جدیدترین شماره فصلنامه «مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی» منتشر شد

به گزارش ایکنا؛ نهمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی» به صاحب‌امتیازی وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران و مدیرمسئولی محی‌الدین بهرام محمدیان منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «ارائه الگوی نظری عدالت تربیتی در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی براساس مبانی معرفت‌شناختی عدالت فارابی»، «تحلیل تطبیقی راهنمای برنامه درسی دین و زندگی دوره متوسطه دوم با مولفه‌های سبک زندگی اسلامی – ایرانی»، «ارزشیابی نظام آموزشی حوزه علمیه کاشان با استفاده از الگوی CIPP (مورد مطالعه: سطح یک حوزه علمیه کاشان)»، «تبیین مفهوم انضباط گفتاری در قرآن و استخراج دلالت‌های ضمنی آن در تربیت گفتاری یادگیرندگان»، «بررسی عوامل موثر بر تربیت دینی دانشجویان دانشگاه کاشان»، «بررسی محتوای کتاب‌های درسی دوره دوم ابتدایی بر مبنای تربیت اقتصادی از دیدگاه اسلام».

الگوی نظری عدالت تربیتی

در چکیده مقاله «ارائه الگوی نظری عدالت تربیتی در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی براساس مبانی معرفت‌شناختی عدالت فارابی» می‌خوانیم: «هدف پژوهش، ارائه الگوی نظری عدالت تربیتی برای نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی بر مبنای دیدگاه معرفت شناختی عدالت فارابی است. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی و استنتاج (قیاس عملی) است. بدین معنا که براساس الگوی استنتاجی فرانکنا از قرار گرفتن اهداف و مبانی در کنار هم اصولی استخراج شده است که منجر به اتخاذ روش‌های تربیتی می‌گردد.

یافته‌های حاصل حاکی از این است که براساس بنیان‌های معرفت‌شناختی فارابی، عدالت امری فطری، در راستای رسیدن به سعادت، برگرفته از حکمت، در تلازم با عقل و تابع منافع عمومی است. منابع معرفت شامل حس، عقل و شهود است. انواع معرفت مشتمل بر معرفت فطری، شهودی، عقلانی و ... است. مناط صدق معرفت عدالت، اهلیت و شایستگی است؛ لذا با نظر به مبانی معرفت شناختی فوق، الگوی نظری عدالت تربیتی در قالب اهداف، اصول و روش‌های تربیتی قابل استخراج است. برخی از اهداف غایی و واسطی این الگو، رسیدن به جامعه عادله، سعادت‌مندی همگان، فضیلت‌محوری و سنجش افراد با عدالت و نه بالعکس است، برخی از اصول این الگو عبارتند از: توجه به استعداد‌ها و شایستگی‌های فردی، تعادل قوا و دوری از افراط و تفریط، عقلانیت و آگاهی‌بخشی، محبت و دگردوستی و نداشتن نگاه سلیقه‌ای و شخصی به عدالت است. برخی از روش‌های این الگو عبارتند از: روش توزیع برابر امکانات و منابع، روش پرورش استعداد، روش بسترسازی عادلانه، روش محبت‌ورزی عادلانه و روش قانون‌گرایی در اجرای عدالت. همه اهداف، اصول و روش‌های استنتاج گردیده ناظر بر چالش‌هایی است که در نظام تربیت رسمی و عمومی وجود دارد.»

تبیین مفهوم انضباط گفتاری در قرآن

در چکیده مقاله «تبیین مفهوم انضباط گفتاری در قرآن و استخراج دلالت‌های ضمنی آن در تربیت گفتاری یادگیرندگان» آمده است: «آماده‌سازی دانش‌آموزان برای ورود به اجتماع و برقراری ارتباطات اجتماعی مطلوب یکی از مهمترین وظایف آموزش و پرورش و گفتگو یکی از مهمترین عوامل شکل‌گیری و استمرار ارتباطات اجتماعی است. هدف این پژوهش تبیین مفهوم انضباط گفتاری در قرآن و استخراج دلالت‌های آن در تربیت گفتاری یادگیرندگان است. روش پژوهش تحلیلی است. جامعه پژوهش، تمام آیات قرآن کریم و نمونه آماری آیات شاخص و اصلی قرآن در موضوع گفتار می‌باشد. در این پژوهش با مراجعه به تفاسیر و تدبر در آیات، ابتدا تمامی گزاره‌های گفتاری و سپس آیات شاخص گفتاری به طور هدفمند استخراج و با تحلیل محتوای آیات و طبقه‌بندی موضوعی آن‌ها به طور همزمان و پیوسته به سنجش نقطه تمرکز و جهت‌گیری آیات و توضیح نتایج حاصل از آن پرداخته شده است. سپس مفهوم انضباط گفتاری در قرآن در چهار رکن اصلی (مبانی، مقدمات، الزامات و موانع) در چارچوب شبکه مفهومی مطرح و دلالت‌های آن در تربیت گفتاری یادگیرندگان مورد بررسی قرار گرفته است.»

ارزشیابی نظام آموزشی حوزه علمیه کاشان

در آغاز مقاله «ارزشیابی نظام آموزشی حوزه علمیه کاشان با استفاده از الگوی CIPP (مورد مطالعه: سطح یک حوزه علمیه کاشان)» چنین آمده است: «هدف پژوهش، ارزشیابی سطح یک نظام آموزشی حوزه علمیه شهر کاشان براساس الگوی سیپ و جامعه آماری پژوهش چهار گروه، شامل: مسئولین (۲۵ نفر)، اساتید (۳۲ نفر)، طلاب مشغول به تحصیل (۶۵۰ نفر) و فارغ التحصیلان مرحله مقدمات در دو سال گذشته (۱۸۹ نفر) بودند که در دو گروه مسئولین و اساتید، نمونه‌گیری به صورت تمام‌شماری صورت گرفت و در ارتباط با دو گروه دیگر، براساس جدول مورگان به ترتیب ۲۴۲ و ۱۲۳ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور گرد‌آوری داده‌ها از چهار پرسش‌نامه محقق‌ساخته، بهره‌گیری شد. در ارزیابی عامل زمینه، ملاک‌های: «میزان اشتیاق طلاب برای ورود به حوزه»، «شرایط فرهنگی-اجتماعی» و «اهداف» بررسی شد. نتایج نشان داد که «اهداف» نسبتا مطلوب هستند و سایر ملاک‌ها از وضعیت مطلوبی برخوردار می‌باشند. ملاک‌ها در ارزیابی درونداد عبارت بودند از: «طلاب»، «محتوا»، «امکانات و فضای آموزشی»، «زمان» و «استاد» که ملاک «استاد»، نامطلوب و ملاک‌های «طلاب» و «زمان» از وضعیت مطلوبی برخوردار بودند و بقیه ملاک‌ها، وضعیت نسبتا مطلوبی داشتند. ملاک‌های مورد ارزیابی در عامل فرآیند: «روش‌های تدریس» و «سنجش پیشرفت تحصیلی» بودند که نسبتا مطلوب ارزشیابی شدند. در عامل برونداد نیز، ملاک‌های مورد ارزیابی؛ «میزان یادگیری طلاب» و «نتایج رفتاری و عملکردی» بودند که نسبتا مطلوب ارزشیابی شدند.»

انتهای پیام