مدیران امور قرآنی به دنبال منافع ملی باشند نه سازمانی/ به امید دولت‌ها نباشید
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ پیشکسوت قرآنی کشور با بیان اینکه مسئولان امور قرآنی نباید به دنبال کارهای شخصی و منافع سازمانی باشند و باید به دنبال منافع ملی و مردمی بروند، از قرآنیان خواست تا در برگزاری جلسات و فعالیت‌های دیگر به امید دولت و دولت‌ها نباشند.
چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد؛ در این سال‌ها شاهد عملکرد و فعالیت دستگاه‌ها و نهادهایی با محوریت قرآن و توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی بوده‌ایم، اما همچنان ضعف‌هایی اساسی به ویژه در بخش آموزش عمومی قرآن مشهود است. خبرگزاری قرآن بنا بر رسالت خود که اطلاع‌رسانی و تحلیل اوضاع تا تحقق فرهنگ قرآنی در کشور است، به بررسی وضعیت فعلی مدیریت در نهادهای قرآنی و آسیب‌شناسی مدیریت کلان امور قرآنی کشور می‌پردازد.
در همین راستا به گفت‌و‌گو با احمد حاجی‌شریف، پیشکسوت قرآنی کشور، پرداختیم که در ادامه مشروح گفت‌وگوی خبرنگار ایکنا با این فعال و پیشکسوت قرآنی از نظر می‌گذرد؛
ایکنا ــ با گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی، مدیریت و عملکرد مدیران قرآنی را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا توانسته‌ایم به اهداف قرآنی مد نظر دست یابیم؟
دستاوردهای قرآنی کشور به شکرانه الهی در طول این مدت چهل سال هم در زمینه ظاهر قرآن و هم در زمینه باطن قرآن زیاد بوده است. درباره ظاهر قرآن مسائلی مانند روخوانی و روان‌خوانی قرآن کریم دستاوردهای خوبی به ویژه در آموزش و پرورش داشته‌ایم. هم‌اکنون در دوازده پایه آموزش و پرورش درس قرآن داریم که پرداختن به این موضوع که تا چه میزان در این مورد موفق بوده‌ایم یا خیر؟ بحث دیگری است که باید بررسی و تحلیل شود.
البته قبل از انقلاب اسلامی این مسائل وجود نداشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود که به این دستاوردها دست پیدا کردیم. در زمینه مسائل دیگری مانند قرائت و حفظ نیز به همین صورت پیشرفت‌های فراوانی به دست آوردیم که باید به آن اشاره شود. در مورد مسائل قرآنی در زمینه قهرمان‌پروری خیلی خوب عمل کردیم و مطابق آماری که وجود دارد، پس از انقلاب اسلامی نزدیک به 180 رتبه بین‌المللی در رشته‌های مختلف قرآنی به دست آوردیم که این آمار در زمان پیش از انقلاب فقط دو رتبه بود.
این تعداد رتبه بین‌المللی پس از انقلاب اسلامی در حدود 65 درصد رتبه‌های مسابقات بین‌المللی کشورهای اسلامی است. از لحاظ محتوایی نیز تأسیس دانشگاه‌های علوم قرآنی و یا ایجاد رشته‌های علوم قرآنی در دیگر دانشگاه‌های کشور چه دولتی و چه خصوصی بسیار خوب بوده است. همچنین، توجه بیشتر حوزه‌های علمیه به مسائل قرآنی نیز از دستاوردهای مهم قرآنی انقلاب است.
همان طور که مشخص شد دستاوردهای خوبی در زمینه قهرمان‌پروری و نیز برنامه‌های محتوایی قرآنی به دست آوردیم. البته عملکرد مسئولان قرآنی کشور و نیز مسائل دیگری که در زمینه فعالیت‌های قرآنی در کشور وجود دارد نیاز به کار کارشناسی دقیق دارد و باید بررسی و تحلیل شود.
