بررسی کارکرد دین در عرصه‌های نظام‌سازی اخلاقی در فصلنامه «قبسات»
صد و دهمین شماره فصلنامه «قبسات» به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد.
به گزارش ایکنا، صد و دهمین شماره فصلنامه «قبسات» به صاحب‌امتیازی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «بررسی تطبیقی مسئله قرینه‌ای شر از دیدگاه تولی و پلنتینگا»، «کمال عقل عملی به مثابه مقوِّم سعادت نهایی انسان از دیدگاه حکمت متعالیه»، «کارکرد دین در عرصه‌های نظام‌سازی اخلاقی»، «صورت‌بندی فلسفه نظام اجتماعی در اسلام»، «الهیات فمینیستی مسیحی؛ انواع و اصول نظری»، «تنوع ادیان و رابطه آن با اسماءالله در عرفان از منظر ابن‌عربی»، «بررسی تأثیر فراطبیعی افعال انسان بر عالم تکوین».
در چکیده مقاله «کارکرد دین در عرصه‌های نظام‌سازی اخلاقی» آمده است: «نیاز به طرح منسجم آموزه‌های دینی در ابعاد مختلف زندگی، متفکران مسلمان را به سوی ترسیم نظامات دینی کشانده است تا در مواجهه با مکاتب مختلف و در ارائه نظام‌های پاسخ‌گو نسبت به نیازهای فرد و جامعه موفق‌تر عمل کنند. در این رویکرد برای حفظ اصالت اندیشه و امکان استناد آن به اسلام باید سهم و کارکرد دین در عرصه نظام‌سازی را مشخص کرده، از افراط و تفریط دوری جست. در این تحقیق تلاش شده با توجه به مبانی کلامی، رسالت دین در این عرصه را معلوم و توقع از آن در همین چارچوب مشخص گردد؛ همچنین چگونگی تأثیر آموزه‌های دینی در انواع نظام‌سازی‌ها و خرده‌نظام‌ها خصوصاً در حوزه اخلاق بررسی شود. آنچه این تحقیق به انجام رسانده، تعیین دقیق‌تر معنای نظام و مراد از نظام‌سازی است که در این کار از رویکرد موشکافی‌های بی‌جا در لغت و اصطلاح دوری شده و با تمرکز بر جهت نیاز به نظام‌سازی به تعیین قالب‌های لازم پرداخته شده است؛ همچنین با تکیه بر باور به جامعیت اسلام تلاش شده گستره بهره‌گیری از آموزه‌های قرآن و حدیث برای ساخت هر شکل از نظام‌ها معلوم گردد.»
در طلیعه مقاله «صورت‌بندی فلسفه نظام اجتماعی در اسلام» آمده است: «بحث از فلسفه نظام اجتماعی، فراتر از سطح توصیف دغدغه‌مند تحلیل‌های مفهومی و کاوش‌های نظری است تا با صورت‌بندی کلی مباحث، شالوده‌های حقیقی تأملات در بارۀ جامعه و اجتماع را پی‌ریزی کند و به نوعی فهم اجتماعی برسد. این مباحث عمدتاً موضوعات را به بنیادهای اصلی آن پیوند داده و مفاهیم را در شبکه‌ای منسجم تبیین کرده است و ظرفیت آن را دارد که با نگاهی کلی‌نگر و عقلانی در صدد پاسخ‌گویی به چیستی نظام اجتماعی اسلام، اهداف، مبانی، روش و جایگاه آن برآید. این مبحث، از یک سو، یک مقولۀ مهم فلسفی دربارۀ اجتماع به مثابۀ نظامِ معرفتی را مورد لحاظ قرار می‌دهد و از دیگرسو، سامانه‌ای قلمداد می‌شود که معمولاً توسط حاکمیت، از طریق نهادها اجرا و اعمال می‌شود. در واقع باید و نبایدها از یک نظام معرفتی اخذ شده و چارچوب‌ها در نظام اجرایی دنبال می‌شود. در این مقاله که از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده، سعی بر این است یافته‌های بحث حدالامکان با توجه به ادبیات درون‌دینی در زمینه‌های گستره، اهداف، مبانی، منابع و روش‌شناسی کشف نظام رفتارهای اجتماعی صورت‌بندی شود.»
در چکیده مقاله «بررسی تأثیر فراطبیعی افعال انسان بر عالم تکوین» آمده است: «در متون دینی برای برخی افعال انسان‌ها آثاری بیان شده که به صورت عادی و معمول و از علل طبیعی انتظار تحقق آنها وجود ندارد. از آنجا که از سویی دین بر عقلانیت و نظام سبب و مسببی تأکید دارد و از سوی دیگر این دسته متون دینی در ظاهر مخالف این نظام و اصل علیت به نظر می‌آیند، باید به بررسی این متون پرداخت تا تضاد ظاهری دو گزاره یادشده مرتفع گردد. هدف از انجام این تحقیق حل این تعارض ظاهری و بدوی است. برای نیل به این هدف، در این تحقیق به توسعه داده‌های پیشینی و تکمیل آنها پرداخته شده است. نگارنده با تحقیق کتابخانه‌ای اطلاعات مورد نیاز تحقیق را گردآوری کرده و با تحلیل عقلی و نقلی، مقایسه‌ای و انتقادی به بررسی مسئله و فروع آن پرداخته است. در این تحقیق روشن شد، افعال انسان صرفاً مادی نبوده و دارای جنبه‌های معنوی و فراطبیعی نیز می‌باشد. این ابعاد فراطبیعی موجب ایجاد صورت‌های باطنی، تکامل یا تنزل نفس انسان و جلب یا ازدست‌دادن رضایت الهی می‌شوند. سپس این علل و عوامل فراطبیعی با واسطه‌های مختلف مجرد و سپس مادی، موجب پیدایش آثاری در عالم تکوین می‌شوند که در ظاهر انتظار این آثار نمی‌رود؛ لیکن به سبب تحقق علت، وجودشان واجب و ضروری است؛ بنابراین تأثیر افعال بیان‌شده در متون دینی مخالف اصل علیت نیست، بلکه ناظر بر علل فرامادی است که از دسترس بشر خارج‌اند.»
انتهای پیام
