شرط بهاری شدن چیست
گروه معارف ــ عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با بیان اینکه بهار فرصتی برای نو شدن روح آدمی است، گفت: انسان باید سعی کند بهاری شود و شرط آن هم همنشینی با انسان‌های بهاری است.
مجید صادقی، مدرس فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان، در گفت‌وگو با ایکنا اصفهان، درباره فلسفه بهار اظهار کرد: بهار یکی از آیات بزرگ الهی و به معنای نو شدن و تجدد و یکی از ویژگی‌های عالم طبیعت است. انسان‌ها با خسته شدن از شرایط، طالب نو شدن و تجدد هستند و شاید یکی از دلایل آن این باشد که دنیا آنها را به طور کامل راضی نمی‌کند.
انسان به این عالم تعلق ندارد
وی ادامه داد: اگر چیزی مطلوب ذاتی و غریزی انسان باشد، زمانی که وی به آن دست می‌یابد سرد و افسرده نمی‌شود. انسان در این دنیا همواره به دنبال حادثه‌ای جدید است و این نشان می‌دهد که او به این عالم تعلق ندارد. خداوند در آیه 108 سوره کهف می‌فرماید: «... لایبغون فیها حولا؛ بهشتیان به دنبال تحول نیستند»، چرا که بهشت به طور کامل با طبیعت آنها سازگاری دارد.
صادقی اظهار کرد: وجود صورت‌های نو، تغییرها و تجدد در فضاها ملال آور نیست و به گفته شاعر «هر زمان نو صورتی و نو جمال/ تا ز نو دیدن فرو می‌رد ملال». با نگاه به طبیعت متوجه می‌شویم که طبیعت تولیدات و فرزندان مختلفی دارد؛ فرزندانی مانند انواع مختلف جمادات، حیوانات، گیاهان و انسان‌ها. هرکدام از این موجودات از طبیعت سهمی دارند، مثلاً حیوانات و گیاهان از آب و هوا و علف این طبیعت استفاده می‌کنند.
انسان سهم بیشتری از طبیعت دارد
این مدرس فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان با بیان اینکه ویژگی‌های خاص انسان سبب می‌شود که سهم بیشتری در مقایسه با دیگر موجودات از طبیعت داشته باشد، بیان کرد: سهم انسان از طبیعت بیشتر کسب درس، تفکر و معرفت است. پس معرفت جوهره انسان است و او باید از هرچیزی درس بگیرد.
وی با اشاره به یکی از تفاوت‌های تفکر اسلامی و تفکر سکولار گفت: انسان مسلمان و اهل دین باید نگاهی آیتی به عالم داشته باشد که این نگاه نقطه مقابل تفکر سکولار است. چیزی که در آیات قرآن بسیار به آن تأکید و تکرار شده، تکذیب نکردن آیات الهی است، چنانکه در آیه 39 سوره بقره آمده: «وَ الَّذينَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآياتِنا أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ؛ و کسانى که کفر ورزند و آیات ما را دروغ انگارند، همدم آتش دوزخند و در آن جاودانه خواهند بود».
صادقی تصریح کرد: یکی از مصادیق تکذیب آیات الهی این است که فرد بگوید آیات قرآن از سوی خداوند نیست، اما فراتر از آن این است که با نگاه به طبیعت، عالم را یک پدیده خودآی و خودپای بداند و به آن نگاه آیتی نداشته باشد. قرآن تأکید زیادی کرده که افرادی با این نوع تفکر به عذابی الیم دچار خواهند شد.
این استاد فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان تأکید کرد: با نگاه آیتی به عالم، این نو شدن‌ها و تجددها را به نوعی پوسته می‌دانیم که در زیر آن جهانی بزرگ و متفاوت پنهان شده است. اگر نگاهی سطحی و بی‌تفاوت به این پدیده داشته باشیم، هیچ گاه تأثیری در جان و روح ما نخواهد گذاشت.
صادقی با اشاره به اینکه انسان با دیدن بهار به قدرت خداوند پی می‌برد، اضافه کرد: انسان باید متوجه باشد که در پشت پرده این جنبش و پویش بزرگ، دستی وجود دارد که آن را کنترل می‌کند. به قول مولانا «ما عدم‌هاییم و هستی‌های ما/ تو وجود مطلقی فانی‌نما/ ما همه شیران ولی شیر علم/ حمله‌شان از باد باشد دم‌بدم/ حمله‌شان پیداست و ناپیداست باد/ آنک ناپیداست هرگز گم مباد».
بهار به انسان درس معاد می‌آموزد
وی ادامه داد: با نگاه آیتی به طبیعت متوجه می‌شویم که در ورای این جوشش و حرکت دستی توانمند قرار دارد که آن را در حدوث و بقا تغذیه می‌کند. نکته دیگر اینکه بهار به انسان درس معاد می‌آموزد؛ زیرا در زمستان گیاهان همگی از بین می‌روند، اما در بهار دوباره سبز میشوند. در آیه 9 سوره فاطر خداوند می‌فرماید: «وَ اللَّهُ الَّذي أَرْسَلَ الرِّياحَ فَتُثيرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلي بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها کَذلِکَ النُّشُورُ؛ و خداوند آن کسى است که بادها را فرستاد و آنها ابرهایى را به حرکت آوردند و منتشر ساختند آن گاه ابرها را به سوى سرزمینى مرده راندیم و بدین وسیله زمین را پس از آن که مرده بود، با رویش گیاهان و درختان زنده ساختیم. زنده ساختن انسان‌ها و برانگیختن آنان در روز قیامت نیز همین گونه است».
