نسل جدید از آیین‌های باستانی شناخت چندانی ندارد
گروه اجتماعی ــ نسل‌های جدید ایران از آیین‌های باستانی شناخت چندانی ندارند، به‌گونه‌ای که برخی معتقدند در سال‌های اخیر چهارشنبهسوری با حرکت به سوی خشونت، تحریف و استحاله شده و از اصالت خود فاصله گرفته است.
به گزارش ایکنا از آذربایجان غربی، ایران، همچون مادر مهربانی، آغوش گرم خود را به روی اقوام مختلف گشوده و هر قومی نیز به تبعیت از فرهنگ و سنت‌های دیرینه اجدادی، رسوم خاص خود را دارد. در این میان خطه همیشه سرفراز آذربایجان غربی نیز به دلیل پیشینه تاریخی و فرهنگی غنی، آداب و رسوم جذاب و خاصی را در مناسبت‌های مختلف دارد. طبق یک اعتقاد دیرینه، مردم منطقه آزاد ماکو در شمال‌غربی‌ترین نقطه ایران، چهارشنبه آخر هر سال را طبق عناصر چهارگانه آب، باد، خاک و آتش نام‌گذاری کرده و این چهار عنصر مؤثر در حیات بشر در باورهای مردم این خطه ریشه دوانده است.
نسل‌های جدید ایران از آیین‌های این جشن شناخت چندانی ندارند، به‌گونه‌ای که برخی معتقدند در سال‌های اخیر چهارشنبهسوری با حرکت به سوی خشونت، تحریف و استحاله شده و از اصالت خود فاصله گرفته است.
امروزه، استفاده از مواد محترقه و آتش‌زا که گاهی دست‌ساز و خطرناک هستند، بسیار رایج و جایگزین آیین‌های کهن شده است. طی چند سال گذشته، در این شب همواره شاهد آمار وحشتناک آسیب‌دیدگی و گاهی تلفات جانی بوده‌ایم.
برگزاری مراسم چهارشنبهسوری با آلودگی صوتی، آسیب به تابلوها و دیوارهای شهر و ایجاد فضایی خشونت‌آمیز و تنش‌زا همراه است، به‌طوری‌که برخی شهروندان از رفت‌وآمد در خیابان‌ها بیم دارند.
همه‌ساله شهروندانی بر اثر انفجارهای ناخوشایند مربوط به این جشن، کشته یا مصدوم می‌شوند. طی سال گذشته بنا به گفته رئیس مرکز مدیریت حوادث و فوریت‌های پزشکی آذربایجان غربی، مصدومان چهارشنبه سوری در استان به بیش از ۳۰۰ نفر رسیده بود.
بیشترین آسیب‌های ناشی از غفلت در این شب شامل بریدگی و خراشیدگی، سوختگی و بیشترین ناحیه آسیب دست و چشم بوده که بیشترین مصدومان نیز در رده سنی 10 الی 20 سال بوده‌اند.
لزوم دگرگونی روح انسان در ایام پایانی سال
حجت‌الاسلام‌والمسلمین ایوب رنجبری، کارشناس مذهبی، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه شادی‌های آخر سال باید در چارچوب مشخصی انجام شود، اظهار کرد: برای تغییر فرهنگ و رسوم اشتباهی که وارد جامعه ما شده، زمان زیادی نیاز است و در آیین چهارشنبهسوری نیز باید صبر و حوصله زیادی به خرج داد.
وی با تأکید بر اینکه برخی چهارشنبهسوری و پریدن از روی آتش را نماد آتش‌پرستی می‌دانند، گفت: مردم ما همان مردم حماسه‌آفرین، نجیب و قهرمان همیشه در صحنه بوده و به‌هیچ‌وجه قصد پرستش آتش را ندارند و این رسمی است که از قدیم‌الایام بین مردم مرسوم بوده و لزوم اجرای صحیح‌تر آن نیاز به فرهنگ‌سازی گسترده‌ای دارد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین رنجبری افزود: روح انسان اساسی‌ترین مسئله‌ای است که باید در ایام پایانی سال دگرگون شود و ما نیز با جوانه زدن شکوفه‌های طبیعت، باید دل‌هایمان را جوانه زده و خود را برای بهار طبیعت آماده کنیم. لذا این سنت و آیین‌ها جز این هدف، مقصد دیگری ندارند.
