Elyazma Kur’an nüshalarının tarihine kısa bir yolculuk

TAHRAN (IQNA) – Kur’an metninin Peygamber Efendimiz’e (s.a.v) vahyedilmesinden bu yana hiçbir değişikliğe uğramadığı, tüm Müslümanlar ve birçok araştırmacı tarafından teyit edilen bir konudur.

Kur’an alimleri araştırmalarını Kur’an’ın ilk elyazmalarının tarihini incelemek için yapmışlardır.

Fransız araştırmacı Francois Deroche “Emevi Dönemi Kur’an’lar: En Eski Musaflara Giriş" adlı kitabında Kur'an-ı Kerim'in en eski el yazmalarını inceledi.

Deroche çalışmalarında ilk olarak bölge ve hattatlarına göre yazım yöntemlerini ele alır. Daha sonra mürekkep türleri, kağıtlar ve el yazmalarında kullanılan farklı malzemelerden yola çıkarak yazım çeşitlerinin yıllar içinde gelişim aşamalarını ortaya koyar. Aynı halde bu elyazmalarının, Kur'an metninde bulunanların gerçekliğini teyit etmedeki rolünün altını çizer.

Yazar kitapta sayfası, hattı, süslemeleri ve harflerin büyüklüğü bakımından farklı şekillerde Kur’an’nın ilk elyazma nüshalarını tanıtarak incelemiştir. Ayrıca Kur’an metninin hangi deri türü üzerine yazıldığını da karşılaştırmıştır.

Kitabın ilk kısmı Emeviler döneminden kalma elyazmalar ekseninde olup bunların çoğu Paris ve St. Petersburg’da korunmaktadır.

İkinci bölümde yazar İstanbul, Londra ve St. Petersburg’daki üç elyazmasını yakından inceler. Aynı zamanda Yemen Sana’da ve Tunus Kayrevan’daki el yazmalarından da bahseder. Bu yazmaların genel görünümü, özellikle de yazı üslubu, en eski grup Kur’an elyazmalarına benzemektedir.

Bu yazmaların MS 695’ten öncesine ve Şam’daki beşinci Emevi halifesi Abdül Melik İbn Mervan’nın (646-705) hükümranlığı dönemine kadar uzanması olasıdır.

Üçüncü bölümde yazar elyazmalarının biçimindeki değişiklikleri inceler. Kur’an-ı Kerim yazmalarındaki ilerlemeyi gösteren dikey düzenlemeye sahip iki büyük nüshayı ele alır.

Deroche bu iki el yazmasını “Şam Emevi el yazmaları” olarak nitelendirmiştir. Nüshalardan biri İstanbul’da, diğeri ise “Fustat Emevi Elyazması” (Eski Kahire) St. Petersburg ve Paris’te korunmaktadır. Bu nüshaların her ikisi de süslemelere sahiptir.

Son bölümde yazar imparatorluk elyazmalarını (Osmanlı elyazmaları) incelemektedir. Yazar ayrıca biri Yemen Sana’da diğeri Almanya Dablin’de korunan iki elyazma nüshasından bahseder.

Deroche iki nüshanında Emeviler döneminde hazırlandığını söyler. Bu aşamada Emevi yazmalarının hazırlanmasında Kur’an nüshasının güzelliğine daha fazla önem verildiğini belirtir.