گوشت آزمایشگاهی و بودن یا نبودن در بازار حلال

به گزارش ایکنا به نقل از Salam Gateway، بازار جهانی گوشت کشت شده یا پرورشی (مصنوعی و آزمایشگاهی) ممکن است به دلیل سیاست‌های دولت‌ها در سازگاری با محیط ‌زیست و رشد مصرف‌گرایی سبز (نوعی مصرف با رویکرد محافظت از محیط زیست) رشد کند، اما سؤالاتی باقی می‌ماند و یکی از آنها این است که آیا این غذای جدید، باید حلال شناخته شود؟

گوشت آزمایشگاهی معمولاً با برداشت سلول‌های حیوان زنده و پرورش آنها در خارج از بدن حیوان با استفاده از مهندسی بافت و کشاورزی سلولی برای تشکیل برش‌های گوشت تولید می‌شود.

برای حلال بودن گوشت باید ذبح حیوان سالم از طریق بریدگی ورید گردن و شریان کاروتید و نای انجام و سپس تمام خون از لاشه خارج شود. این قوانین موضوع بحث برای ذبح احشام بوده است، از جمله بحث در مورد شوک وارد کردن به حیوان قبل از ذبح، بنابراین جای تعجب نیست که بحث در مورد گوشت حلال کشت شده کاملا جای بحث دارد.

با این وجود، صنعت گوشت کشت شده امیدوار است که محصولاتش حلال شناخته و در نتیجه بخشی از بازار بزرگ غذای حلال را تصاحب کنند. در حال حاضر بیش از 2 میلیارد مسلمان وجود دارد و مؤسسه بررسی جمعیت جهان مستقر در ایالات متحده انتظار دارد که اسلام تا سال 2050 به بزرگترین دین جهان تبدیل شود.

حتی بدون گواهی حلال، بازار جهانی گوشت پرورشی آماده رشد است. طبق داده‌های تحقیقات بازار پولاریس در نیویورک، انتظار می‌رود که تا سال 2030 نرخ رشد سالانه مرکب 16.2(CAGR) درصد را ثبت کند و درآمدی معادل 499.9 میلیون دلار (2021: 133.4 میلیون دلار) برای این صنعت نوپا به ارمغان بیاورد.‌ سرویس آماری تجاری آلمان (Statista) پیش‌بینی می‌کند که تا سال 2040 گوشت کشت شده 30 درصد از سهم بازار گوشت را در اختیار خواهد داشت.

اگرچه اولین محصول گوشتی پرورشی، همبرگر گوشت گاو بود (در سال 2013 رونمایی شد)، اما پیش‌بینی می‌شود که بخش مرغداری بیشترین سهم بازار را در حال حرکت به خود اختصاص دهد. شرکت مشاوره آمریکایی Markets and Markets این را به محبوبیت فزاینده محصولات مرغ در رستوران‌های فست‌فودی نسبت می‌دهد.

انتظار می‌رود تا تأیید حلال بودن گوشت پرورشی، بازار آمریکای شمالی (با 3.45 میلیون مسلمان تنها در ایالات متحده) به دلیل پذیرش فزاینده سبک زندگی در حال حرکت و مصرف محصولات میان وعده بزرگترین بازار منطقه‌ای برای این نوع گوشت‌ باشد.

با این حال، Statista بر این باور است که چین تا سال 2026 از نظر فروش از قاره آمریکا پیشی خواهد گرفت. طبق گزارش World Population Review، این کشور 28 میلیون مسلمان دارد.

براساس داده‌های مؤسسه غیرانتفاعی Good Food مستقر در ایالات متحده، از سال 2013، این صنعت با بیش از 60 شرکت و بیش از 450 میلیون دلار سرمایه‌گذاری، رشد داشته است. این امر به دلیل افزایش نگرانی‌های زیست محیطی در سطح جهان و شواهدی که تأثیر مصرف گوشت را نشان می‌دهد بوده است.

طبق مطالعه دانشگاه آکسفورد، گوشت پرورش‌یافته می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا 96 درصد کاهش دهد و با پیش‌بینی سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد، مصرف جهانی گوشت تا سال 2050 به بیش از 70 درصد افزایش خواهد یافت، بسیاری از تولیدکنندگان گوشت پرورش‌یافته در کشورهای مسلمان تلاش‌های خود را برای گرفتن مجوزهای حلال افزایش داده‌اند.