یکی از دستاوردهای دیگر انقلاب که ثمرات بسیار خوبی نیز داشته است، تأسیس اداره نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم در سال 1364 بود. قبل از انقلاب هیچ نظارتی بر چاپ و نشر قرآن وجود نداشت که به همین دلیل مشکلات زیادی در این باره وجود داشت.
با تمام این دستاوردهایی که به آن اشاره کردیم، به نظر بنده به تمامی اهدافی که در رابطه با امور قرآنی در کشور داشتیم، دست پیدا نکردیم و به جایگاهی که در شأن نظام مقدس جمهوری اسلامی است نرسیدیم، چراکه به غیر از امام(ره) و مقام معظم رهبری، مسئولان دیگر خیلی کم به این موضوع توجه کردند.
رهبر معظم انقلاب جلسات فراوانی با جامعه قرآنی کشور دارند و به این مسئله توجه ویژه می‌کنند. اگر با کمی دقت به بودجه‌های قرآنی کشور بنگریم، مشاهده می‌کنیم که هر سال در مقایسه با سال گذشته کمتر شده است. امروز ارزشی که مسئولان برای برنامه‌های مختلفی همچون ورزشی و ... قائل هستند، در مورد مسئله قرآن و فعالیت‌های قرآنی وجود ندارد. کلید همه مسائل و مشکلات جامعه در قرآن است، اما آیا مسئولان ما از کارشناسان قرآنی در این باره بهره برده‌اند؟
البته طی پانزده سال گذشته با ایجاد مؤسسات قرآنی در کشور و حرکات مردمی کارهای خوبی درباره امور قرآنی در کشور انجام شده، اما مسئولان متأسفانه خوب کار نکردند. اختلافاتی نیز بین برخی دستگاه‌ها وجود دارد که برای از بین بردن این اختلافات باید وحدت در فعالیت‌ها وجود داشته باشد.
برای مثال با به وجود آمدن شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور امید می‌رفت که مشکلات مؤسسات قرآنی حل شود که پس زحمات چهارساله‌ای که درباره ادغام اتحادیه‌های قرآنی انجام شد، عده‌ای به خاطر اینکه این مسئله به ضرر ایشان تمام می‌شود، به مخالفت با آن پرداختند. مسئولان قرآنی نباید به دنبال کارهای شخصی و منافع سازمانی باشند و باید به دنبال منافع ملی و مردمی در این زمینه بروند.
ایکنا ــ آیا می‌توان تفاوتی بین مدیریت نهادهای قرآنی با مدیریت دیگر دستگاه‌ها قائل بود؟
بنده اعتقاد دارم که تمامی مدیران کشور باید قرآنی باشند. اگر مدیران ما قرآنی نباشند، اتفاقاتی مانند اختلاس‌های چند هزار میلیاردی در کشور رخ می‌دهد. مسئولان و مدیران کشور باید با تأسی به قرآن و دارا بودن تعهد مسئولیتی انتخاب و گزینش شوند. انحرافاتی که امروز گاهی در جامعه وجود دارد، به خاطر دوری از قرآن و آموزه‌های قرآنی است.
مدیران باید دانش قرآنی داشته باشند و از این مهمتر نیز نظام باید مدیران قرآنی تربیت کند. اگر این تربیت قرآنی وجود داشته باشد، مدیران در تمامی سطوح و در سازمان‌ها و نهادهای مختلف کشور با تکیه بر قرآن مدیریت می‌کنند.
ایکنا ــ آیا مدیران قرآنی کشور در طول این چهل سال قرآنی اندیشیدند و قرآنی عمل کردند؟
سعی دستگاه‌های مختلف کشور این است که مدیرانی را انتخاب کنند که متخلق به اخلاق قرآنی باشند، ولی در برخی از دستگاه‌های مهم قرآنی، افرادی در رأس مدیریت قرار گرفتند که قرآنی نبودند، یعنی هیچ‌گونه اطلاعی در زمینه دانش ظاهری قرآن و نهاطلاعات محتوایی از این منبع عظیم الهی در اختیار نداشتند که این امر باعث عدم موفقیت ایشان شد.
