نقش حمایتی امام زمان(عج) در دوران غیبت

حجت‌الاسلام جواد جعفری، کارشناس، پژوهشگر و نویسنده حوزه مهدویت، در گفت‌و‌گو با ایکنا به تشریح تأثیر اعتقاد راستین به مهدویت و این باور که امام زمان(عج) در کنار شیعیان حضور دارند و به آنان کمک می‌کنند، در بحران‌ها و اتفاقات رخ‌داده پرداخت و گفت: در نامه‌ای که منسوب به امام زمان(عج) است و خطاب به شیخ مفید نوشته شده، این جمله آمده است: «إنّا غَیْرُ مُهْمِلینَ لِمُراعاتِکُمْ، وَ لَا ناسینَ لِذِکْرِکُمْ، وَلَوْلَا ذَلِکَ لَنَزَلَ بِکُمُ اللَّأوَاءُ وَاصْطَلَمَکُمُ الْأَعْدَاءُ، فَاتَّقُوا اللَّهَ جَلَّ جَلَالُهُ؛ ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی‌کنیم و شما را فراموش نمی‌نماییم؛ اگر جز این بود، گرفتاری‌ها بر شما فرود می‌آمد و دشمنان، شما را ریشه‌کن می‌کردند. پس تقوای خداوند بزرگ را پیشه خود سازید.»(بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱۷۵)

وی افزود: صراحتاً در این نامه آمده است که ما یاد شما را هرگز فراموش نمی‌کنیم و این یاد، یک یاد عملی است؛ یعنی رعایت حال شیعیان را می‌کنیم و اینکه شیعه استحکام دارد و از بین نرفته، به عنایت و توجه امام زمان(عج) است. خود حضرت تصریح دارند که اگر چنین نبود، دشمنان شما را از بین می‌بردند؛ چراکه در طول تاریخ، مخالفت‌ها و دشمنی‌های زیادی علیه شیعیان بوده و تعداد شیعیان و امکاناتی که داشتند، نسبت به دشمنان بسیار کم بوده است و اگر این عنایت نبود، قطعاً شیعیان از بین رفته بودند.

حجت‌الاسلام جعفری در ادامه به خطبه ۱۵۰ نهج‌البلاغه اشاره کرد و گفت: در این خطبه، حضرت علی(ع) به فعالیت‌های امام زمان(عج) اشاره می‌کنند؛ هم فعالیت‌هایی که برای تک‌تک اشخاص است و هم فعالیت‌های اجتماعی برای حال عموم مردم و می‌فرمایند: «بدانید که از ما هر که آن را دریابد، با چراغ روشنی که در دست دارد، آن تاریکی‌ها را طی کند و پا جای پای صالحان نهد، تا بند‌هایی را که بر گردن‌هاست بگشاید و اسیران را آزاد کند و جمعیت باطل را پراکنده سازد و پراکندگان اهل صلاح را گرد آورد و این کار‌ها پوشیده از مردم به انجام رساند. آنکه در پی یافتن نشان اوست، هر چه به جست‌وجویش کوشد، از او نشانى نیابد.» اینها فعالیت‌ها و کمک‌های شخصی است که امام زمان(عج) برای افراد انجام می‌دهد. اما دو نکته‌ای که در این خطبه وجود دارد، این است که حضرت به دو کار امام زمان(عج) اشاره می‌کنند و می‌فرمایند: امام، جماعت افراد گمراه و ظالم را پراکنده می‌کند و افراد خوب و صالح که پراکنده شده‌اند را دور هم جمع می‌کند.

دور هم جمع کردن اهل ایمان توسط امام زمان(عج)

وی اضافه کرد: در ادامه، حضرت علی(ع) می‌فرمایند: اینها در پرده‌ای از مردم اتفاق می‌افتد؛ «لَا یُبْصِرُ الْقَائِفُ أَثَرَهُ»؛ یعنی کسی که اثرشناس و متخصص رهگیری است، نمی‌تواند بفهمد که این اتفاق توسط چه کسی رقم خورده است و حتی اگر بار‌ها و بار‌ها مسائل را بررسی کنند، نمی‌توانند به منشأ این اتفاقات پی ببرند. یعنی صراحتاً حضرت علی(ع) می‌فرمایند، امام زمان(عج) جبهه کفر را از هم می‌پاشاند و حق را دور هم جمع می‌کند و کسی نمی‌داند چه کسی این کار را کرده است.

