رمزگشایی از بنیادها و روش‌های ایرانی برای صلح پایدار
بخش سوم محورهای اصلی و فرعی نهمین همایش «انجمن علمی مطالعات صلح ایران» با موضوع «بنیادهای هستی‌شناختی، شناخت‌شناختی و روش‌شناختی مکتب ایرانی صلح» اعلام شد.
به گزارش ایکنا، موسی اکرمی به مناسبت نشست معرفی محورهای نهمین همایش سالانه که در پانزدهم مهرماه برگزار شد، از بخش سوم محورهای اصلی و فرعی نهمین همایش «انجمن علمی مطالعات صلح ایران» با موضوع «بنیادهای هستی شناختی، شناخت شناختی و روش شناختی مکتب ایرانی صلح»، سال ۱۴۰۴ خبر داد.
توضیحاتی کوتاه درباره محورهای اصلی و زیرمحورها
در ادامه 9 محور در هر بخش از بخش‌های سه‌گانه و چهار زیرمحور در هر محور معرفی می‌شوند.
عنوان و تعداد محورها و زیرمحورها واجد هیچ حصر منطقی و محدودیتی نیستند. از این رو علاقه‌مندان به شرکت در همایش می‌توانند محورها و همچنین زیرمحورهای دیگری را، به دلخواه خود، در پیوند با مکتب ایرانی صلح، موضوع مقاله خود قرار دهند.
بخش سوم محورها در بخش «بنیادهای روش‌شناختی مکتب ایرانی صلح»
درآمد
صلح‌‌پژوهی در مکتب ایرانی، فزون بر بنیادهای هستی شناختی و شناخت شناختی، نیازمند روششناسی منسجم و سامان یافته است تا بتواند ابعاد متنوع تاریخی، فلسفی، اجتماعی و فرهنگی آن را آشکار سازد. در سنت ایرانی، روش‌های پرشماریی برای مطالعه و تبیین صلح به‌کار رفته است: از زبان‌‌شناسی و تفسیر متون مقدس و ادبی تا تحلیل تاریخی و فلسفی و از سلوک عرفانی و اخلاق عملی تا شیوه‌های عقلی و منطقی. در دوره معاصر نیز، علوم اجتماعی و انسانی با بهره‌گیری از رویکردهای کمی و کیفی، ابزارهای تازه‌ای برای شناخت و ترویج صلح در جامعه ایرانی عرضه کرده‌اند. همزمان، بازاندیشی روش شناختی ضروری است تا بتوان صلح ایرانی را در برابر چالش‌های جهانی‌شدن، تحولات سیاسی و فرهنگی، و نیازهای بین رشته‌ای معاصر بازتعریف کرد. بررسی این بنیادها می‌تواند چشم‌اندازی نو برای ارتقای صلح پژوهی در ایران و تعامل سازنده با جهان فراهم آورد.
1. روش‌های مطالعه، بررسی، توصیف، تحلیل و تبیین صلح در سنت ایرانی (زبان‌‌شناختی، تفسیری، گفتمانی، تاریخی و فلسفی)
زیرمحورها:
1.1. روش زبان‌‌شناختی: تحلیل واژه‌های کلیدی چون «اشه»، «داد»، «آشتی» و «صلح» در متون باستانی و دوره اسلامی برای فهم لایه‌های معنایی.
1.2. روش تفسیری و هرمنوتیکی: تفسیر اوستا، قرآن، شاهنامه و متون عرفانی برای کشف بنیادهای صلح‌طلبی.
1.3. روش گفتمانی: بررسی چگونگی شکل‌گیری و بازتولید گفتمان صلح در فرهنگ ایرانی.
1.4. روش تاریخی - فلسفی: بازسازی مسیر تحول اندیشه صلح از ایران باستان تا دوران معاصر.
2. مقایسه‌ی روش‌های کمی و کیفی در پژوهش‌های صلح ایرانی
زیرمحورها:
2.1. روش‌های کمی (داده‌کاوی و پیمایش): بررسی آماری نگرش‌ها و رفتارهای صلح‌‌جویانه در جامعه.
2.2. روش‌های کیفی (روایت پژوهی): تحلیل داستان‌ها، خاطرات و روایت‌های ادبی برای شناخت فرهنگ صلح.
2.3. متن کاوی: بهره‌گیری از تحلیل محتوا و نشانه‌‌شناسی برای مطالعه متون دینی و ادبی.
2.4. ترکیب روش‌های کمی و کیفی: استفاده از رویکردهای میان رشته‌ای برای ارائه تصویری جامع از صلح ایرانی.
3. روششناسی صلح در عرفان، حکمت عملی و اخلاق ایرانی
زیرمحورها:
3.1. سلوک فردی: بررسی روش‌های خودسازی و تهذیب نفس به عنوان گام نخست صلح درونی.