در سال گذشته سازمان دارالقرآن الکریم بررسی میدانی درباره مسائل قرآنی انجام داد که در این تحقیقات درصد مردمی که اعتقاد به مسائل دینی دارند، بسیار بالاست، اما درباره آموزش قرآن آمار نامطلوبی به دست آمد. دانش‌آموزان ما در 12 پایه تحصیلی درس آموزش قرآن دارند، ولی این آمار نشان می‌دهد که موفقیت چندانی در این باره نداشته‌ایم. اگر بتوانیم در آموزش و پرورش موضوع آموزش قرآن را به درستی پیش ببریم تا همه دانش‌آموزان در پایان دوره تحصیل حداقل در زمینه آموزش قرآن کامل شده باشند، بسیاری از مشکلات حل می‌شود.
البته رسانه نیز در این باره بسیار مهم است و می‌تواند نقش بسیار خوبی در مورد توسعه فرهنگ قرآنی در جامعه ایفا کند. به نظر بنده امروز رسانه ما در این باره به خوبی عمل نکرده است.
ایکنا ــ در این سال‌ها دلایل عدم موفقیت برخی طرح‌های قرآنی به دلیل مدیریت‌ها بوده و یا ساختارها مشکل داشته است؟
مهمترین مشکلات موجود در این مورد، درباره ساختارهای ماست که بعضا باعث به سرانجام نرسیدن بسیاری از طرح‌ها می‌شود. اگر تشکیلات متحد منسجمی داشته باشیم و مابقی نهادها و سازمان‌ها از آن تبعیت کنند، نتایج خوبی به دست می‌آوریم. برای مثال در زمینه ظاهر قرآن پرداختن به مسائلی مانند روخوانی و روان‌خوانی خیلی خوب است، اما آیا مشکلات اجتماعی را حل می‌کند؟ ما هرچقدر در زمینه قرائت قرآن جلو برویم، می‌توانیم به مصری‌ها برسیم؟
باید طوری ورود کنیم که افراد با قرآن مأنوس شوند و آنها را به سمت محتوای قرآن سوق دهیم. در محتوا نیز طوری عمل کنیم که ایشان عامل به آموزه‌های قرآن شوند. البته در این زمینه ضعف زیادی داریم. مقام معظم رهبری در این باره همیشه تذکر داده‌اند که متأسفانه آن طور که باید و شاید به این مسئله توجه نشده است.
ایکنا ــ اگر از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی ایران ساختار یا نهاد قرآنی ویژه‌ای مانند وزارتخانه به وجود می‌آمد، وضعیت امور قرآنی کشور چگونه می‌شد؟
قرآن در حوزه دین ماست و از دین ما جدا نیست. باید در حوزه دین قوی‌تر عمل شود؛ چراکه قرآن از عترت جدا نیست و نباید به صورت تک‌بعدی به این موضوع نگاه کرد. آموزه‌های قرآن با عترت است و باید با هم باشند.
به نظر بنده تشکیلات قرآنی کشور باید یکی شوند. امروز سازمان‌هایی مانند تبلیغات اسلامی، معاونت قرآن وزارت ارشاد، حوزه‌های علمیه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، سازمان اوقاف و امور خیریه و ... هر کدام در حد خود به فعالیت‌های قرآنی می‌پردازند که به نظر بنده فعالیت‌های قرآنی باید در یک نهاد مستقل جمع شود و یک نهاد به این امور بپردازد. فعالیت‌های این دستگاه‌ها امروز به صورت موازی پیش می‌رود که این امر مناسب نیست. باید به جایی برسیم که سیاست‌گذاری فعالیت‌های قرآنی از یک جا و یک نهاد پایه‌ریزی شود.
