به‌مناسبت سالگرد ارتحال آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی؛
ضلع سوم از شاگردان علامه طباطبایی کیست؟/ فقیه قرآنی گمنام
کانون خبرنگاران نبأ: آیات جوادی آملی و حسن‌زاده آملی دو شاگرد شناخته شده علامه طباطبایی هستند اما بدون شک، آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی ضلع سوم این جمع است.
امروز اولین روز بهار سال 1395 است که ما ایرانیان این روز را به عنوان اولین روز از نوروز باستانی جشن می‌گیریم، اما پنج سال پیش در چنین روزی، جهان اسلام شخصیتی را از دست داد که اگر بگوییم پدر فقه قرآنی در دوران معاصر بود مبالغه نکرده‌ایم. مرجع تقلید، مستفسر و مبارزی انقلابی که روز ولادت و رحلتش اولین روز بهار بود، با بهاری آمد، به قول رهبر معظم انقلاب؛ «عمری در تلاش قرآنی گذراند» و با بهاری نیز رفت.
این عالم برجسته کسی جز مرحوم آیت‌الله العظمی دکتر محمد صادقی تهرانی نیست. اجتهاد فقهی وی در حدی بود که آیت‌الله العظمی سید ابوالقاسم خویی در وصفش گفته بود: «اذن او، اذن من است و حکم او، حکم من است.»، تفسیر الفرقانش چنان گران‌سنگ بود علامه طباطبایی در یادداشتی آن را موجب روشنایی چشم و افتخار علمای شیعه دانسته بود و شاید از همه مهمتر مجاهدت او و امثال او بود که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی در کشور ما شد.
با این‌همه آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی کمتر شناخته شده است و شاید کمتر کسی بداند که شاگرد اصلی علامه طباطبایی در حوزه تفسیر قرآن به قرآن، آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی است، البته شکی نیست که تعداد قابل توجهی از شاگردان علامه طباطبایی تلاش کرده‌اند که همه جوانب علمی و عملی علامه را ادامه دهند اما اگر نبوغ علامه طباطبایی را در سه حوزه فلسفه، عرفان نظری و تفسیر قرآن بدانیم، آیت‌الله جوادی آملی در حوزه فلسفه موفق‌تر بوده است، آیت‌الله حسن‌زاده آملی در حوزه عرفان پیشتاز بوده است و آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی در حوزه تفسیر برتری داشته است.
نکته جالب دیگر در مورد آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی این است که وی با توجه به استعدادی که در فقه داشت به نوعی به معارف قرآن، جنبه عملیاتی داد و فقه قرآنی را به حد اعلای زمان خود رسانید به طوری که رساله توضیح المسائل نوین او را می‌توان منشور عملی قرآن دانست و با همین زبان قرآنی که زبان مشترک همه مذاهب اسلامی است توانست بسیاری از خانواده‌های عرب را در عربستان سعودی و در آن فضای تکفیر به مکتب حقه اهل‌بیت (ع) رهنمون شود.
این مرجع تقلید شیعه که به دلیل مبارزاتش در جهت پیروزی انقلاب اسلامی از کشوری به کشوری دیگر تبعید می‌شد با آموختن زبان عبری، تورات و انجیل را نیز بررسی کرد و کتبی در رد تحریفات تورات و انجیل نوشت که به گفته امام راحل، بهترین کتب در رد انحرافات یهود و نصاری بوده است.
بنابر آنچه ذکر شد می‌توان آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی را بیدارگری اسلامی، شیعی و قرآنی دانست که بیدارگری اسلامی‌اش در سطح جهانی، بیدارگری شیعی‌اش در سطح کشورهای سنی‌مذهب منطقه و بیدارگری قرآنیش در میان خود شیعیان بوده است و شاید به دلیل همین بیدارگری‌هایش بود که برخی متحجرین از نام او نیز آشفته خاطر می‌شدند و همین امر منجر به گمنامی آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی شده است.
