ستمی که عهدشکنان با امام حسین(ع) به خود کردند

جت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین به مناسبت ایام ماه محرم و صفر یادداشت‌هایی با محور «استنادات قرآنی امام حسین(ع)» تهیه و منتشر می‌کند که مشروح شانزدهیمن قسمت را در ادامه می‌خوانیم. 

از دیگر آیاتی که امام حسین(ع) به آن استناد کردند، بخشی از آیه ۵۷ سوره بقره است که می‌فرماید: «وَمَا ظَلَمُونَا وَلَٰكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ؛ و آنان(در ناسپاسی) بر ما ستم نکردند، بلکه همواره بر خود ستم می‌ورزیدند». 

برای فهم دلالت آیه به موقعیتی اشاره می‌شود که امام آیه مزبور را در آن وضعیت تلاوت کردند. حضرت سکینه دختر امام حسین(ع) روایت می‌کند که شب عاشورا میان خیمه نشسته بودم صدای پدرم را می‌شنیدم که گویا در حال گریستن(بغض) به همراهان فرمودند: بدانید شما با من همراه شدید و فکر می‌کردید نزد مردمی می‌رویم که با من بیعت کردند. اکنون آنها آهنگی جز کشتن من ندارند. نزد خاندان ما مکر حرام است، بیم آن دارم که ندانید یا بدانید و شرم کنید و... پس هر کس کشته شدن با ما را نمی‌پسندد، برگردد که شب پوشش خوبی است.

با پدرم جز هفتاد و یک نفر نماند؛ با چشمان اشک آلود به خیمه برگشتم، در بازگشت عمه‌ام (ام کلثوم) از من ماجرا را جویا شد. آنچه دیده و شنیده بودم را در پاسخ ایشان بازگو کردم، عمه‌ام بی‌تاب شد و صدای شیون او به گوش پدرم رسید. پدرم به خیمه آمد. ام‌کلثوم به پدرم عرض کرد: به آنان (دشمنان) منزلت جد، پدر، مادرت و ... را یادآور شو؛ امام فرمودند: تذکر دادم نپذیرفتند، اندرز دادم، نشنیدند، آنان آهنگی جز کشتن من ندارند اما شما را به صبر بر نزول بلاها و مصائب توصیه می‌کنم. سپس گریستند و آیه زیر را تلاوت کردند: «و بر ما ستم نکردند، بلکه بر خویشتن ستم روا داشتند». 

این آیه در بافتار قرآنی در سوره بقره به حکایت بنی‌اسرائیل اشاره دارد. خداوند آنان را از انواع نعمت‌ها مانند رهایی از چنگال ستم فرعون، عبور از دریای (رود) نیل، ایجاد سایبانی از ابر در بیابان برای حراست از گرما، پذیرایی با «من و سلوی» و ... برخوردار ساخت، اما آنان به جای شکرگزاری، کفران نعمت و قدر ناشناسی کردند.

چنانچه اشاره شد، امام آیه مزبور را درباره مردم کوفه و تصمیم آنان به جنگ با آن حضرت قرائت کردند. امام با استناد به این آیه به طغیان، ناسپاسی و کفران نعمت مردم کوفه اشاره کردند و اینکه مردم کوفه به جای اینکه از من حمایت کنند و در لوای پرچم حق و عدالت‌خواهی به سعادت دنیوب و آخروی نائل آیند و علیه ظلم مبارزه کنند، در مقابل من ایستادند و آهنگ جنگ با من را دارند، از این رو خود و جامعه را از نعمت‌های متعدد محروم ساختند، بدیهی است پیامد و عواقب این ناسپاسی بزرگ که ظلمی آشکار است، دامن‌گیر خودشان می‌شود.

افزون بر دلالت مزبور، قرائت این آیه و معرفت به آن، همچنین مایه صبر و استقامت خاندان آن حضرت در تحمل مصائب پیش رو است.