چالشهای سیاست خارجی ایران در سال 98/ همسایگان توان احیای اقتصاد کشور را ندارند
گروه سیاسی ــ تحلیلگر مسائل بین‌المللی تداوم آثار خروج امریکا از برجام، بلاتکلیفی در وضعیت روابط ایران و اتحادیه اروپا و مشکلات منطقه‌ای از جمله نزدیکی بیشتر اسرائیل به کشورهای عربی را از چالشهای عمده سیاست خارجی ایران در سال آینده ارزیابی کرد.
علی بیگدلی، استاد سابق دانشگاه شهید بهشتی و تحلیلگر مسائل بین‌المللی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا درباره مهم‌ترین مسائل آتی سیاست خارجی کشور گفت: اولین مشکل کشور خارج شدن امریکا از برجام بود که مشکلات زیادی را در ادامه مسیر اجرای برجام ایجاد کرد و هرچند تحریم‌های امریکا نتوانست جنبه جهانی پیدا کند، ولی به طور غیرمستقیم اتحادیه اروپا را، با وجود باقی ماندن آن‌ها در برجام، تحت تأثیر قرار داد و کشورهای دیگر نیز هر یک به نحوی از این تحریم‌ها متأثر شدند.
امریکا به دنبال بین‌المللی کردن مسئله ایران است
وی اظهار کرد: در واقع امریکا به دنبال این است که موضوع ایران را به مسئله‌ای بین‌المللی تبدیل کند و تا حدودی هم در این کار موفق بوده است. لذا آثار خروج آمریکا از برجام همچنان در سال آینده نیز تداوم خواهد یافت.
بیگدلی مشکل دیگر ایران در حوزه سیاست خارجی را نوع رابطه با اتحادیه اروپا خواند و گفت: اکنون رابطه‌ای نیم‌بند و نامشخص بین ایران و اتحادیه اروپا برقرار است. اگرچه اروپایی‌ها برای کنترل بیشتر ایران اصرار به باقی ماندن در برجام دارند، اما آن‌ها از ایران انتظاراتی دارند که این انتظارات برای اولین‌بار در کنفرانس امنیتی مونیخ از سوی وزیر امور خارجه آلمان به اطلاع آقای ظریف رسید که ایشان هم در آنجا گفته بود که باید این‌ها را در تهران مطرح کنم. این انتظارت در حوزه توانمندی موشکی، حضور ایران در منطقه و حقوق بشر بود که هنوز هم باقی است. در جلسه هفته گذشته عراقچی با مقامات اتحادیه اروپا در وین نیز این مسائل مطرح شد که به نتیجه‌ای نرسید و لذا رابطه با اتحادیه اروپا همچنان در بلاتکلیفی به پیش می‌رود.
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی با بیان اینکه ایران در حوزه منطقه‌ای نیز با مشکلات فراوانی روبروست، گفت: امریکایی‌ها مثلثی را در جهت بین‌المللی کردن مسئله ایران تشکیل داده‌اند که یک ضلع آن خود امریکا، ضلع دیگر عربستان و اسرائیل و ضلع سوم آن نیز اتحادیه اروپاست. به همین دلیل من در همه مصاحبه‌ها همواره بر این تأکید دارم که نباید بگذاریم روزنه موجود میان ایران و اتحادیه اروپا بسته شود، وگرنه ایران در فشار این سه ضلع مثلث بیش از پیش باید مرارت‌های اقتصادی را تحمل کند. همچنین با توجه به نزدیکی بیشتر اسرائیل به کشورهای عرب این فشارها بر ایران بیشتر خواهد شد.
سفر روحانی به عراق؛ نمایش قدرت ایران در منطقه
وی اظهار کرد: در این میان سفر حجت‌الاسلام والمسلمین روحانی به عراق اتفاق مهمی بود. هرچند ایران نتوانست به همه انتظارات خود از این سفر دست پیدا کند. دلیل آن هم شاید این بود که مقامات دیپلماتیک کشورمان به دو استراتژی عمده عراق توجه نکردند؛ اول اینکه عراق مصمم است به دنیای عرب برگردد و حتماً هم برمی‌گردد و دوم این است که عراق در زمان نوری مالکی در سال 2007 مذاکراتی را با امریکا برای انعقاد یک پیمان امنیتی آغاز کرد که در سال 2008 نیز به امضا رسید و عادل عبدالمهدی، رئیس‌جمهور فعلی عراق، عاقد این پیمان امنیتی بود. لذا این دو استراتژی عراق برای ایران اهمیت بسیار زیادی داشت و تلاش کردیم علی‌رغم این دو استراتژی، این سفر انجام شود.
بیگدلی با بیان اینکه این سفر خروجی اقتصادی چندانی نداشت، گفت: سفر آقای روحانی به عراق بیشتر یک نمایش قدرت بود که نشان دهیم در عراق حضور داریم و مقابل امریکا هستیم. امیدوارم نتایج بعدی این سفر ملموس‌تر باشد.
همسایگان در شرایط تحریم به توسعه روابط با ایران روی نمی‌آورند
بیگدلی درباره امکان موفقیت استفاده از ظرفیت همسایگان ایران برای کاهش آثار تحریم‌ها و عبور از چالشهای ذکرشده گفت: همسایگان ایران به دلیل نگرانی از تحریم‌های امریکا هم وارد روابط گسترده اقتصادی با ما نمی‌شوند و هم اینکه توانایی احیای اقتصاد در حال احتضار ما را ندارند و حتی چین و روسیه نیز این توان را ندارند و مقداری هم عقب نشسته‌اند.
استاد سابق دانشگاه شهید بهشتی ابراز کرد: دلیل دیگری که کشورهای همسایه تن به همکاری گسترده با ایران نمی‌دهند این است که ساختار حکومتی ایران به گونه‌ای است که با نظام بین‌المللی همسویی چندانی ندارد و همچنان در چارچوب‌های از پیش تعیین‌شده خودش باقی مانده که با الگوهای بین‌المللی سازگاری ندارد.
وی یادآور شد: ممکن است ارتباطاتی با همسایگان برقرار شود اما از درون آن نتایجی که منجر به کاهش فشار تحریم‌ها بر کشور شود حاصل نمی‌شود. برای نمونه ترکیه خودش با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه است و با ایران هم بر سر مسئله کردها مشکل دارد و هر یک از همسایگان نیز به همین ترتیب توانایی و ظرفیت این را ندارند که اقتصاد ایران را احیا کنند. بر این مبنا نمی‌توان این مسئله را به مثابه یک راهکار عبور از چالش تحریم‌ها ارزیابی کرد.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