این کارشناس مهدویت تصریح کرد: هرچند ما نمی‌توانیم رهگیری کنیم و بفهمیم حضرت دقیقاً در کجا و چگونه به کمک شیعیان ورود کرده‌اند، اما اعترافات دشمنان برخی از مسائل را روشن می‌کند. مثلاً در جنگ ۱۲ روزه، تمام محاسبات دشمن این بود که با پدافندی که دارند و لایه‌های متعدد رهگیری موشک‌ها و کمک کشور‌های متعدد، هیچ موشکی نمی‌تواند به آنان اصابت کند؛ اما موشک‌های متعددی به نقاط حساس اسرائیل اصابت کرد و اینها به راستی امداد الهی و کمک حضرت حجت(عج) را نشان می‌دهد. اینکه مقام معظم رهبری از امام خمینی(ره) نقل کرده‌اند که در روز‌های آخر زندگی‌شان فرمودند: «من دست غیب الهی را برای حمایت از این کشور می‌بینم» و مقام معظم رهبری نیز تأکید کردند که من نیز چنین حسی دارم و دست غیب الهی را در حمایت از کشور در حوادث می‌بینم، اشاره به همین مسئله دارد.

وی با تأکید بر اینکه اگر این مباحث به درستی برای مردم بیان شود، آشکار می‌شود که ما تنها نیستیم و این تصور که باید فقط محاسبات ظاهری را در نظر بگیریم و توان اقتصادی و نظامی دشمنان را با توان خودمان مقایسه کنیم، اشتباه است، چراکه فقط ترس ایجاد می‌کند، گفت: اما اگر اتفاقات اخیر را بررسی کنیم و ببینیم که محاسبات ظاهری چقدر اشتباه از کار درآمد و دشمنان اعتراف می‌کنند که با محاسبات دقیق می‌خواستند به سرعت تهران را فتح و جشن پیروزی بگیرند، احساس قدرت و اطمینان خواهیم داشت.

حجت‌الاسلام جعفری اظهار کرد: در اتفاقات اخیر، دل‌های مردم ایران با هم متحد شد و محاسبات دشمن اشتباه از آب درآمد. در قرآن، خداوند می‌فرماید: این خداوند است که بین دل‌ها الفت ایجاد کرد و‌ ای پیامبر، اگر تو تمام دارایی زمین را می‌دادی که مردم را دور هم جمع کنی، نمی‌توانستی و ما نمود عینی این آیه را در اتفاقات اخیر مشاهده کردیم. چقدر فعالیت فرهنگی و اجتماعی لازم بود که مردم این‌گونه با هم متحد شوند؟ اگر همین اتفاقاتی که در اطراف ما رخ می‌دهد را نگاه کنیم، به راستی نقش حجت خدا را به عنوان خلیفه خداوند بر روی زمین می‌بینیم و دلمان قرص می‌شود که تنها نیستیم و این‌طور نیست که وقتی می‌گوییم امام مهدی(عج) منجی است، فقط بعد از ظهور قرار است ما را نجات دهد؛ خیر، در دوران قبل از ظهور نیز، هر مقدار که اقدام ایشان با ظهور منافات نداشته باشد، شیعیان و جبهه حق را حمایت می‌کند و همین موجب شده که جبهه کفر بار‌ها و بار‌ها نتواند به اهداف خود برسد.

وی در پاسخ به این سؤال که اگر اعتقاد به مهدویت عمیق‌تر و عملیاتی‌تر شود، شاهد چه تحولاتی در سطح جامعه خواهیم بود، گفت: امام راحل فرمودند: عالم محضر خداست؛ در محضر خدا معصیت نکنیم. اگر بتوانیم باور حضور امام و ناظر و شاهد بودن امام زمان(عج) را در مردم نهادینه کنیم که امام شاهد اعمال ماست، تمام رفتار‌های فردی و اجتماعی متحول خواهد شد.

ترویج باور نظارت ائمه(ع) بر رفتار مردم

این کارشناس مهدویت تصریح کرد: روایات زیادی داریم که ائمه(ع) فرموده‌اند: ما ناظر کار‌های همه مردم هستیم و پرونده اعمال مردم روز و شب به ما عرضه می‌شود. اگر بتوانیم این تفکر را در جامعه ترویج دهیم، در جهات متعددی از جمله اخلاق اجتماعی، رفتار‌های فرهنگی و اقتصادی، نوع کسب‌وکار مردم و... تحول ایجاد می‌شود. اگر این را باور کنیم که هر حرفی می‌زنیم و هر اقدامی می‌کنیم، امام زمان ما می‌شنود و می‌بیند، مطمئناً در نوع رفتار و گفتار ما اثر خواهد گذاشت.

