پیشنهاد تعیین سقف برای مهریه/ مهریه صرفاً جنبه عاطفی ندارد

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا سالاری‌فر، استادیار پژوهشکده حوزه و دانشگاه، در گفت‌و‌گو با ایکنا؛ در پاسخ به این سؤال که آیا دخالت حاکمیت در مسئله تعیین میزان مهریه را قبول دارید؟ گفت: اگر موضوع مهریه برای دولت بار مالی داشته باشد و مشکلاتی را ایجاد کند، باید در این موضوع دخالت کند. اکنون مسئله چند هزار زندانی مهریه مطرح است که به بحرانی در ایران تبدیل شده و فشار آن هم علاوه بر مردم، به حاکمیت وارد می‌شود.

وی اضافه کرد: به نظر من حتماً باید برای مهریه سقفی معین و این سقف براساس مناطق مختلف کشور تعیین شود. شرایط زندگی اقتصادی و مسائل فرهنگی در هر منطقه متفاوت است. پس باید درباره بحث مهریه و سایر مسائل مرتبط بین مناطق مختلف کشور تفاوت قائل شویم.

مهریه بالا ابزار کنترلی نیست، بلکه مانعی برای ازدواج است

سالاری‌فر در پاسخ به این سؤال که شما موافق کدام یک از این دو نوع تفکر هستید: موافق افرادی که معتقدند باید مهریه کم تعیین شود، چون مهریه زیاد مانعی برای ازدواج و مخالف توصیه اسلام است یا عده‌ای که معتقدند چون حق طلاق با مرد است، زنان باید حتماً مهریه‌ای داشته باشند تا بتوانند آن را وجه ‌المصالحه برای گرفتن طلاق، حضانت فرزند و ... قرار دهند؟ گفت: مهریه اکنون آسیب‌زا شده است. برخلاف تصوری که گروه دوم دارند و فکر می‌کنند به نفع زنان است که مهریه بالا باشد تا زنان ابزاری کنترلی در دست داشته باشند، مهریه بالا موجب کاهش ازدواج می‌شود.

وی ادامه داد: وقتی مردان می‌بینند که مهریه بالاست و نمی‌توانند زیر بار تعهد چنین مهریه‌های سنگینی بروند و ممکن است کارشان به زندان بکشد، با خود فکر می‌کنند چرا باید ازدواج کنند و احتمال زندانی شدن خود را بپذیرند. به ویژه با توجه به اینکه فضای جامعه زمینه‌های زیادی برای رابطه‌های آزاد ایجاد کرده است.

مهریه بالا به نفع زنان نیست چون ...

حجت‌الاسلام سالاری‌فر تشریح کرد: اکنون جوانان مخصوصاً مردان با شرایط موجود به این نتیجه می‌رسند که چند سال با دختری زندگی کنند و اگر دیدند می‌توانند با هم ادامه دهند، شاید به ازدواج هم فکر کنند. صدمه این مسئله برای خانم‌ها بیشتر است. بنابراین افرادی که فکر می‌کنند مهریه بالاتر به نفع آنهاست، عملاً این مسئله به نفع آنها نیست.

این استاد حوزه و دانشگاه شرایط موجود را مواجه شدن با مشکلی دوجانبه و دوطرفه دانست و گفت: از یک طرف شرایط جامعه به نحوی است که بانوان جامعه نیازمند پشتوانه اقتصادی هستند و مهریه می‌تواند پشتوانه اقتصادی برای زن باشد. از سوی دیگر مهریه موجب شده تعدادی از مردها در زندان باشند؛ حال چگونه می‌توان این دو مسئله را جمع‌بندی کرد؟

نویسنده کتاب «زوج‌درمانی با روی‌آورد اسلامی» در پاسخ به سؤال خود پیشنهاد کرد: برای مهریه سقف تعیین شود و در این زمینه نیز منطقه‌ای عمل شود. یعنی براساس مناطق اقتصادی کشور، حداکثر سقف مهریه برای هر منطقه مشخص شود. با این قانون در هر منطقه‌ای مهریه‌ها به صورت متناسب تنظیم می‌شود و افرادی که می‌خواهند ازدواج کنند می‌فهمند که باید براساس شرایط منطقه خود چه میزان مهریه‌ای را متعهد شوند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر حتی تعیین 300 سکه بهار آزادی هم معادل یک میلیارد و دویست میلیون تومان می‌شود که هر کسی نمی‌تواند آن را تقبل کند، گفت: چطور می‌توان یک جوان را متعهد کرد که یک میلیارد و 200 میلیون تومان مهریه دهد.

