به گزارش ایکنا؛ سه و ششمین شماره فصلنامه علمی ترویجی «مطالعات قرآنی» به صاحبامتیازی دانشگاه آزاد اسلامى واحد جیرفت و مدیرمسئولی مجید خزاعى منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «حرکت به سوی مدرسه مطلوب از دیدگاه استاد مطهری با استناد به آیات قرآن کریم»، «بررسی ساختار جمله انشایی امر و اغراض آن در سوره مائده»، «بیداری اسلامی از منظر قرآن کریم»، «تحلیل مبانی قرآنی جرم انگاری جرائم زیست محیطی»، «روشهای مشترک تربیت اخلاقی در قرآن و نامه 31 نهج البلاغه»، «روح انسانی از دیدگاه قرآن»، «روش فریقین در تفسیر آیه 25 سوره انفال»، «جایگاه قطع دادرس در مذاهب خمسه با تکیه بر آیات و روایات»، «بررسی آراء حکیم ترمذی در کتاب الفروق الصغیر فی منع الترادف با استناد به آیات قرآن»، «رابطه تکبر و ذلت: تعریف، اقسام، پیامدها، و علاج از منظر آیات قرآنی»، «میقات پیامبر خاتم در قرآن»، «بررسی دیدگاههای مفسران فریقین ذیل آیه 43 مدثر»، «بررسی موارد اختلافی تعیین مرجع ضمایر در ترجمههای قرآن(مکارم شیرازی، رضایی و صفوی)»، «انواع ذکر در قرآن کریم»، «بررسی تحلیلی مبانی تربیت اخلاقی هابرماس و نقد آن از دیدگاه اخلاق قرآنی»، «ابعاد حقوقی جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی در فضای مجازی با محوریت قرآن».
حرکت به سوی مدرسه مطلوب
در چکیده مقاله «حرکت به سوی مدرسه مطلوب از دیدگاه استاد مطهری با استناد به آیات قرآن کریم» آمده است: «این پژوهش با هدف معرفی الگوی مدرسه مطلوب بر اساس تحلیل مبانی انسانشناختی استاد مطهری و استناد به آیات قرآن کریم انجام شده است. نوع تحقیق، بنیادی- کاربردی و روش مورد استفاده تحلیلی- استنباطی و با استفاده از روش کتابخانهای (واقعی و مجازی) اطلاعات جمعآوری و ابزار گردآوری اطلاعات نیز فیشبرداری میباشد. یافتههای تحقیق نشان داد که استاد مطهری، کمال را فعلیت یافتن استعدادها میداند و از سه نوع فطرت ادراکی، احساسی و خواستنی نام میبرد که در مدارس و در فضای تعلیم و تربیت باید رشد داده شوند. در ادامه محققان با نظر به آیات قرآن و مبانی انسان شناختی استاد مطهری(ره) به تدوین الگوی مدرسه مطلوب میپردازند. مدرسهای که حتی در عصر فناوری اطلاعات نیز اصول ثابت انسانی را پرورش داده و مهارتهای نرم، فقط شامل مهارتهای رایانهای و دیجیتال نیست. نگاه همه کارگزاران مدرسه، بر اصل هدایتپذیری انسان میباشد. در این مدرسه تنها تراز علمی مدرسه، نشانگر لیاقت و شایستگی آن مدرسه محسوب نمیشود.»
جمله انشایی امر در سوره مائده
در چکیده مقاله «بررسی ساختار جمله انشایی امر و اغراض آن در سوره مائده» میخوانیم: «اساساً قرآن کریم دربردارنده عالیترین معارف و آموزههایی است که از طریق وحی بر انسان نازل شده است و برای درک مفاهیم آن به علوم گوناگون نیاز است؛ از جمله این علوم، بلاغت است که خود شامل معانی، بیان و بدیع است؛ رعایت هر کدام از این موارد سبب زیبایی کلام و تأثیر بیشتر بر مخاطب میشود. جمله در علم معانی به خبر و انشاء تقسیم میشود که کشف معانی ثانویه بر عهده علم معانی است. این پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی به بررسی جمله انشایی طلبی امر در سوره مائده میپردازد و اغراض ثانویه آن را در ضمن آیات بیان میکند ضمن آنکه به دنبال پاسخگویی به این سؤال است: فعل امر به عنوان انشای طلبی در چه معانی دیگری غیر از امر به کار رفته است و نهایتاً این اغراض چه تأثیری بر مخاطب خود میگذارد؟ با بررسی آیات به این نتیجه میرسیم که اسلوب امر، بیشتر مواقع از معنای اصلی خود خارج گردیده است و در معانی همچون تهدید، دعا، تخییر، وجوب، سرزنش، تحقیر و ... به کار رفته است تا مخاطب بعد از کشف مقصود و رسیدن به مراد خود، از لذت بیشتری برخوردار گردد.».