3.2. سلوک اجتماعی: پیوند عرفانی با اخلاق جمعی برای تحقق صلح پایدار در جامعه.
3.3. حکمت عملی: تکیه بر خرد عملی برای راهبردهای زیست مسالمت‌آمیز.
3.4. راهکارهای عملی: آموزه‌هایی چون عشق، ایثار و همزیستی چونان روش‌های تحقق صلح.
4. منابع کلاسیک ایرانی در دریافت و تدوین سامانمند روششناسی صلح ایرانی
زیرمحورها:
4.1. گاهان زرتشت: رویکرد استوار بر «اشه» و گفتار نیک چونان ابزار تحقق صلح.
4.2. شاهنامه فردوسی: بهره‌گیری از خرد و داد در سامان صلح اجتماعی و سیاسی.
4.3. آثار عطار و مولانا: روش‌های عشق و عرفان در پدیدآوری صلح درونی و رفع تضادها و خشونت‌ها.
4.4. سعدی و اخلاق عملی: روش تربیتی و اخلاقی برای تحقق صلح روزمره در جامعه
نکته. بنا بر یادآوری محمد منصورنژاد، باید به ادبیات فتیان، فتوت‌نامه‌ها و آیین‌های جوانمردی در این زمینه توجه بسیار داشت.
5. متون جدید ایرانی در تدوین سامانمند روششناسی صلح ایرانی
زیرمحورها:
5.1. دوران مشروطه: روش‌های حقوقی و سیاسی برای تحقق آزادی و صلح.
5.2. دوران پهلوی: کوشش برای ترکیب مدرنیزاسیون با پاره‌ای از سازمایه‌های باستانی و سنت در خدمت صلح.
5.3. دوران جمهوری اسلامی: رویکردهای دینی - ایدئولوژیک جهت تبیین صلح در سطح ملی و جهانی.
5.4. نقد و بازخوانی متون جدید: ارزیابی انتقادی میراث معاصر در ایجاد صلح پایدار یا ناکامی در آن
6. روش‌های استدلال در استنتاج و تبیین صلح ایرانی (منطقی، شهودی، حکمی)
زیرمحورها:
6.1. روش قیاسی: استنتاج اصول صلح از مبانی کلی فلسفی و عرفانی و دینی.
6.2. روش استقرایی: استخراج مبانی صلح از تجربه‌های تاریخی و اجتماعی.
6.3. روش شهودی: دریافت مستقیم حقیقت صلح از راه عرفان و سلوک معنوی.
6.4. روش حکمی - ترکیبی: پیوند میان عقل، تجربه و شهود برای رویکردی فراگیر‌تر.
7. صلح در روششناسی علوم اجتماعی و انسانی معاصر
زیرمحورها:
7.1. روش مردم شناختی: مطالعه آیین‌ها، جشن‌ها و رسوم ایرانی برای فهم الگوهای صلح.
7.2. روش جامعه شناختی: بررسی روابط قدرت، عدالت و همبستگی در جامعه برای شناخت صلح.
7.3. روش روان شناختی: تحلیل امید، همدلی و تاب‌آوری مثل مؤلفه‌های صلح فردی و جمعی.
7.4. روش میان رشته‌ای: ترکیب فلسفه، تاریخ، ادبیات و علوم اجتماعی در صلح پژوهی ایرانی.
8. تحلیل تاریخی - تطبیقی صلح خواهی ایرانی در تعاملات فرهنگی، تمدنی و هنگامه جنگ‌ها
زیرمحورها:
8.1. تاریخ جنگ و صلح در ایران: مطالعه تجربه‌های تاریخی از هخامنشیان تا دوران معاصر.
8.2. دیپلماسی ایرانی: بررسی روش‌های تعامل سیاسی ایرانیان در برابر قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی.
8.3. تبادل فرهنگی: نقش ارتباطات فرهنگی و تمدنی ایران در گسترش صلح.
8.4. ارزیابی تطبیقی: مقایسه رویکردهای صلح ایرانی با دیگر تمدن‌ها در زمان‌های بحران و جنگ.
9. چالش‌های روش شناختی توضیح مکتب ایرانی صلح و بازتعریف آن در رویارویی با جهان معاصر
زیرمحورها:
9.1. چالش‌های مفهومی: دشواری تعریف دقیق صلح در نسبت با سنت و مدرنیته.
9.2. چالش‌های روشی: ضرورت بازاندیشی در روش‌های کلاسیک برای پاسخ‌گویی به مسائل نو.
9.3. چالش‌های سیاسی و ایدئولوژیک: خطر مصادره صلح توسط قدرت‌های سیاسی.
9.4. چالش‌های جهانی‌شدن: ضرورت بازتعریف مکتب ایرانی صلح در عصر رسانه و تکنولوژی.
انتهای پیام
