به گزارش
ایکنا از خراسان رضوی محمد بحرینیان شب گذشته، اول اسفند ماه، در جمع تعدادی از صنعتگران و فعالان اقتصادی با بیان اینکه دولت باید کوچک باشد، اظهار کرد: این رویه در سطح دنیا دنبال میشود اما به این معنا نیست که اندازه نداشته باشد؛ دولتها در آزادترین مناطق همچون آمریکا و در کشورهایی همچون ایران و شرق آسیا به نوعی خاص عمل میکنند. مساله ما این نیست که دولت چه اندازه باشد چراکه مشکل اصلی ما به مفهوم توسعه بازمیگردد.
وی ادامه داد: در ابتدا باید دید که تا به چه میزان از توسعه در کشور دست یافتهایم و سپس به سراغ مباحثی مانند اندازه دولت و میزان دخالت دولت در امور برویم. آنچه که از موضوع توسعه برداشت میشود، این است که کشور بتواند به شرایطی برسد که به لحاظ اقتصادی، پایدار باشد؛ به لحاظ فناوری، قابلیت مطرح شدن در سطح دنیا را داشته باشد و بتواند سهمی از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهد.
معنای توسعه چیست؟
بحرینیان با تاکید بر اینکه در مقایسه با کشورهایی چین و کره جنوبی به توسعه دست پیدا نکردهایم، عنوان کرد: طبق تحقیقات ما، سهم ایران در تجارت جهانی در سال ۲۰۱۵، ۰.۲۴ بوده؛ یعنی ایران اهمیتی در این حوزه ندارد. این امر نشان دهنده آن است که ما به توسعه دست پیدا نکردهایم. همانطور که میدانیم بیش از ۱۶۰ تعریف برای مفهوم توسعه مطرح شده اما باید سادهتر به مساله نگاه شود.
این صنعتگر و پژوهشگر توسعه اضافه کرد: اگر به بررسی شاخصهای اقتصادی همچون سرانه تولید ناخالص داخلی، GDP، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و یا میزان وام به بخشهای اقتصادی بپردازیم و میان دو دسته از کشورها تقسیم کنیم، میتوان به مفهوم توسعه به صورت شهود عینی دست یافت. دسته اول شامل ایران، هند، ترکیه و برزیل و دسته دوم شامل چین، کره جنوبی، مالزی، تایوان و در برخی از موارد سنگاپور است. البته قابل توجه است که با توجه به اینکه سنگاپور به نسبت کشوری کوچک بشمار میرود، سه برابر ما صادرات دارد.
وی افزود: ایران به عنوان اولین کشور در آسیا در سال ۱۳۲۷ اولین برنامه عمرانی و توسعهای داشته و ۲۰ سال پیش از کره جنوبی، ۳۵ سال پیش از چین و ۵۰ سال قبل از مالزی آغاز به کار کرده است. البته ما پیشرفتهایی داشتیم و نباید آنها را انکار کرد اما این میزان پیشرفت ما طبیعی است. بر اساس آمارهای بانک جهانی، رتبه 71 را در امید به زندگی در سال ۲۰۱۶ به خود اختصاص دادیم. با توجه به این شاخصها در مییابیم که میان این دو دسته از کشورها تفاوتهای بسیاری در راستای مفهوم توسعه وجود دارد.
این صنعتگر و پژوهشگر توسعه با تاکید بر اینکه تفاوت این دو دسته از کشورها در صنعتی بودن آن هاست، تصریح کرد: یعنی سنگاپور، مالزی، چین، کره جنوبی و ژاپن دارای صنعت هستند. البته درست است که در گروه دیگر نیز صنعت وجود دارد اما با این تفاوت که، گروه دوم صاحب فناوری است در حالی که دسته اول کشورهایی همچون برزیل و ترکیه فناوری از آن خود ندارند. همچنین در ترکیه و هند برندی وجود ندارد. در برزیل تنها دو برند وجود دارد اما کره جنوبی به تنهایی ۲۶ برند، چین نیز نزدیک به ۲۶ برند، مالزی ۷ و یا ۸ برند و سنگاپور ۱۲ برند دارد؛ در نتیجه توسعه در کشورهای دسته دوم روی داده است. همچنین در هند توسعهای وجود نداشته و تنها خدمات محور است و به خوبی در این حوزه عمل کرده است.
فناوری و سطح پیچیدگی صنعت بالا، افزایش تصاعدی در اشتغال
وی گفت: مراحل در توسعه باید مرتب و پیوسته باشد، از صنایع سبک کار را آغاز کرده به صنایع سنگین کار را توسعه دهیم و سپس به خدمات رفاه میرسیم؛ باید به محیط پیرامون خود به خوبی بنگریم و از همه جوانب به آن توجه کنیم. پاسخ این است که هر چه فناوری و سطح پیچیدگی صنعت بالا میرود، افزایش تصاعدی در اشتغال در حوزه خدمات به چشم میخورد؛ یعنی خدمات مولود تولید داخل باعث اشتغال تصاعدی و سپس منجر به پایداری اقتصاد میشود. اگر اینچنین خدماتی در کشور داشته باشیم، مطلوب بوده و باید به آن توجه بسیاری شود.
