تربیت دینى؛ تنظیم شرایط براى حاکمیت مستمر انسانیت بر نفسانیت

نوجوانان و جوانان نقش مهم و تعيين‌كننده‌‏ای در ساختن جامعه دارند. استمرار و بقای هر جامعه نيز مستلزم انتقال مجموعه باورها، ارزش‏‌ها، رفتارها، گرايش‏‌ها، دانش‏‌ها و مهارت‏‌ها به نسل‏‌های جديد به وسيله آموزش و پرورش است. همچنين مدرسه علاوه بر ايفای نقش انتقال دانش و مهارت فنی، به اجتماعی كردن افراد و نيز تطبيق دادن دانش‏‌آموزان با هنجارها و نگرش‏‌های اجتماعی مطلوب و مناسب توجه خاص دارد.
بر همين اساس و از آنجا كه مدرسه نقش مهمی در آموزش و انتقال ارزش‏‌ها به نسل بعدی جامعه دارد، در دوره نخست‏‌وزيری شهيد رجايی و در زمان تصدی شهيد باهنر در وزارت آموزش و پرورش، در 8 اسفند 1359، اقدام به تأسيس ستادهای امور تربيتی در مدارس كردند تا فرهنگ اسلامی را گسترش دهند و دانش‏‌آموزان را به احترام و عمل به ارزش‏‌های اسلامی ترغيب کنند و به اخلاق پسنديده شخصيتی آراسته گردانند.

اهمیت تربیت اسلامی در سند تحول بنیادی
زهره امیرچقماقی، رئیس ناحیه یک آموزش و پرورش شهر یزد به مناسبت 8 اسفندماه روز امور تربیتی و تربیت اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا از یزد، اظهار کرد: تربیت دینى را مى‌توان فراهم آوردن بسترى مناسب براى هر چه بهتر شکوفا شدن استعدادهاى فرد از درون دانست. تربیت به معنى به فعلیت رساندن استعدادهایى است که در نهاد آدمى به ودیعه گذاشته شده و تربیت دینى تنظیم لحظه به لحظه شرایط است براى حاکم شدن مستمر انسانیت بر نفسانیت.
وی ادامه داد: بنا بر اهمیت تربیت اسلامی در سند تحول بنیادین نقش معلم (مربی) به منزله هدایت‌کننده و اسوه‌ای امین و بصیر در فرآیند تعلیم و ‏تربیت و مؤثرترین عنصر در تحقق مأموریت‌های نظام تعلیم و تربیت ذکر شده و فرایند تعلیم و تربیت شامل تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و ‏اخلاقی، تعلیم و تربیت اجتماعی و سیاسی، تعلیم و تربیت زیستی و بدنی، تعلیم و تربیت ‏زیباشناختی و هنری، تعلیم و تربیت اقتصادی و حرفه‌ای، تعلیم و تربیت علمی و فناورانه ‏منطبق بر نظام معیار اسلامی محوریت دارد.

امیرچقماقی افزود: در واقع مسئله تربیت و تعلیم 2 رکن اساسی‌اند و در رشد و پویایی در کنار هم تداوم دارند، باید به تعلیم و تربیت به موازات یکدیگر توجه شود، زیرا غفلت از هر کدام باعث به وجود آمدن خساراتی بر آینده جامعه است. ‌

آموزش‌ها متناسب با ظرفیت دانش‌آموزان باشد
وی ادامه داد: در امر تربیت دانش آموزان همواره باید به این اصل توجه داشت که جانب تعادل رعایت شود چراکه ظرفیت و توانایی انسان‌ها متفاوت است. باید به زمینه‌های قبلی هر فرد توجه داشت مثلاً محیط‌هایی که فرد در آن قرار داشته و یا میزان درک و استعداد ذهنی و روحی دانش آموز برای پذیرش معارف اسلامی.
رئیس آموزش و پرورش ناحیه یک شهر یزد افزود: متناسب با ظرفیت دانش‌آموزان، باید آموزش‌ها، شیوه‌ بیان و انتظارات را طبقه بندی کرد. اگر انتظارات و آموزش‌ها بالاتر از حد توان و درک دانش آموز باشد باعث دلسردی و خستگی دانش‌آموز می‌شود و در نتیجه از ادامه‌ی راه بازمی‌ماند. از طرف دیگر اگر آموزش‌ها، توقعات و تشویق و تنبیه پایین‌تر از سطح دانش‌آموزباشد، تأثیر لازم را نخواهد داشت و زمینه‌ تربیت اعتقادی، اخلاقی و عبادی را فراهم نمی‌کند.