با این‌همه، پیام رهبر معظم انقلاب در مورد این فقیه قرآنی توانست مهجوریت وی را برطرف نماید که باعث خشنودی است و امیدواریم که این رفع مهجوریت به رفع مهجوریت قرآن منجر شود و شاهد روزی باشیم که همه ملت ایران بلکه همه ملت‌ها در قرآن تدبر کنند و نگاهی قرآن به دست آورند تا به فرموده رهبر معظم انقلاب، هرکس در هر پست و مقامی سخن گفت، مردم بتوانند از منظر قرآن، آن سخن را تحلیل کنند.
* شهریار شریعت
این عالم برجسته کسی جز مرحوم آیت‌الله العظمی دکتر محمد صادقی تهرانی نیست. اجتهاد فقهی وی در حدی بود که آیت‌الله العظمی سید ابوالقاسم خویی در وصفش گفته بود: «اذن او، اذن من است و حکم او، حکم من است.»، تفسیر الفرقانش چنان گران‌سنگ بود علامه طباطبایی در یادداشتی آن را موجب روشنایی چشم و افتخار علمای شیعه دانسته بود و شاید از همه مهمتر مجاهدت او و امثال او بود که منجر به پیروزی انقلاب اسلامی در کشور ما شد.
با این‌همه آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی کمتر شناخته شده است و شاید کمتر کسی بداند که شاگرد اصلی علامه طباطبایی در حوزه تفسیر قرآن به قرآن، آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی است، البته شکی نیست که تعداد قابل توجهی از شاگردان علامه طباطبایی تلاش کرده‌اند که همه جوانب علمی و عملی علامه را ادامه دهند اما اگر نبوغ علامه طباطبایی را در سه حوزه فلسفه، عرفان نظری و تفسیر قرآن بدانیم، آیت‌الله جوادی آملی در حوزه فلسفه موفق‌تر بوده است، آیت‌الله حسن‌زاده آملی در حوزه عرفان پیشتاز بوده است و آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی در حوزه تفسیر برتری داشته است.
نکته جالب دیگر در مورد آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی این است که وی با توجه به استعدادی که در فقه داشت به نوعی به معارف قرآن، جنبه عملیاتی داد و فقه قرآنی را به حد اعلای زمان خود رسانید به طوری که رساله توضیح المسائل نوین او را می‌توان منشور عملی قرآن دانست و با همین زبان قرآنی که زبان مشترک همه مذاهب اسلامی است توانست بسیاری از خانواده‌های عرب را در عربستان سعودی و در آن فضای تکفیر به مکتب حقه اهل‌بیت (ع) رهنمون شود.
این مرجع تقلید شیعه که به دلیل مبارزاتش در جهت پیروزی انقلاب اسلامی از کشوری به کشوری دیگر تبعید می‌شد با آموختن زبان عبری، تورات و انجیل را نیز بررسی کرد و کتبی در رد تحریفات تورات و انجیل نوشت که به گفته امام راحل، بهترین کتب در رد انحرافات یهود و نصاری بوده است.
بنابر آنچه ذکر شد می‌توان آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی را بیدارگری اسلامی، شیعی و قرآنی دانست که بیدارگری اسلامی‌اش در سطح جهانی، بیدارگری شیعی‌اش در سطح کشورهای سنی‌مذهب منطقه و بیدارگری قرآنیش در میان خود شیعیان بوده است و شاید به دلیل همین بیدارگری‌هایش بود که برخی متحجرین از نام او نیز آشفته خاطر می‌شدند و همین امر منجر به گمنامی آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی شده است.
با این‌همه، پیام رهبر معظم انقلاب در مورد این فقیه قرآنی توانست مهجوریت وی را برطرف نماید که باعث خشنودی است و امیدواریم که این رفع مهجوریت به رفع مهجوریت قرآن منجر شود و شاهد روزی باشیم که همه ملت ایران بلکه همه ملت‌ها در قرآن تدبر کنند و نگاهی قرآن به دست آورند تا به فرموده رهبر معظم انقلاب، هرکس در هر پست و مقامی سخن گفت، مردم بتوانند از منظر قرآن، آن سخن را تحلیل کنند.
* شهریار شریعت