در دسامبر 2020 و پس از اولین فروش مرغ آزمایشگاهی شرکت فناوری مواد غذایی مستقر در ایالات متحده به نام Eat Just Inc در سنگاپور-کشوری که 15.6 درصد مسلمان دارد- این شرکت در آگوست گذشته اعلام کرد که یک مرکز تولید این گوشت را در قطر خواهد ساخت. این شامل تولید برای برند Good Meat و بخش تخم مرغ گیاهی (تخم مرغ گیاهی‌ از موادی مثل زردچوبه و پروتئین ماش تهیه شده تا بافت و مزه‌ای همانند تخم مرغ معمولی داشته باشد) شرکت Just Egg می‌شود.

شرکت Good Meat گفت که سازمان مناطق آزاد قطر و وزارت بهداشت عمومی قصد خود را برای اعطای تأییدیه نظارتی برای گوشت مرغ‌ کشت‌شده «خیلی سریع» اعلام کرده‌اند، اما به وضعیت حلال اشاره نکرده‌اند.

Good Meat در بیانیه خود گفت که در حال بررسی امکان صدور گواهی حلال است و بررسی امکان صدور گواهی حلال و همکاری نزدیک با مقامات مذهبی را در نظر دارد.

محمد نقیب حمدان و همکارانش در مقاله آکادمیکی با عنوان گوشت پرورشی در دیدگاه اسلامی (Cultured Meat in Islamic Perspective) که در مجله دین و سلامت (Journal of Religion and Health) منتشر شد، استدلال می‌کنند که فقهای قدیمی هرگز به طور جدی درباره گوشت پرورشی بحث نکرده‌اند، زیرا این یک کشف جدید بود. این بدان معناست که فقهای معاصر باید به دنبال حلال بودن یا نبودن گوشت پرورشی باشند.

«میان اِن ریاض» (Mian N Riaz)، سرپرست گروه و دارنده کرسی استادی در رشته تنوع غذایی در دانشگاه A&M تگزاس، استدلال می‌کند که اگر سلول‌های بنیادی از حیوانی که مطابق با مقررات حلال ذبح شده و محیط کشت عاری از عصاره‌های حیوانی به صورت خون یا سرم باشد، ممکن است گوشت کشت‌شده حلال تلقی شود.

وی گفت: اما به گفته برخی از دانشمندان مسلمان، فرآیند تولید گوشت کشت شده قانون طبیعی را نقض می‌کند و در نتیجه برخی پیشنهاد ممنوعیت تولید گوشت پرورشی را مطرح کنند.

ریاض افزود که حتی اگر گوشت پرورشی گواهی حلال داشته باشد، تولیدکنندگان باید بر موانع فرهنگی در فروش غلبه کنند.

«نورین هوبایان»، مدیر تضمین کیفیت و امور نظارتی در شرکت تولیدکننده غذاهای دریایی کشت سلولی BlueNalu مستقر در ایالات متحده که با این نظر موافقت است، تأکید کرد که مصرف‌کنندگان متعهد ابتدا باید به رهبران مذهبی خود نگاه کنند. با این حال، اگر بتوان بر موانع مختلف غلبه کرد، پتانسیل برای این بخش بالا است.

بدون هیچ دستورالعمل مشخصی، بسیاری از سازمان‌های اسلامی برای تصمیم‌گیری به یکدیگر نگاه می‌کنند. سپتامبر گذشته نهضت‌العلما، بزرگترین سازمان اسلامی اندونزی، گفت که گوشت پرورش‌یافته که از حیوانات زنده گرفته می‌شود، حلال نیست. اندونزی بزرگترین کشور اسلامی جهان است.

به همین ترتیب، دانشمندان در پاکستان، دومین کشور مسلمان پرجمعیت، استدلال کرده‌اند که فقط گوشت‌های کشت شده با استفاده از سلول‌های حیوانات حلال ذبح شده می‌توانند حلال تلقی شوند.

لوسیا وانکورا (Lucia Vancura)، مدیر بازارهای جهانی در شرکت مشاوره مروس (Meros Consulting) مستقر در ژاپن، گفت: از آنجایی که اندونزی مانند یک بازار بزرگ به حساب می‌آید، تصمیم اندونزی بسیار مهم است.

کارلوت لوکاس، مدیر تعامل شرکتی در موسسه غذای خوب اروپا (Good Food Institute Europe)، گفت: اگر مقامات مذهبی گوشت کشت شده را حلال بدانند، ما انتظار داریم که تقاضای زیادی در سراسر جهان اسلام برای گوشتی که به این روش جدید تهیه می‌شود، وجود داشته باشد.