تبعیت از رسوم قدیمی مستلزم دلیل عقلی معتبر است
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمد هاشمی، امام جمعه ماکو، در گفت‌وگو با ایکنا، در تشریح ویژگی و تحریفات وارده به چهارشنبهسوری از دیدگاه اسلام گفت: هر انسان مؤمنی قبل از انجام کاری باید ببيند که آيا آن عمل از ديدگاه قرآن، پیگرد شرعی و قانونی دارد یا نه. لذا باید این اقدام در چهارشنبهسوری نیز پرسیده شود که آیا مورد تأييد شارع مقدس است يا نه؟
وی با تأکید بر تعريف فرهنگ باستانی افزود: فرهنگ باستانی و يا همان سنت‌های آباء و اجدادی، عبارت از باورها و رفتارهایی است که نوع انسان‌ها به حفظ و نگهداری آن علاقه‌مندند و سعی می‌کنند مانند نياکان خود آن را باور كرده و عقیده‌مند بوده و آن رفتار را همانند قديمی‌های خود تکرار کنند.
امام جمعه ماکو ادامه داد: اما بحث در اين است که آيا تمامی اين باورها و رفتارهايی که از گذشتگان به ما رسيده، درست و صحيح هستند يا نه؟ اگر ثابت شد بعضی از اين سنت‌های باستانی خرافه‌ای بيش نيستند، آيا باز هم بايد بر آن اصرار ورزيد و پافشاری كرد؟
وی تصریح کرد: از ديدگاه قرآن اگر يک سنت، عقيده و رفتاری که به ارث رسيده، دارای دليل عقلی و يا نقلی معتبر بود، تبعيت از آن صحيح است و اگر اينگونه نبود پيروی از آن مصداق پيروی کورکورانه است که هر انسان عاقلی، خود و ديگران را از آن برحذر می‌دارد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین هاشمی معتقد است که خداوند متعال در پاسخ به ادعای بت‌پرستان، به دلیل پيروی از دين آباء و اجدادی، از آن‌ها دليل منطقی می‌خواهد، چون ادله آن‌ها را قبول نمی‌كند، وقتی از بت‌پرستان سؤال می‌کردند که چرا بت را پرستش می‌کنيد؟ درحالی‌که خود شما اين بت‌ها را درست کرده‌اید، در جواب می‌گفتند که چون آباء و اجداد ما بت‌پرست بودند، ما هم از روش و دين آن‌ها پيروی می‌کنيم.
وی بیان کرد: قرآن اين نوع استدلال را قبول نمی‌کند و می‌گويد: اگر به خاطر رفتارهای گذشتگان و تبعيت از فرهنگ باستانی و سنت‌های آباء و اجدادی يک عملی را انجام می‌دهی، يا بايد يک دليل عقلی داشته باشی و يا يک دليل نقلی معتبر. لذا خداوند تبارک و تعالی خطاب به بت‌پرستان می‌فرمايد: «ائْتُونى بِكِتَابٍ مِّن قَبْلِ هَذَا أوْ أثَرَةٍ مِّنْ عِلْمٍ إن كُنتُمْ صَادِقِين؛ اگر راست می‌گوييد، برای من از كتاب‌های آسمانی قبل از قرآن دليلی بياوريد كه دلالت كند بر اينكه خدايان شما، در خلقت قسمتی از آسمان‌ها و يا خلقت قسمتی از زمين شركت دارند (نقلی معتبر) و اگر از كتابی آسمانی دليل نمی‌آوريد، حداقل يک دليل علمی (عقلی معتبر) بياوريد كه اين ادعای شما را اثبات كند.» اگرنه دليل عقلی داريد و نه دليل نقلی معتبر از کتاب‌های آسمانی گذشته، پس هيچ‌گونه بهانه و دليلی برای پيروی از سنت آباء و اجدادی نداريد.
