علی اصغر شعر دوست، سفیر سابق ایران در تاجیکستان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در خصوص سنت‌های نوروز مردم تاجیکستان گفت: نوروز در این کشور به نام «خیدیر ایام»، یعنی جشن بزرگ، معروف است و تعدادی از آئین‌های نوروزی در تاجیکستان با مراسم سنتی آن در ایران مشترک است از جمله آن سنت«سمنو پزان» است.
سنت‌های نوروزی تاجیکستان
شعر دوست در ادامه افزد: «سُمَنَک یا سمنو» از بهترین غذاهای نوروزی است که از جوانه گندم؛ که نماد سبز بودن و رویش است و آرد تهیه می‌شود و یکی از اجزای اصلی سفره هفت‌سین یا خوان نوروزی به‌شمار می‌آید. البته مراسم سمنوپزان در کشورهای افغانستان، ایران، تاجیکستان و ازبکستان مهمترین رسم نوروزی است. با وجود این، این خوراکی در این کشورها به‌ندرت در طول سال خورده می‌شود و تنها در نوروز زینت بخش سفره‌های نوروزی است.
وی با اشاره به سنت سمنو پزان گفت: این غذا در کشورهای دیگر به نام‌های سمنی٬ سوملک٬ سومنک و سومولوک هم شناخته می‌شود. سمنو در تاجیکستان مهمترین خوراک تاجیک‌ها است و در هنگام پختن آن آوازی هم زمزمه می‌کنند.
سفیر سابق تاجیکستان در ادامه اظهار کرد: تاجیک‌ها از دیرباز نوروز را مقدس می‌دانند و با دعا و نیایش‌های ویژه که در رسوم «گل گردانی»، «سمنو پزی» و«کلوچه پزی» دارند به استقبال نوروز می‌روند و رسیدن بهار را با گل گردانی گل‌های نرگس، سیاه گوش و گل‌های بهمن خبر می‌دهند.
شعردوست در ادامه تشریح آئین‌های نوروزی تاجیکستان افزود: آیین تهیه و پخت سمنک یا سمنو در همه مناطق این کشور هنوز هم باقی است و پس از اعلام استقلال به جدول جشن‌های رسمی عید نوروز وارد و دوباره احیا شده است. آیین پخت سمنک نوروزی که تا به حال بیشتر خاص مردم روستاهای تاجیکستان بود، هم اکنون در میان ساکنان شهرها نیز اجرا می‌شود. به عقیده تاجیک‌ها، در زمان پخت سمنو حاجت‌مندان می‌توانند حاجت بگیرند و بیماران نیز شفا یابند و به این خاطر سمنو به معنی استقبال از بهار و در بین تاجیک‌ها شفابخش است.
وی یادآور شد: در مراحل آخر پخت این خوراکی عیدانه، زنان با آرزوی نیک به داخل دیگ سمنک هفت دانه سنگ خرد و چهارمغز گردو می‌اندازند. گفته می‌شود هنگام توزیع سمنو این سنگ‌ها و گردوها به کاسه هر کسی افتاد، وی به آرزویش خواهد رسید.
سفیر سابق ایران در تاجیکستان به سنت گل گردانی در تاجیکستان اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از مراسم مهم وابسته به نوروز و کارهای کشاورزی گل گردانی نام دارد. مراسم گل گردانی را «بایچیچک» یا «بایچیچک گویی » نیز می‌نامند.
وی در ادامه اظهار کرد: مردم تاجیک از زمان‌های قدیم به مناسبت بیداری طبیعت و آغاز شکوفایی گل‌ها و درختان به گل گردانی می‌پرداختند. در گذشته وظیفه گل گردانی بر عهده بزرگسالان بود. اما این مراسم اکنون در اکثر محل‌ها توسط بچه‌ها و جوانان انجام می‌شود.
وی در ادامه افزود: این مراسم به این صورت اجرا می‌شود که پیش از فرا رسیدن نوروز گل گردان‌ها و کودکان به دره، کوه، دشت و تپه رفته و از آنجا گل زردک یا سیاهگوش(بایچیچک) می‌چینند. سپس با دسته‌های گل، روستا به روستا می‌گردند و به ساکنان آن‌ها، مژده رسیدن بهار و پایان یافتن زمستان و آغاز کشت و کار بهاری را با اشعاری نوید می‌دهند.
شعردوست اظهار کرد: در«خجند» نیز از ویژگی‌های مراسم «بای چیچک» این است که کودکان با توجه به افراد خانواده، مضمون ترانه را انتخاب می‌کنند و می‌خوانند. این مراسم نزد هر خانه با توجه به استقبال صاحبخانه از کودکان به پایان می‌رسد، یعنی چنانچه صاحبخانه از کودکان پذیرایی مقبول انجام دهد، یک بیت شعر را به عنوان قدردانی از لطف صاحبخانه می‌سرایند.
شعر دوست در پایان یادآور شد: البته باید گفت جشن «بایچیچک» یا گل بهمن روز و یا گل گردانی تاریخ به‌خصوصی ندارد و وابسته به میل طبیعت است و هرگاه نخستین گل‌های بهمن جوانه بزنند و کودکان این گل‌ها را پیدا کنند، مژده رسیدن بهار در کوی و برزن طنین می‌اندازد.