عضو هیئت‌علمی گروه فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان در ادامه گفت: پیامبر(ص) می‌فرمایند: «زمانی که بهار را مشاهده کردید به یاد قیامت بیفتید. چه بسا این دنیا تنها فصلی از فصول عالم هستی باشد که در آن زندگی کرده، سپس دچار خزان شده و در رستاخیز دیگری زنده می‌شویم». مولوی در این زمینه می‌گوید: «آمد بهار خرم و آمد رسول یار/ مستیم و عاشقیم و خماریم و بی‌قرار/ گل از پی قدوم تو در گلشن آمدست/ خار از پی لقای تو گشتست خوش عذار/ گویی قیامتست که برکرد سر ز خاک/ پوسیدگان بهمن و دی مردگان پار/ آخر چنین شوند درختان روح نیز/ پیدا شود درخت نکوشاخ بختیار».
انسان باید بهاری شود
وی ادامه داد: درختان روح ما نیز زمانی مانند درختان این عالم دوباره زنده میشوند، زمین روح ما تمام نهفته‌ها و سرائر خود را آشکار خواهد کرد که این درس بسیار مهمی برای انسان است. با فرارسیدن بهار انسان نیز باید سعی کند بهاری شود؛ پیامبر(ص) فرمودند: «در هنگام بهار سعی کنید در معرض باد بهاری قرار گیرید، ولی در معرض باد پاییز قرار نگیرید». یکی از شاعران در این زمینه گفته: «گفت پیغامبر ز سرمای بهار/ تن مپوشانید یاران زینهار/ زانک با جان شما آن می‌کند/ کان بهاران با درختان می‌کند». مولوی در تأویلی زیبا از سخن پیامبر(ص) آورده است که منظور از باد بهار، نفس اولیای الهی است.
صادقی تصریح کرد: انسان‌ها دو دسته‌اند؛ تعدادی بهاری و تعدادی پاییزی. وقتی به یک انسان بهاری برمی‌خوریم، مانند درختی خشک که در فصل بهار سبز می‌شود، نفس آنها به انسان زندگی و شادی و طراوت می‌بخشد، پس انسان‌ها نیز می‌توانند بهاری باشند.
شرط بهاری شدن همنشینی با انسان‌های بهاری است
وی گفت: در زیارتی که به امام زمان (عج) مربوط است خطاب به ایشان آمده: «سلام بر تو ای بهار انسان‌ها». بهار هرکجا که باشد به دیگران زندگی می‌بخشد، یک معلم هم می‌تواند بهاری و هم می‌تواند پاییزی باشد. معلم بهاری به شاگردانش انگیزه و حیات می‌بخشد، اما معلم پاییزی مانند خزان پر و بال شاگردانش را می‌ریزد. شرط بهاری شدن همنشینی با انسان‌های بهاری است.
صادقی خاطرنشان کرد: در آیه 4 سوره تغابن آمده است: «ان الله یعلم ما فی السموات و الارض و یعلم ما تسرون و ما تعلنون...؛ او آنچه را که در آسمانها و زمین است و آنچه را که شما پنهان و آشکار کنید همه را می‌داند». مرحوم علامه طباطبایی استفاده لطیفی از این آیه کرده و می‌فرماید: «سر اینکه خداوند در یک طرف آیه، آسمان و زمین را و در طرف دیگر باطن و ظاهر آدمی را متعلق علم خود دانسته، آن است که همان نسبتی که بین آسمانها و زمین است بین روح و جسم و باطن و ظاهر انسان حاکم است. رویش و جوشش و پویش بهاری در زمین معلول تحولات آسمانی در زاویه تابش خورشید و گردش بادها و آب‌ها می‌باشد، لذا مادامی که در آسمان روح آدمی تحولی صورت نگیرد، جسم و ظاهر و جوارح او نیز متحول نمی‌شود و وجود او بهاری و با برکت نمی‌گردد.»
این استاد فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان ادامه داد: اگر انسان بهاری باشد، هر کجا که برود خیر و برکت همراه او خواهد بود. قرآن کریم بعضی از افراد را «مبارک» می‌داند؛ قطعاً اینان مصادیق انسان‌های بهاری‌اند. یعنی دست و زبان و قدم آنها برکت دارد، اما کسانی هم هستند که پاییز صفت یا زمستان صفت‌اند و با همنشینی آنها شور و نشاط زندگی انسان از بین می‌رود. از خداوند بهار آفرین و مقلب‌القلوب بخواهیم که در این سال نو، همه ما را بهاری کند.
انتهای پیام
