مسلم خانی، کارشناس کارآفرینی، در گفتوگو با ایکنا با تأکید بر اهمیت شناخت بازار در فرآیند کارآفرینی اظهار کرد: در هر فعالیت اقتصادی، نخستین گام برای موفقیت، درک دقیق نیازها و ذائقه مخاطب است. یک کارآفرین باید بداند بازار چه میخواهد، مردم چه سلایقی دارند و چه محصول یا خدماتی برای آنها جذاب است. بر اساس همین شناخت میتوان کسبوکار را آغاز کرد و مسیر توسعه آن را مشخص کرد.
وی افزود: در عرصه کارآفرینی، استفاده از الگوهای متنوع بازاریابی، یکی از عوامل موفقیت است. طی سالهای اخیر مدلهای متعددی در این زمینه شکل گرفته که هر کدام میتوانند در شرایط و کسبوکارهای مختلف مؤثر باشند.
این کارشناس کارآفرینی با اشاره به برخی از این مدلها گفت: «یکی از مدلهای محبوب، بازاریابی چریکی یا ویروسی است که به سرعت و به شکل گسترده در جامعه منتشر میشود. مشابه شیوه عملکرد چریکها و پارتیزانها، یک حرکت خلاقانه و متمایز باعث میشود محصول یا خدمت به سرعت در سطح وسیع شناخته شود.
وی ادامه داد: بازاریابی عصبی یا احساسی، مبتنی بر تحریک حواس پنجگانه انسان است. در این شیوه، از بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه و حتی چشایی برای جلب توجه مخاطب استفاده میشود. برای مثال در نمایشگاههای کسبوکار، رایحهای خوشایند، صدای موسیقی جذاب یا المانهای بصری جلبکننده باعث جذب مشتری میشوند.
این کارشناس حوزه کارآفرینی با ذکر مثال گفت: یک آرایشگاه مردانه میتواند نمونهای از این مدل باشد؛ مشتری وقتی به سالن میآید، همزمان با کوتاه کردن مو، امکان مشاهده و امتحان لباس یا محصولات دیگر را هم پیدا میکند و تجربه عملی باعث اعتماد و تصمیمگیری نهایی میشود.
وی به بازاریابی عاطفی اشاره کرد و افزود: این نوع بازاریابی بر همدلی و احساسات مخاطب مبتنی است. مثلاً اگر مشتری با مشکل مالی مواجه است، ارائه طرح خرید اعتباری یا خرید بر اساس فیش حقوقی، او را به سمت استفاده از محصول سوق میدهد و در عین حال حس احترام و توجه به مخاطب ایجاد میکند.
خانی اظهار کرد: بازاریابی تجربی امکان لمس و تجربه مستقیم کالا یا خدمت را به مشتری میدهد. مثلاً در یک سفرهخانه سنتی، مشتریان میتوانند انواع غذاها و نوشیدنیها را تست کنند و پس از تجربه، تصمیم به خرید بگیرند. این شیوه جلب اعتماد مشتری را تسهیل میکند.
وی افزود: در بازاریابی ترویجی، کسبوکارها ابتدا مشتریان را با محصولات و خدمات خود آشنا میکنند. برگزاری همایشها، نمایشگاهها یا ارائه جلسات آموزشی رایگان باعث میشود مشتریان بالقوه با ارزش محصول آشنا شوند و در نهایت تصمیم به خرید بگیرند.
خانی درباره بازاریابی شخصیسازیشده گفت: در این مدل، صاحب کسبوکار بهطور مستقیم با تکتک مشتریان بالقوه ارتباط برقرار میکند، محصول خود را معرفی میکند و پاسخگوی نیازهای خاص هر مشتری است.
وی افزود: بازاریابی مبتنی بر کمیابی و فوریت نیز بسیار مؤثر است؛ ارائه تخفیف محدود یا اعلام تعداد محدود محصول باعث میشود مشتریان سریعتر اقدام کنند. بهطور مشابه، استفاده از تکنیکهای روانشناسانه قیمتگذاری، مانند ارائه قیمت ۹۹ هزار تومان به جای ۱۰۰ هزار تومان، ذهن مخاطب را جلب میکند.
خانی بیان کرد: در بازاریابی گروههای مرجع، افراد شناختهشده و قابل اعتماد مانند معلمان، ورزشکاران یا هنرمندان، محصول را معرفی میکنند و اعتماد عمومی به آن افزایش مییابد. همچنین بازاریابی مبتنی بر مسئولیت اجتماعی با حمایت از اقشار محروم، علاوه بر ایفای مسئولیت اجتماعی، جایگاه برند را تثبیت میکند.
وی افزود: بازاریابی مبتنی بر اثبات اجتماعی نیز یکی از شیوههای مهم است؛ در این مدل، نظرات و تجربیات مشتریان فعلی درباره کیفیت محصول یا خدمت، افراد جدید را برای خرید ترغیب میکند.
خانی تأکید کرد: استفاده از آمار و اطلاعات صحیح، مطالعات بازار و تحلیل دادهها باعث تصمیمگیری بهتر میشود. در همین زمینه، هوش مصنوعی ابزار مهمی برای شناسایی ذائقه مخاطب و شخصیسازی پیامهای بازاریابی است. با کمک هوش مصنوعی میتوان مطالعه کرد که مردم در مناطق مختلف چه محصولاتی را ترجیح میدهند و چه خدماتی مورد نیاز است.
این کارشناس حوزه کارآفرینی ادامه داد: بازاریابی تعاملی، داستانی و مبتنی بر تجربه، از دیگر مدلهای نوین هستند. در بازاریابی تعاملی، مشتریان در فرآیند ایدهپردازی و توسعه محصول مشارکت میکنند؛ در بازاریابی داستانی، با روایت تجربه یک کاربر، حس اعتماد و همدلی ایجاد میشود که منجر به تبلیغ دهانبهدهان میشود.
خانی در پایان گفت: کارآفرین موفق کسی است که شناخت دقیق از بازار و نیازهای مخاطب داشته باشد، از روشهای خلاقانه و متنوع بازاریابی بهره بگیرد و با ترکیب بازاریابی تجربی، عاطفی، ترویجی، شخصیسازیشده، مبتنی بر کمیابی، گروههای مرجع، مسئولیت اجتماعی و هوش مصنوعی، جایگاه پایدار و مطمئنی برای کسبوکار خود ایجاد کند.
گفتوگو از سعید امینی
انتهای پیام