مدرسه به مدرسه زندگی تبدیل شود
وی در پاسخ به سؤال ایکنا در خصوص تأثیر برنامه‌های اجرایی در زمینه امورتربیتی و تربیت اسلامی در مدارس گفت: برنامه اجرایی در زمینه تربیت اسلامی و پایبندی به ارزش‌های اسلامی هدف اصلی نظام آموزشی است یعنی معلم، مدیر و کتاب‌ها، دانش آموز را به صورت یک فرد مطلوب در ابعاد مختلف فرهنگی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی تربیت کند و مدرسه باید تبدیل به مدرسه زندگی شود و در کنار شاگرد اول علم، شاگرد اول اخلاق نیز داشته باشیم.
امیرچقماقی افزود: متأسفانه در نظام آموزشی ما با آنکه از فرصت‌ها و ظرفیت‌های متعدد و متنوعی برای آموزش و به‌خصوص پرورش آینده‌سازان کشور برخورداریم، اما معمولاً از حداقل آنها بهره می‌بریم.
وی ادامه داد: در نظام آموزش و پرورش کشور نه تنها هنوز موضوع تربیت و پرورش از جایگاه بایسته و شایسته خود برخوردار نیست، بلکه شیوه و فرآیند آموزش نیز با مشکلات فراوان مواجه است، چرا که به علل مختلف عمدتاً غیرموجه، تمام تلاش معلعمان صرفاً بر حفظ (نه یادگیری) دروس و اخذ نمره است، اما حوزه کارکردی آموزش و پرورش، فقط آموزش نیست. در این نهاد توجه به مسائل تربیتی و پرورشی به منزله اصلی ضروری محسوب می‌شود و در واقع آموزش و پرورش مأموریت دارد که زمینه دستیابی دانش‌آموزان به حیات طیبه را در همه زمینه‌های کارآمد و موثر فراهم کند.
رئیس آموزش و پرورش ناحیه یک شهر یزد گفت: مربیان مدارس باید با راهکار‌های جلب و جذب دانش‌آموزان به مسائل فرهنگی و قرآنی آشنایی داشته باشند تا بتوانیم سواد معنوی و فکری جوانان را افزایش دهیم.

آموزش آموزه‌های دینی با زبان امروزی به دانش‌آموزان
وی با اشاره به نقش مؤثر معلمان و خانواده‌ها در این زمینه تصریح کرد: تربیت اسلامی به‌ مثابه یک پرنده در حال پرواز است که خانواده یک بال این پرنده و معلمان بال دیگرش را شکل می‌دهند چراکه هردوی آن‌ها به یک اندازه اهمیت دارند و در نبودشان هیچ حرکت و شتابی انجام نخواهد شد.
امیرچقماقی افزود: معلمان، در واقع آنان نقش فرهنگ‌سازان و الگوهای رفتاری را برای دانش‌آموزان بازی می‌کنند؛ لذا معلمان ما نباید در امر آموزش دینی به نصیحت بپردازند، بلکه باید به شکل عملی اقدام به آموزش و تفسیر قرآن و اقامه نماز کنند.
وی ادامه داد: مربیان باید آموزه‌های دینی را با زبان امروزی به دانش‌آموزان بیاموزند و براساس آنچه در گذشته به آنها به ارث رسیده عمل نکنند؛ یعنی ضرورت دارد که مثال‌های عینی را مطرح کنند.
امیرچقماقی گفت: همچنین نباید مطالب گسترده دینی را در کتب مختلف قرار داد و دانش‌آموز را مجبور به حفظ مطالب کرد و در آخر تصور کرد که این اقدام یعنی تربیت دینی، زیرا چنین امری به معنای همان آموزش‌های طوطی‌واری است که در نهایت به دامنه باورها و اعتقادات مذهبی فراگیر کمک نمی‌کند؛ لذا برای تحقق هر امری باید از راهش وارد شد.

