فاصله میان تلاوت حرفهای و فهم عمومی قرآن زیاد است
کارشناس تألیف کتب درسی قرآنی و دینی در نشست تخصصی شورای عالی قرآن با اشاره به این نکته که همواره در عرصه تلاوت، به وجه فنی و هنری بیش از وجوه دیگر توجه میشود، گفت: این امر از آنجا که معمولاً مستمع درک درستی از معانی واژگان قرآنی ندارد، فاصله و شکافی میان قاری و مستمع قرآن را به وجود میآورد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، رضا نباتی؛ پژوهشگر، مؤلف و از کارشناسان سازمان پژوهش و برنامهریزی آموزشی، شب گذشته جمعه 30 آبان با حضور در بیستمین نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان قرآن کریم به ارائه مقاله خود پرداخت.
عنوان مقاله نباتی در این نشست که به همت شورای عالی قرآن برگزار شد، ابداع در تلاوت در چارچوب نظریه دستور زبان نقشگرایِ نظامبنیاد بود که در ابتدای آن اشاره به نکاتی که مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با جامعه قرآنی داشتند، و بر دو موضوع ابداع و فهم قرآن تأکید کردند، پرداخت.
وی فهم را مقدمه ابداع در تلاوت دانست تأکید کرد: زبان مستمع ایرانی از زبان عربی به دور است، لذا فهم، آنگونه که باید و شاید رخ نمیدهد و چون مخاطب ناتوانی در فهم معانی دارد، لذا ابداع نیز به آن شکل که باید و شاید از سوی قاری اتفاق نمیافتد.
نباتی به جریان جاری در امر تلاوت قرآن در کشور اشاره کرد و گفت: اغلب قاریان تمرکز بر جنبههای فنی و هنری تلاوت دارند و رویکرد سنتی در حوزه ترجمه و فهم قرآن هم به این سمت متمایل است که بیشتر بر آموزش واژگان پُرکابرد دلالت دارد، در حالی که در فهم قرآن باید یک زنجیرهای از اتصال واژگان برای درک معانی آن مورد توجه قرار گیرد.
این کارشناس تألیف کتب درسی قرآن تأکید کرد: قرآن به شکل گفتاری بر پیامبر(ص) نازل شده است و ایشان آن را اقراء کرده و گروهی از کُتّاب قرآن را نگاشتهاند؛ در جریان تلاوت، این امر باید به شکل معکوس اتفاق بیفتد و در نتیجه شاید در بدو امر قاری قرآن نتواند انتظارات را برآورده کرده و تأثیری را که مثلاً پیامبر(ص) در زمان تلاوت قرآن داشته را بر روی مخاطب خود بگذارد.
نباتی افزود: باید دید قرآن کریم از یک قاری قرآن چه انتظاراتی دارد؟ نکته مهم در این راستا این است که قاری قرآن باید بتواند به شایستگی، شأنیت قرآن را در بیان آهنگین خود نمایان سازد که به نظر میرسد این امر ناظر بر مقوله قرائت تدبرمحوری باشد که اتفاقاً چند سالی است به آن تأکید میشود، هر چند که نسبت به آن بیتوجه هستیم و الگویی در این زمینه برای ارائه نداریم.
وی به فاصلهای که میان تلاوت حرفهای و فهم عمومی قرآن وجود دارد، اشاره کرد و تصریح کرد: به دلیل این فاصله و شکاف، اقبالی از سوی مخاطب عام در مورد تلاوتهای حرفهای صورت نمیگیرد، به همین دلیل باید به سمت قرائتهای معناگرا متمایل شویم که البته باید گفت معناگرایی در تلاوت، مرتبهای نازلتر از تلاوت معنامحور است و شاید به این واسطه بتوان طیف گستردهتری از مخاطب و مستمع قرآن را با کلام وحی همراه کرد.
این کارشناس قرآن توسل به تلاوت معناگرا را در انتقال حداکثری معانی قرآن به مخاطب که از آن به واسطه پرداخت بیش از حد به وجوه فنی و هنری غافل هستیم، بسیار مؤثر خواند که درک و میزان فهم مخاطب را به شکلی آگاهانه و محسوسی افزایش میدهد.
وی به اصل مهم کاربردشناسی تلاوت قرآن اشاره کرد و گفت: به این معنی که هدف از تلاوت قرآن فهم آن از سوی مخاطب و کاربردی شدن فرامین و آموزههای آن در زندگی روزمره است، اما با وجود تأکید بر این اصل، همچنان تلاوت قرآن در اغلب مواقع در حد و مرحله لفظ باقی میماند و تبدیل به یک گفتمان نمیشود.
نباتی قاری قرآن را کنشگری معناساز در عرصه جامعه توصیف کرد که بازآفرینی کلام وحی از طریق ابداعاتی که در تلاوت خود به خرج میدهد، میتواند به غیر از ذائقهسازی مستمع، او را نسبت به درک و فهم معانی قرآن بیشتر ترغیب کند.
وی در انتها با ارائه نمونهای از اجرای تلاوت قاریان مطرح مصری بر ایجاد ارتباط عاطفی میان قاری و مستمع نیز تأکید و جامعه قاریان را به این امر توصیه کرد که میتوانند با تنوعبخشی در شیوه ارائه تلاوت خود مثلاً در قالب واژهخوانی و جملهخوانی، این ارتباط را هر چه بیشتر قویتر سازند.
انتهای پیام