توجه اسلام به ابعاد اقتصادی مهریه

سالاری‌فر در واکنش به این دیدگاه که عده‌ای معتقدند مهریه در اسلام جنبه و هدف اقتصادی و حمایت مالی از زن ندارد، گفت: در کتاب «خانواده در نگرش اسلام و روانشناسی» به این موضوع پرداخته و بیان کرده‌ام که جنبه اقتصادی مهریه هم مهم است و روایات و شواهد زیادی وجود دارد که اسلام به جنبه اقتصادی مهریه نیز توجه دارد و نمی‌توانیم بگوییم که مهریه در اسلام صرفاً جنبه عاطفی دارد.

مردی که برای ازدواج هزینه نمی‌دهد برای حفظ ازدواج هم تلاش نمی‌کند

نویسنده کتاب «بهداشت روانی» با نگرش به منابع اسلامی در خصوص سایر ابعاد مهریه از دیدگاه اسلام، گفت: مهریه یک بعد عاطفی دارد که بعد مهمی برای زن است. در تفسیر قرآن هم آمده است که مهریه هدیه‌‌ای است که ناشی از محبت و عاطفه است که مرد با این هدیه‌اش به زن عاطفه‌ای با او برقرار می‌کند. نقطه عاطفی دوم مهریه هم برای مرد است. مردی که برای ازدواج هزینه نمی‌دهد برای حفظ ازدواج هم تلاش نمی‌کند. پس لازم است هدیه‌ای در ازدواج وجود داشته باشد که فرد بداند برای این زندگی هزینه داده است و باید آن زندگی را حفظ کند.

جنبه معقول و منطقی مهریه در ایران کاهش یافته است

حجت‌الاسلام سالاری‌فر افزود: از سوی دیگر روایاتی داریم که در آنها گفته شده بهترین زنان کسانی هستند که مهریه آنها کم است و حتی مهریه خود را می‌بخشند. وقتی این دو روایات‌ها را کنار هم قرار می‌دهیم، به این نتیجه می‌رسیم که مهریه باید باشد، اما مقدار آن معقول باشد و اکنون جنبه معقول و منطقی آن در ایران کاهش یافته است.

وی تشریح کرد: اتفاقی که رخ داده این است که خانم‌ها مهریه پایین را برمی‌گزینند و در عوض حق طلاق می‌گیرند. این سبکی است که موافق آن نیستم. برای اینکه مشکل خانم‌ها در نداشتن حق طلاق را حل نمی‌کند، بلکه مشکل آنها را اضافه می‌کند. راه حل نداشتن حق طلاق این نیست که مهریه را کم بگیریم و زن حق طلاق بگیرد، بلکه راهکار این اقدام مشاوره قبل از ازدواج است.

جایگزین حق طلاق احراز سلامت اخلاقی و روانی با کمک مشاوره ازدواج است

 حجت‌الاسلام سالاری‌فر با تأکید بر لزوم مشاوره قبل از ازدواج اضافه کرد: خانمی که می‌خواهد از سلامت اخلاقی و روانی خواستگار خود اطمینان پیدا کند، باید مشاوره پیش از ازدواج داشته باشد، نه اینکه بر گرفتن حق طلاق پافشاری کند. خانم‌ها اگر تردید دارند که مردان به آنها ظلم می‌کنند و حاضر نیستند که آنها را طلاق دهند، باید مشاوره قبل از ازدواج انجام دهند و از سلامت روان مرد مطمئن شوند. اگر خانمی سلامت روانی همسر خود را احراز نمی‌کند، اصلاً نباید ازدواج کند که بعد بخواهد حق طلاق بگیرد. جایگزین حق طلاق، احراز سلامت اخلاقی و روانی با کمک مشاوره ازدواج است.

این کارشناس حوزه خانواده افزود: مشکل نداشتن حق طلاق با مشاوره قبل از ازدواج حل می‌شود، اما مسئله پشتوانه اقتصادی فقط با مهریه حل می‌شود. وقتی زن مهریه کم بگیرد و حق طلاق هم داشته باشد باز هم کسی که ضرر می‌کند خانم است. برای اینکه ممکن است همسر وی مدتی با او زندگی کند و به راحتی او را طلاق دهد و مهریه هم کم است و به راحتی آن را پرداخت می‌کند.

وی در پایان گفت: در همه جوامع پشتوانه و توان اقتصادی زنان کمتر از مردان است؛ به ویژه به دلیل باردار شدن و نگهداری از بچه‌ها، زنان نمی‌توانند مانند مردان کار کنند که این امر با مهریه جبران می‌شود، اما چون همین مهریه جنبه افراطی در ایران پیدا کرده مشکل‌زا شده است.

انتهای پیام