نیز در سوره لقمان ابتدا حکمت را معرفی کرد و سپس موعظه را زیرمجموعه حکمت معرفی کرد.
انتهای پیام