بیداری اسلامی از منظر قرآن کریم
در طلیعه مقاله «بیداری اسلامی از منظر قرآن کریم» چنین آمده است: «این پژوهش کوشیده است با روش توصیفی و تحلیلی و به مدد قرآن به عنوان نخستین و مهمترین منبع در این حوزه به بررسی و تبیین درباره اهداف بیداری اسلامی بپردازد. نتیجه پژوهش دستیابی به یک هدف غایی، یعنی قرب الهی و با استمداد از آیات وحی الهی برای استحکام دولت اسلامی، ثبات و بقای نظام اسلامی و ایجاد نظام عادلانه اسلامی است که امت مسلمان باید آنها را تحقق بخشد و آثار شرک در تمام این جنبهها را بزداید و روح توحیدجویی و قرب به خدا را در تمام ارکان سیاسی و کارگزاران نظام، قانونمند و اجرایی سازد. شناخت حق از باطل نخستین جنبش و حرکت در بیداری اسلامی است که تنها وسیله شناسایی آن همان قرآن و عترت است که میزان است و ثقل اکبر و ثقل اصغر نامیده میشود. بیداری اسلامی هدفش حرکت با موازین اسلامی است؛ موازینی که قوانینش را قرآن و عترت مهیا میسازد. هدف غایی و مطلوب بیداری اسلامی در نظر قرآن، رسیدن به قرب الهی و انسان کامل شدن است. لازمه این کار نیز تکوین نظامی است که در آن، مکتب الوهیت و ایده توحید تحقق یابد و انسان در آن نظام بتواند به تکامل برسد؛ از بند دنیا و نقایص خود خارج شود و زمینه برای حیات حقیقی و مستمر او ذیل ایده توحید فراهم شود. پس برای رسیدن به این منظور اهداف بلند بیداری اسلامی در قرآن را باید جستوجو کرد تا هدف و مقصد نهایی مشخص گردد.»
روح انسانی از دیدگاه قرآن
در آغاز مقاله «روح انسانی از دیدگاه قرآن» آمده است: «چیستی حقیقت انسان مورد توجه مکاتب مختلف بهویژه اسلام بوده است. عدهای حقیقت انسان را جسم و بدن مادی و برخی روح را حقیقت او، و عدهای دیگر آن را مجرد از ماده انگاشتهاند. مسأله مادیت و تجرد روح است که پیوند مستقیمی با مسأله بقاء روح پس از مرگ دارد. اما بیشتر قائلین به مادیت نفس اعتقادی به بقاء روح پس از مرگ ندارند و بر آناند که وقتی بدن از بین رود روح نیز از بین میرود؛ اما قائلین به تجرد روح به فناء روح پس از بدن اعتقادی ندارند و حیات روح را پس از مرگ مستمر میدانند. در این پژوهش که به شیوه توصیفی- تحلیلی سامان یافته، تلاش شده با مراجعه به قرآن، به ساحت مجرد روح توجه شود. مسأله اصالت روح، تجرد و بقای آن بخشی از معارف الهی از جمله رسالت انبیاء، وحی، حیات برزخی و ... نیز اصل معاد را تشکیل میدهد و انکار یا اثبات آن تأثیر مستقیم بر حیات فردی و اجتماعی دارد. مکاتب مادی روح را انسجام اجزای مادی بدن میدانند؛ اما در مکاتب الهی، روح با ماده در ارتباط است و با متلاشیشدن جسم از بین نمیرود. در این پژوهش با بررسی و جمعبندی شش آیه قرآن میتوان به وجود روح و تجرد آن، به عنوان حقیقتی غیر مادی و جاودان پس از مرگ دست یافت.»