امام جمعه ماکو تأکید کرد: بنابراین از ديدگاه قرآن، تبعيت از سنت‌های آباء و اجدادی و فرهنگ باستانی، زمانی صحيح است كه اين فرهنگ‌ها، سنت‌ها و رفتارها دارای يك دليل عقلی و يا نقلی معتبر باشد، ولی اگر هيچ گونه دليلی نداشته باشند، قابل تبعيت نيست.
وی چهارشنبهسوری را از جمله سنت‌های قديمی ايرانيان یاد می‌کند که هر ساله خودی نشان می‌دهد. لذا همين چهارشنبهسوری است که نه دليل عقلی برای درستی و مفيد بودن آن وجود دارد و نه دليل نقلی معتبری از آن پشتيبانی می‌کند. بنابراين می‌توان نتيجه گرفت که اين کار خرافه‌ای بيش نيست که مانند ساير موهومات توانسته بين مردم جايگاهی برای خود باز کند. مقام معظم رهبری می‌فرمايند: «علاوه بر آنکه هیچ مبنای شرعی ندارد، مستلزم ضرر و فساد زیادی است که مناسب است از آن‌ها اجتناب شود. برخی از مراجع تقليد نيز آن را مصداق خرافات دانسته‌اند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین هاشمی گفت: نه تنها هيچ‌گونه دليل عقلی و نقلی معتبر ندارد، بلكه يک سری آثار منفی نيز دارد. چقدر انسان‌ها در چهارشنبهسوری به خاطر ترقه‌بازی‌ها و آتش‌سوزی‌ها، صدمات جانی و مالی، متحمل می‌شوند که در هر سال در ايام چهارشنبهسوری رسانه‌های گروهی اعلام می‌کنند، چقدر افرادی كه بخاطر همين ترقه‌بازی‌ها، دست، پا و چشم خود را از دست داده‌اند.
وی می‌گوید که با وجود اينکه ما همه اينها را می‌بينيم، باز هم کورکورانه به‌دنبال آن می‌رويم، از خود نيز سؤال نمی‌کنيم که نه دليل عقلی برای اين کار است و نه دليل نقلی، علاوه بر آن بار منفی هم برای آن مترتب است، انسان عاقل چرا بايد به دنبال اين کار برود؟! کسانی که به دنبال چنين کاری می‌روند، معلوم است که از عقل هيچ‌گونه بهره‌ای نبرده‌اند.
امام جمعه ماکو همچنین بهترين جايگزين برای اين کار، در آستانه عيد نوروز و ايام ولادت با سعادت امیرالمؤمنین(ع) را کمک به مستمندان و نيازمندان یاد کرد.
یادآور می‌شود، چهارشنبهسوری نام جشنی باستانی و برگرفته از آیین زرتشتی است که ایرانیان از ۱۷۰۰ سال پیش از میلاد تاکنون در آخرین شب چهارشنبه یعنی سه‌شنبه شب هر سال، آن را با روشن کردن آتش و پریدن از روی آن و برپایی مراسم خاصی برگزار می‌کنند و معتقدند که چهارشنبه آخر سال نوید رسیدن بهار و تازه شدن طبیعت را می‌دهد، مردم و جوانان باید با روی‌آوردن به رسوم اصیل و صحیح و پرهیز از انجام کارهای خطرناک، چهارشنبهسوری با نشاط و شادی را برای خود و اطرافیان ایجاد کنند.
گزارش از مهدی تندرست
انتهای پیام