والدین تربیت دینی را محور امورتربیتی قرار دهند
رئیس آموزش و پرورش ناحیه یک شهر یزد گفت: بی‌تردید والدین نیز سهم بسزایی در این مقوله دارند، چرا که اتفاقاً در برخی موارد مدارس و فضاهای آموزشی به خوبی اقدام به تربیت دینی دانش‌آموزان می‌کنند، اما به این علت که والدین کمتر به این گونه تربیت اهمیت می‌دهند، عملاً تمام اقدامات مربیان در فضاهای آموزشی غیراثربخش می‌شود. اساساً والدین نیز باید در کنار مربی قرار گرفته و تربیت دینی را محور امور تربیتی خویش قرار دهند.
وی در پاسخ به سؤالی دیگر در خصوص راهکارهای لازم برای تبیین تربیت اسلامی در بین دانش‌آموزان بیان کرد: توجه به تربیت دینی دانش‌آموزان نقش مهمی در کاهش آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی دارد و جامعه را به لحاظ سلامت اخلاقی بیمه می‌کند. البته لازمه چنین تربیتی آشنایی و تسلط معلمان بر مباحث و ارزش‌های دینی است.
امیرچقماقی افزود: اگر فرآیند تربیتی درست اعمال شود و به موقع و با استاندارد اعمال شود، اثر تربیتی می‌گذارد اما صرفاً این وظیفه آموزش و پرورش نیست، بلکه باید خانواده‌ها نیز سالم سازی شوند و باید شبکه‌های تلویزیونی و آموزش و پرورش و خانواده در فرایندی هم‌افزا کنار هم قرار بگیرند.

فقدان برنامه‌های تربیتی در مدارس
وی بیان کرد: این باعث می‌شود عملاً ما به سمت سالم سازی محیط و ارائه خوراک فرهنگی سالم حرکت کنیم. انتقادی که از وضعیت آموزش و پرورش کشور وجود دارد این است که بیشتر متکی بر آموزش است تا پرورش.
رئیس آموزش و پرورش ناحیه یک شهر یزد با اشاره به اینکه در دیگر کشورها مسائل پرورشی اگر بیشتر از آموزش نباشد، با آن مساوی است گفت: در واقع مدرسه جایی است که تعدادی از مسائل مهم زندگی، آیین‌های آداب معاشرت در عرصه‌های مختلف را جزو دروس و متناسب با سن هر فرد به او آموزش می‌دهند اما در کشور ما بیشتر دانشی چون ریاضی، فیزیک، شیمی، جغرافیا، تاریخ و... منتقل می‌شود و مهارتی آموزش داده نمی‌شود که این خلئی است که باید اصلاح شود.

امورتربیتی؛ زمینه‌ساز تحقق اهداف عالیه سند تحول بنیادین
علی سرداری، معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش استان یزد در گفت‌وگو با ایکنا ضمن گرامیداشت هفته تربیت اسلامی و امورتربیتی اظهار کرد: این هفته فرصتی برای یادآوری اقدامات مؤثر همکاران ما در مدارس در جهت پیشرفت اهداف عالیه سند تحول بنیادین است.
وی ادامه داد: تداوم هر جامعه‌ای و نظامی مستلزم انتقال فرهنگ‌ها و ارزش‌های آن جامعه به نسل آینده است و نهاد مقدس امور تربیتی در بستر آموزش و پرورش به منزله بهترین مکان برای انتقال این ارزش‌ها فعالیت دارد و از زمان تأسیس تاکنون توانسته به نحو احسن برنامه‌هایی را سرلوحه قرار دهد.
سرداری شعاراین هفته در سال جاری را «امورتربیتی؛ زمینه‌ساز تحقق اهداف عالیه سند تحول بنیادین» بیان کرد و گفت: برنامه‌هایی به این مناسبت در این استان اجرایی خواهد شد.

28 شهید امورتربیتی در یزد
وی برگزاری همایش بزرگ معاونان، مربیان تربیتی و مشاوران مدارس سراسر استان، برگزاری ویژه‌برنامه‌های تربیتی از سوی دانش‌آموزان در مکان‌های عمومی، برگزاری ویژه‌برنامه قرآنی، برگزاری گردهمایی مدیران مدارس، برگزاری همایش پیشکسوتان امور تربیتی را از جمله برنامه‌های این هفته برشمرد.
معاون پرورشی و فرهنگی اداره کل آموزش و پرورش استان یزد گرامیداشت یاد و خاطره ۲۸ شهید امور تربیتی استان را از دیگر برنامه‌ها دانست و تصریح کرد: تکریم خانواده‌های شهدا از برنامه‌هایی است که در طول سال با برگزاری مراسم‌ مختلف گرامی داشته می‌شود.
انتهای پیام

گزارش: اعظم‌السادات میرجلیلی