جایگاه قطع دادرس در مذاهب خمسه
در چکیده مقاله «جایگاه قطع دادرس در مذاهب خمسه با تکیه بر آیات و روایات» که در این شماره منتشر شده میخوانیم: «در نظام آیین دادرسی ادله اثبات در امور کیفری رکن اساسی پرونده مطروح نزد قاضی را تشکیل میدهد. چراکه طبق اصل 37 قانون اساسی اصل بر برائت است و هیچ کس از نظر قانون مجرم شناخته نمیشود مگر اینکه جرم او در دادگاه صالح ثابت شود. جواز استناد دادرس غیر معصوم به قطع خود در مقام صدور حکم یکی از مسائل دیرینه و پر سابقه فقهی است که امروز خود مسألهساز شده و دغدغه دستگاه قضایی میباشد. بر این اساس پژوهش حاضر با تطور در آیات و روایات به بررسی جایگاه قطع دادرس در اثبات دعوا میپردازد و یادآور میشود که برخی از فقهای شیعه علم قاضی را، محکمترین دلیل، جهت صدور رأی در جرایم حدی میدانند، بدین جهت به کتاب، سنّت، اجماع و عقل استناد میکنند. عدهای دیگر از فقهای شیعه علم قاضی را برای اجرای حدود حجت نمیدانند و ادله خود را آیات قرآن، روایات، عقل، و قاعده درأ بیان میکنند. عدهای دیگر در این زمینه تفصیلاتی را مطرح کرده و محدودیتهایی برای آن مشخص ساختهاند. نظر به مقنن نبودن ادله اهل سنت مقاله حاضر تلاش میکند با ارائه دلیلی منطقی، مستندات اهل سنّت را مورد نقد قرار دهد؛ و در نهایت میزان حجیت علم قاضی در اجرای حدود را با توجه به قانون مجازات اسلامی ذکر مینماید.»
رابطه تکبر و ذلت
در چکیده مقاله «رابطه تکبر و ذلت: تعریف، اقسام، پیامدها، و علاج از منظر آیات قرآنی» میخوانیم: «هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه تکبر و ذلت از منظر آیات قرآنی میباشد. کبر که به عنوان خودبزرگبینی تعریف شده است، به صورت خصلت تکبر در رفتار آدمی بروز و ظهور مییابد. در این پژوهش که از نوع کتابخانهای میباشد، به اقسام تکبر که شامل تکبر در برابر خداوند، تکبر در برابر پیامبر و امام، و تکبر در برابر مردم است، اشاره شده است و به ریشهشناسی خصلت تکبر که احساس حقارت و عقده درونی است، پرداخته شده است. در ادامه، پیامدهای تکبر که ذلت دنیا و آخرت، بیعقلی متکبر، خشم و غضب وی، کفر و ذلت متکبر، عدم استفاده وی از تجارب دیگران، خشم و غضب مردم از شخص متکبر، دوری وی از علم آموزی و حکمت، خلود در آتش جهنم و رابطه تمامی موارد ذکرشده با ذلت و دونی متکبر است، به صورت تفصیلی از منظر آیات قرآنی مورد بررسی قرار گرفتهاند. در انتها با بهره گیری از منظر متون دینی به توصیههایی برای علاج تکبر پرداخته شده است.»
میقات پیامبر خاتم در قرآن
در آغاز مقاله «میقات پیامبر خاتم در قرآن» چنین آمده است: «این پژوهش ضمن تحلیل کیفیت میقات و معراج خاتم پیامبران و بررسی دیدگاه مفسران قرآن، با توجه به آیه اول از سوره اسراء و آیات هفتم تا هجدهم سوره نجم به این نتیجه رسیده که میقات پیامبر خاتم در بالاترین مراتب تقرب پدیدهای به نام معراج را سبب گشته که از منظر قرآن از عبودیت مطلق و تسلیم محض بودن پیامبر در مقابل پروردگار نشأت گرفته و تا آنجا پیش رفته که ایشان را لایق سلام و صلوات ویژه الهی گردانیده است، و در میقات و معراجش با پروردگار به بالاترین مرحله شهودی یعنی شهود بی واسطه و آخرین مرحله تقرب یعنی مرحله احدیت جمع الجمعی یا أو أدنی نائل گشته است.»
انتهای پیام