قدرت منطقه‌ای و همگرایی دیپلماتیک؛ راهکار مقابله با ایده «اسرائیل بزرگ»

سیدهادی سیدافقهی، کارشناس مسائل غرب آسیا، در گفت‌وگو با ایکنا، در خصوص مطرح شدن ایده «اسرائیل بزرگ» توسط نتانیاهو و ریشه‌های تاریخی آن گفت: این طرح قدمتی طولانی دارد و ریشه در آموزه‌های منحرف توراتی و تلمودی دارد که تحت عنوان «سرزمین موعود» یا «ارض موعود» مطرح می‌شود. رژیم صهیونیستی در طول تاریخ تلاش کرده این ایده را عملیاتی کند اما تجربه نشان داده است که توسعه سرزمینی اسرائیل با شکست مواجه شده است. نمونه‌های بارز آن شامل جنگ‌های ۱۹۴۸، ۱۹۵۶، ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ است که عمدتاً با ناکامی برای اسرائیل همراه بودند.

وی افزود: پس از این جنگ‌ها، کشورهای عربی مانند مصر و اردن به‌تدریج از جبهه مقاومت خارج شدند و معاهداتی مانند کمپ‌دیوید باعث شدند که این کشورها از مواجهه مستقیم با رژیم صهیونیستی فاصله بگیرند. محور مقاومت از بدو پیروزی انقلاب اسلامی ایران شکل گرفت و جایگزین کشورهای عربی در مقابله با پروژه‌های توسعه‌طلبانه اسرائیل شد. از آن زمان تاکنون، اسرائیل نه‌تنها نتوانسته بزرگ‌تر شود، بلکه به لحاظ محدودیت‌های داخلی و فشارهای منطقه‌ای، کوچک‌تر شده است. البته توسعه راهبردی، امنیتی و نظامی داشته اما توسعه سرزمینی و تحقق پروژه «اسرائیل بزرگ» برایش محقق نشده است.

انگیزه‌های سیاسی از طرح «اسرائیل بزرگ» در شرایط فعلی

این کارشناس مسائل غرب آسیا درباره انگیزه‌های سیاسی مطرح شدن دوباره این طرح در شرایط فعلی گفت: نتانیاهو در لبنان و منطقه نتوانست به اهداف خود برسد. با وجود فشارهای نظامی و اقتصادی، موفق به خلع سلاح حزب‌الله نشد و لبنان همچنان در مسیر مقاومت قرار دارد. علاوه بر لبنان، در یمن و میدان‌های دیگر نیز برنامه‌های اسرائیل با مقاومت مردمی و محور مقاومت مواجه شده و شکست خورده‌اند. هدف اصلی اسرائیل در گذشته، تحقق ایده «خاورمیانه بزرگ» بود که اکنون با حمایت آمریکا و هدایت سیاسی اسرائیل، نسخه‌ای از آن تحت عنوان «نیل تا فرات» دنبال می‌شود.

سیدافقهی ادامه داد: مطرح شدن این طرح، بازتاب‌های گسترده‌ای داشته و باعث همگرایی کشورهای همسو با ایران شده است. اسرائیل تلاش دارد با توسعه نفوذ خود بر منابع سرزمینی، نفت و گاز و ثروت‌های خدادادی کشورهای منطقه، جسورتر عمل کند. با این حال، افکار عمومی، کشورهای اسلامی و جامعه جهانی به شدت این اقدامات را محکوم کرده‌اند. البته قطعا بدون اقدام عملی، محکومیت صرف تأثیری بر پیشبرد این پروژه ندارد.

وی افزود: ضعف برخی کشورهای عربی و همکاری‌های پنهان آن‌ها با اسرائیل، به این رژیم جسارت داده است. برای مثال، کشورهایی که مدعی حمایت از مردم مسلمان هستند، همچنان در انتقال نفت، گاز و تجهیزات به اسرائیل مشارکت دارند. واقعیت این است که حتی پس از تحولات غزه و اقدامات اسرائیل، بسیاری از کشورها با عادی‌سازی روابط یا سکوت سیاسی، زمینه را برای پیشبرد این پروژه فراهم می‌کنند. این امر نشان می‌دهد که مقابله با «اسرائیل بزرگ» تنها از طریق قدرت منطقه‌ای و همگرایی سیاسی و دیپلماتیک ممکن است.

تبعات احتمالی طرح «اسرائیل بزرگ»

سیدافقهی در بخش دیگری از این گفت‌وگو، در تشریح تبعات احتمالی طرح «اسرائیل بزرگ» گفت: تحقق این پروژه می‌تواند موجب تشدید تنش‌های قومی و مذهبی، بحران‌های مرزی و تغییرات راهبردی در سیاست کشورهای منطقه شود. همچنین، در صورت عملی شدن، امنیت ملی و ثبات سیاسی کشورهای همسایه به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد. از این رو، مقابله با این طرح نیازمند اقدامات جامع سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و در برخی موارد میدانی است تا بتوان موضع کشورهای منطقه را تقویت و جسارت اسرائیل را کاهش داد.

وی تأکید کرد: راهکار مقابله با این پروژه، شامل تقویت موضع سیاسی و دیپلماتیک کشورهای منطقه، هماهنگی با جامعه جهانی، افشای اقدامات غیرقانونی اسرائیل و حمایت از محور مقاومت است. این اقدامات می‌تواند مانع تحقق اهداف رژیم صهیونیستی شود و پروژه «اسرائیل بزرگ» را با شکست مواجه کند.

گفت‌وگو از سعید امینی