شرمندگی پیامبر(ص) از گناهان امتش

وی افزود: امام رضا(ع) به شیعیان فرمودند: پیامبر اکرم(ص) را ناراحت نکنید. شیعیان سؤال کردند که چگونه ما موجب ناراحتی حضرت رسول(ص) می‌شویم؟ امام رضا(ع) پاسخ دادند: وقتی شما گناه می‌کنید، پرونده اعمال شما به پیامبر عرضه می‌شود و به محضر پیامبر اعلام می‌شود که امت شما چه گناه‌هایی مرتکب شده‌اند و پیامبر نزد خداوند از گناهان امتش شرمنده می‌شود؛ بنابراین امام رضا(ع) فرمودند: حال پیامبر را بد نکنید، بلکه ایشان را مسرور کنید و کاری کنید پیش خداوند سربلند باشد.

تبلیغ بِلِسَانِ قَوْمِهِ

وی در پاسخ به این سؤال که اولین قدم برای گام نهادن در این مسیر چیست، گفت: هر نوع کار تبلیغی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد، اما تبلیغ باید «بِلِسَانِ قَوْمِهِ» باشد؛ یعنی به زبان قابل فهم مخاطب تبلیغ صورت گیرد. اکنون زبان و فهم مخاطبان ما تغییر کرده است و مخاطبان ما، مخاطبان خاصی هستند و اینکه صرفاً یک حدیث خوانده شود و گفته شود که پیامبر(ص) چنین مطلبی را فرموده‌اند، موجب پذیرش مطلب از سوی مخاطبان جوان کنونی نمی‌شود و نمی‌تواند در مقابل شبهاتی که در فضای مجازی وجود دارد، مؤثر واقع شود. اکنون مطالب دینی به صورت گسترده در فضای مجازی وجود دارد، اما چند درصد از جوانان ما به دنبال مطالعه این مطالب هستند؟

این کارشناس مهدویت افزود: باید به دنبال یافتن مخاطب باشیم و کنجکاوی مخاطبان را جلب کنیم. اکنون متأسفانه افرادی که مطالب طنز و فکاهی در اینترنت منتشر می‌کنند، دنبال‌کننده‌های بیشتری نسبت به سایت‌هایی که مطالب علمی، معرفتی و معنوی منتشر می‌کنند، دارند. اگر مخاطب را جذب کردیم، باید به زبانی با آنان صحبت کنیم که سخن را بشنوند، بپذیرند و قانع شوند. حتی در مناسبت‌های دینی که برای دانش‌آموزان و جوانان برنامه‌های دینی برگزار می‌شود، چون سخنران به زبان جوانان با آنان صحبت نمی‌کند، آنان قانع نمی‌شوند.

تسلط به منابع دینی کافی نیست؛ زبان مخاطب را بدانیم

وی ادامه داد: اگر فضای فکری مخاطب و نحوه گفت‌و‌گو و استدلال صحیح با مخاطب جدید را بدانیم، سخنان ما به دل مخاطبان خواهد نشست و آنان استدلال‌ها را خواهند پذیرفت. برای این مهم لازم است که روحانیون توسط جامعه‌شناسان، روانشناسان و استادان ارتباطات آموزش ببینند. اگر من روحانی صرفاً به منابع دینی و احادیث مسلط باشم، دیگر کفایت نمی‌کند؛ یا خودم باید به دنبال آموختن اصول ارتباط با مخاطب باشم یا اینکه تیمی تشکیل شود و در آن، روحانی احادیث را مطرح کند، روانشناس کودک نحوه بیان حدیث به زبان کودک را طراحی کند، هنرمند طرح هنری حدیث را طراحی کند و امثال آن.

وی در پایان اظهار کرد کرد: همین اکنون شبکه‌های ماهواره‌ای با حضور تیم‌های قدرتمند در حال تهیه شبهات و اخبار با جهت‌گیری‌های خاص هستند و کار تخصصی انجام می‌دهند که بر مخاطبان هم تأثیر می‌گذارد. برای مثال، قبلاً هرگز این تصور وجود نداشت که کسانی به دنبال بازگرداندن سلطنت در جامعه جهانی کنونی که همه به دنبال دموکراسی هستند، باشند؛ اما اکنون می‌بینیم که با اقداماتی که انجام داده‌اند، جوانان را به سمت سلطنت‌طلبی می‌برند. اینها نشان می‌دهد با کار تیمی علمی می‌توان شب را روز و روز را شب القا کرد.