حکم شرعی معامله در فارکس چیست؟ + فیلم

به گزارش ایکنا، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری به‌منظور پاسخ‌گویی به سؤالات پرتکرار کاربران در حوزه استفتائات، مطلبی با عنوان «حکم شرعی معامله بر سر پیش‌بینی نوسان ارزش دارایی‌ها و کسب سود از طریق آن چیست» منتشر کرده است که حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی درخصوص حکم شرعی معامله در فارکس توضیحاتی ارائه داد.

متن توضیحات در ادامه می‌آید:

یکی از سؤالاتی که امروزه، به‌ویژه در میان برخی جوانان و بازاریان زیاد مطرح می‌شود، مربوط به حکم معاملات فارکس و CFD است. فارکس یک بازار مالی است که انواع معاملات در آن انجام می‌شود و طبق آنچه نقل می‌شود، بیشترین معاملات فعلی در این بازار، مربوط به قراردادهای CFD است.

اگر بخواهیم تعبیری فارسی برای معاملات CFD داشته باشیم، می‌توان گفت منظور، پیش‌بینی مابه‌التفاوت قیمت بین دو دارایی است؛ مثلاً دو ارز، یا یک ارز و طلا، نفت و موارد مشابه. نحوه ورود به این بازار نیز دارای مقدماتی است؛ در ابتدا فرد باید ثبت‌نام کند و هنگام ثبت‌نام، مبلغی را واریز کند تا اجازه ورود به این نوع معاملات را داشته باشد. پس از ورود، بروکر یا همان کارگزار، قیمتی را به‌عنوان مبنا در نظر می‌گیرد و به فرد ارائه می‌دهد تا براساس آن، پیش‌بینی کند که آیا قیمت آن دارایی (مثل ارز، طلا، نفت یا سهام) در آینده افزایش یا کاهش می‌یابد.

در این فرآیند، فرد در نقش خریدار یا فروشنده ظاهر می‌شود. به‌جای اینکه صرفاً گفته شود قیمت افزایش می‌یابد، گفته می‌شود «من خریدارم»؛ اگر هم نقش فروشنده را انتخاب کند، یعنی پیش‌بینی کرده که قیمت دارایی کاهش می‌یابد. در واقع، از لحظه‌ای که معامله آغاز می‌شود، اصطلاحاً وارد یک قرارداد CFD یا توافق بین دو طرف می‌شود. با این حال، در واقعیت هیچ معامله‌ای به معنای خرید یا فروش دارایی واقعی رخ نمی‌دهد؛ نه ارزی خریدوفروش می‌شود، نه طلایی، بلکه صرفاً قرار است از نوسان قیمت سود یا زیان حاصل شود. به‌عبارتی، همان‌طور که در بسیاری از منابع این معاملات آمده، این اقدام، نوعی شرط‌بندی روی قیمت است.

چکیده این نوع معاملات آن است که همه‌چیز مبتنی بر پیش‌بینی قیمت است؛ مشابه پیش‌بینی در مسابقات ورزشی، مانند اینکه تیم الف برنده می‌شود یا تیم ب. البته در اینجا برخلاف شرط‌بندی ورزشی که معمولاً قراردادی امضا نمی‌شود و پولی از ابتدا پرداخت نمی‌شود، فرد ابتدا کارگزاری انتخاب می‌کند، مبلغی واریز می‌شود و سپس وارد موقعیت خریدار یا فروشنده می‌شود.

حالا سؤال این است که حکم شرعی چنین معامله‌ای چیست؟ این پیش‌بینی‌ها برای مدت‌زمان معین انجام می‌شود؛ مثلاً اگر پیش‌بینی شود که قیمت افزایش پیدا می‌کند و در پایان قرارداد چنین اتفاقی هم بیفتد، درصدی از سود به حساب فرد واریز می‌شود. اما اگر پیش‌بینی نادرست باشد، از همان مبلغ اولیه‌ای که فرد پرداخت کرده، کسر می‌شود. سود و زیانی که در این نوع معاملات حاصل می‌شود، کاملاً بر پایه پیش‌بینی است؛ مشابه همان شرط‌بندی بر سر برد و باخت دو تیم فوتبال، با این تفاوت که در اینجا بازنده از جیب خود پرداخت می‌کند و مبلغ به‌حساب کسی که پیش‌بینی‌اش درست بوده، واریز می‌شود.

انجام چنین کاری فی‌نفسه از جهت ماهیتی اشکال شرعی ندارد و نمی‌توان گفت ذات این کار حرام است اما اشکال شرعی در مالکیت پولی است که به‌عنوان سود یا برنده به دست می‌آید. چنین درآمدی، از لحاظ فقهی، محل اشکال است و استفاده از آن جایز نیست. بنابر احتیاط واجب، فرد مالک این پول نمی‌شود.

والسلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته.