سیری در زبور آل محمد(ص)/3
راههای مقابله امام سجاد(ع) با شبهات و افکار منحرف
گروه معارف - امام سجاد (ع) برای مقابله با افکار انحرافی عصر خویش به تبیین اندیشه‌ی اصیل اسلامی پرداختند و در قالب دعا، اصول اعتقادی اسلام را به روشی صحیح معرفی کردند.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی پیوند و همبستگی بین خواسته های معنوی و خواسته های دنیوی و وحدت این دو پدیده نکته مهم و اساسی در صحیفه سجادیه است. چه آنکه در کمتر ادعیه ای می توان این دو را همسنگ و هم ردیف و همسان یافته به نحوی که نتوان آن ها را از هم تفکیک کرد.این کتاب به منزله دایره المعارف علوم بشری است که آنچه انسان برای سعادت خود بدان نیاز دارد، در آن یافت می شود؛ از اصول اعتقادات، احکام و فروعات دین، معارف توحیدی و عرفانی، اخلاقیات و مسائل اجتماعی و سیاسی. در ادامه به بعضی از این معارف اشاره می شود:تبیین اصول اعتقادات از منظر امام سجاد(ع)
در عصر امام سجاد(ع) به واسطه فتوحاتی که به دست خلفا و حکام بنی امیه صورت گرفت، زمینه هایی برای راهیابی فرهنگ و تمدن های ملت های بیگانه به سوی سرزمین اسلامی فراهم گردید و افکار و عقاید گوناگونی از این طریق وارد حوزه‌ی اسلامی شد. از سوی دیگر، منافقان به دلیل منافع شخصی، به ظاهر مسلمان شده، به نشر افکار منحرف و شبهات گوناگون مشغول بودند. این مسائل موجب شد که جامعه‌ی اسلامی به دلیل فاصله گرفتن از اهل بیت (ع) از لحاظ اعتقادات الهی دچار انحطاط و سقوط فکری گردد.
امام سجاد(ع) نیز برای مقابله با افکار انحرافی عصر خویش، به تبیین اندیشه‌ی اصیل اسلامی پرداختند و در قالب دعا، اصول اعتقادی اسلام را به روشی صحیح معرفی کردند که مهمترین آنها را می توان در عناوین زیر برشمرد:
دعای سی و پنجم صحیفه در تبیین توحید و خداشناسی
امام سجاد(ع) بالاترین معارف توحیدی را در قالب دعا به انسان های حقیقت جو و پیروان خویش ارائه می دهند و در آن، ذات مقدّس الهی را از هر گونه تشبیه به مخلوقات و هر نوع عیب و نقصی پاک و مبرّا می سازند. نمونه ای از این دعاها چنین است:
«پروردگارا، حمد و ستایش مخصوص توست، ای پدید آورنده ی آسمان ها و زمین ای صاحب بزرگی و احسان کامل، ای مالک و مهتر مهتران، ای خدای هر پرستنده ...».
و در دعای سی و پنجم می فرمایند:
«تو یگانه‌ی یکتای بی نیازی که نزاده ای و زاده نشده ای و هیچ کس همانند و همتای تو نبوده است».
آموزه عدل
امام سجاد(ع) در بین دعاهای خویش، با جملات کوتاه ولی عمیق و پرمحتوا، دومین اصل اعتقادی اسلام را چنین معرفی می فرماید «و دانستم که در حکم و فرمانت، ستمی و در انتقام و به کیفر رساندنت، شتابی نیست، و جز این نیست که کسی شتاب می کند که از گذشت وقت کار بترسد...».
«با بزرگواری و بخشش خود، با من به مهربانی رفتار کن و با دادگری ات به استحقاق رفتار کن»[30].
نبوت و امامت
علاوه بر صلوات بر محمد و آل محمد در ابتدا، میان و انتهای دعاها آمده است؛ امام (ع) در دعاهای خود، تصدیق به نبوّت و امامت را در کنار اعتراف به وحدانیّت خدا تلقی می کند و مقام و منزلت پیامبر (ص) و علی (ع) را وسیله ی تقرب قرار می دهد؛ چنان که در دعای روز عید قربان و روز جمعه می فرمایند:
«خدایا، مرا از یکتاپرستان و مؤمنان و از تصدیق کنندگان به پیامبرت و پیشوایانی که فرمان بری از ایشان را واجب کرده ای، قرار ده؛ ...».
تبیین معاد
وجود عالمی دیگر، که در آن افراد باایمان و نیکوکار به جزای اعمال خویش نایل می آیند و کافران و ستم کاران به کیفر اعمال خویش می رسند، از مسائلی است که امام در دعای دوازدهم می فرمایند:
«و به بازگشتشان به سوی مالک مهتران، اطمینان یافته اند و ارواحشان به کام یابی و رستگاری یقین کرده است».
و ایشان نیز در دعای مکارم الاخلاق می فرمایند:
«و آسودگی از عذاب و گرفتاری روز قیامت را به من ببخش».
منابع:
پیشوایی، مهدی، سیرۀ پیشوایان، نشر اعتماد، قم، چاپ 12، 1380، مؤسسه امام صادق، ص 248.
موحد ابطحی، محمد باقر، صحیفه ی سجادیه الجامعه، مؤسسه امام مهدی (علیه‌ا‌لسلام)، چاپ اول، قم، 1411 هـ ق، دعای 47، ص 316.
موحد ابطحی، سید محمد باقر، صحیفه سجادیه الجامعه، مؤسسه امام مهدی (علیه‌ا‌لسلام)، چاپ اول، قم، 1411 هـ ق، دعای 48، ص 352.
اتنهای پیام