این صنعتگر و پژوهشگر توسعه بیان کرد: درنتیجه توسعه یک تعریف مشخصی ندارد و باید با شهود عینی به این امر توجه کنیم؛ با توجه به بررسیهای موجود میان این کشور، نمود توسعه مبتنی بر صنعت است. بر اساس کتاب «تامین مالی صنعتی» در کشور ما در راستای دستیابی به توسعه مشکلات وجود دارد و در این کتاب نوشته شده مستغلات (ساختوساز) واژه تاریخی مملو از تجارت موفقیت آمیز بوده که بر سرمایه گذاری صنعتی برتری دارد. تا اینجای قرن بیستم نیز اراضی واقع در حاشیه مراکز شهری رو به گسترش سودآوری مطمئنی داشتند.
وی ادامه داد: عجیب است که سرمایه گذاری در حوزه مستغلات و زمین در مقایسه با سرمایه گذاری صنعتی از نگرانی ها درباره بی سوادی سیاسی اقتصادی آسیب کمتری میبیند. زمین در ایران به مثابه ابزار حفظ ارزش و کمتر از سایر کالاها در معرض صرفهای دگرشونده بوده است. در نتیجه میتوان دریافت که توسعه با آن معنا در ایران صورت نگرفته است. در واقع این درست نیست که بگوییم هیچ کاری صورت نگرفته اما این نفت است که با ما کمک کرده به طوری که یک فرایند پیوسته به وجود نیاوردهایم که خیالمان راحت باشد.
عدم اهلیت حرفهای در تصمیمگیریها مانع دستیابی به توسعه
بحرنیان با تاکید بر اینکه ناتوانی و عدم اهلیت حرفه ای بسیاری از تصمیمگیران اقتصادی کشور عاملی در عدم دستیابی به توسعه است، گفت: اما خود را در پشت این قرار میدهند که سیستم نمیگذارد توسعه و حرکت صورت گیرد. البته شاید تنها ۲۰ درصد این امر درست باشد در حالی که با اشتباهات مرگبار خود به تحریمها دامن زده و آن را اثربخش کرده اند. نباید عدم اهلیت حرفهای را پشت موانع مطرح کرد. یک کشور توسعه نیافته به راحتی نمیتواند گامهایی به جلو بردارد بلکه باید به سطحی از پیشرفت برسد و از آنجا به بعد مجبور است که به جلو حرکت کند.
این صنعتگر و پژوهشگر توسعه افزود: در همان کشورها وقتی مشاهده کردند که مستغلات و خدمات غیر مولد در کره جنوبی، چین، مالزی، تایوان و سنگاپور آزاد شد، اقدامات مطلوبی در راستای توسعه انجام نخواهد شد، در نهایت یک تشکل مردم نهاد دولتی تشکیل دادند اما کسانی در این تشکل انتخاب شدند، متوجه شدند که نمیتوان به دنیای مدرن بدون برنامه و تمرکز در حوزه تصمیمگیری ورود پیدا کرد و در دنیای مدرن باید تجربیات مورد استفاده قرار گیرد.
نهادهای مردمی و دولتی راهکاری برای دستیابی به توسعه
وی تصریح کرد: در نهاد مردمی و دولتی، هم تشکلها و هم دولتیها حضور داشتند؛ اینگونه نهادها در دسته دوم از کشورها وجود داشته و این کشورها سه نقطه مشترک در صنعت داشتند. در واقع به نوعی این نهادها نقطه انرژی توسعه این کشورها قرار گرفت که در سایر کشورها مشاهده نمیشود؛ آن ها به این نتیجه رسیدند که خرده دانشهای خود را روی هم بگذارند. چگونه میتوان انتظار داشت که یک کارمند با وجود قانون دست و پاگیر بتواند با درستی تصمیمگیری کند. این نهاد تصمیمگیریها را انجام داده و ابلاغ میکند. البته با توجه به اینکه شرایط در دوره مصدق به نوعی بدتر از امروز بوده است. ما در این دوره بدون اتکا به درآمدهای نفتی به خوبی عمل کردیم چراکه افرادی سرشناس برای مرتفع ساختن مشکلات دعوت شدند.
بحرینیان با تاکید بر اهلیت حرفهای عنوان کرد: افرادی که رشته تحصیلی آن ها به جایگاهشان ارتباطی ندارد، نمیتوانند به خوبی در آن کار عمل کند. فردی که در مهندسی عمران تحصیل کرده، نمی تواند به عنوان فناور تلویزیون ایفای نقش کند؛ در واقع این دسته از اعمال هستند که ما را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.
این صنعتگر و پژوهشگر توسعه گفت: بر اساس نوشته کتابی، اشتیاق بی حد و حساب کارآفرینان به تقلید از پیشگام در صنعتی که به شکل تاسیس مولدانه و ناسنجیده و بدون بررسی ظرفیت بازار انجام میشود، در برخی از صنایع منجر به اضافه ظرفیت حاد در مناطق و اشباع بازار شده است. همچنین در حوزه تصمیمگیری یک انجماد فکری صورت گرفته درحالی که باید با نیروی جوان سروکار داشت اما افراد از نسل قدیم و فکری بسته نمیتوانند به طور کامل در بهبود اقتصاد کمک کند و باید نیروی جوان نیز در این عرصه حضور داشته باشد.
انتهای پیام