ایکنا ــ مدیران فعلی امور قرآنی تا چه میزان از نظر پیشکسوتان و صاحب‌نظران قرآنی بهره برده یا می‌برند؟
متأسفانه مدیران قرآنی آن طور که باید و شاید از تجربه پیشکسوتان و عالمان قرآنی استفاده نمی‌کنند. برخی سازمان‌ها و نهادهای قرآنی هستند که در این باره به برگزاری تعداد کمی از جلسات با پیشکسوتان و صاحب‌نظران اقدام می‌کنند که این امر هیچ فایده و تأثیری ندارد. برخی افراد و مدیران سازمان‌ها و نهادهای قرآنی نیز ممکن است برای خود ملاحظاتی در این باره داشته باشند که این ملاحظات متأسفانه ضربه می‌زند و اجازه نمی‌دهد تا از تجربه پیشکسوتان بهره کافی برده شود.
ایکنا ــ بسیاری بر این عقیده هستند که دهه ۶۰ دهه اوج فعالیت‌های قرآنی در کشور بود. آیا شما نیز بر این عقیده هستید؟ آیا به مدیریت آن زمان بازمی‌گردد؟
بله! همین طور است. البته این مسئله دلایل زیادی دارد و به عملکرد بد برخی مسئولان و مدیران بازمی‌گردد که آن سال‌ها و ایام تکرار نشده است. الان درصد زیادی از جوانان باید عملکرد مذهبی ایشان بسیار بالا باشد که متأسفانه این طور نیست و این امر به عملکرد بد ما بازمی‌گردد.
امیدواریم که مسئولان ما به این مسئله توجه ویژه داشته باشند و بتوانیم شرایط را طوری رقم بزنیم که با مدیریت خوب و سنجیده به آن دوره بازگردیم و شاهد این باشیم که جوانان و نوجوانان ما با شور و اشتیاق فراوان به سمت قرآن و عمل به آموزه‌های آن حرکت کنند.
ایکنا ــ مدیران قرآنی امروز ما تا چه میزان از نقش خود آگاهی دارند؟
یکی از مشکلات ما این است که عمر مدیریت مدیران ما کوتاه است. این عمر کوتاه مدیریت باعث می‌شود تا طرح‌ها و برنامه‌های مدیران ما روی زمین بماند و مدیران بعدی که مسئولیت را به دست می‌گیرند نیز این طرح را اجرا نمی‌کنند و به دنبال پیگیری برنامه‌های خود هستند که این امر مطلوبی نیست.
مقام معظم رهبری همواره تذکرات و هشدارهای فراوانی درباره امور مختلف ازجمله امور قرآنی بیان فرمودند که آن طور که باید به آنها پرداخته نشده و پیگیری لازم در این باره نیز انجام نشده است.
برخی از مسئولان و مدیران سخنانی از قول مقام معظم رهبری به زبان می‌آورند که اصلاً این طور نبوده و نظر رهبر معظم انقلاب بسیار متفاوت با آن بوده است. مسئولان باید سخنان و تذکرات رهبری معظم انقلاب را به گوش جان بسپارند و در راستای منویات ایشان حرکت کنند.
بنده به چشم خود مشاهده کرده‌ام که برخی مدیران قرآنی ما به راحتی دروغ می‌گویند که این در شأن قرآن، نظام و انقلاب نیست و یکی از مسائلی که باعث می‌شود تا امور قرآنی ما به خوبی پیش نرود، همین امر است. منافق بودن (دو رو بودن) برخی از این افراد باعث ایجاد مشکلات فراوانی می‌شود که نباید این طور باشد.
تقاضای بنده از معلمان، قاریان و حافظان قرآن این است که به امید دولت و دولت‌ها نباشند. قرآنیان جلسات قرآنی را در کشور زیاد کنند و با نگاه مردمی و به صورت کیفی و غیرسلیقه‌ای به این موضوع وارد شوند.
انتهای پیام
