 نوجوانی را اگر تنها افسانه شور و هیجان بدانیم، سهم مسئولیت در این فصل زرین را نادیده گرفتهایم. ایکنا برای دیدن روی دیگر سکه، در روزهایی که به نام نوجوانان و دانش آموزان نام گرفته است، به سراغ گروههای جهادی دانشآموزی رفته است؛ جایی که نوجوانان، کتاب زندگی را نه در پشت میز، که در فضای واقعی جامعه ورق میزنند. در سایه این حرکت، درسهایی میآموزند که مدرسهها هرگز در برنامه درسی ندارند؛ درس همدلی، کار گروهی و کمک به همنوع. این گزارش، روایتی میدانی از همان تجربههاست؛ از نوجوانانی که آینده را نه در حرف، که در صحنه عمل میسازند و نشان میدهند مسئولیتپذیری، سن و فصل نمیشناسد.
نوجوانی را اگر تنها افسانه شور و هیجان بدانیم، سهم مسئولیت در این فصل زرین را نادیده گرفتهایم. ایکنا برای دیدن روی دیگر سکه، در روزهایی که به نام نوجوانان و دانش آموزان نام گرفته است، به سراغ گروههای جهادی دانشآموزی رفته است؛ جایی که نوجوانان، کتاب زندگی را نه در پشت میز، که در فضای واقعی جامعه ورق میزنند. در سایه این حرکت، درسهایی میآموزند که مدرسهها هرگز در برنامه درسی ندارند؛ درس همدلی، کار گروهی و کمک به همنوع. این گزارش، روایتی میدانی از همان تجربههاست؛ از نوجوانانی که آینده را نه در حرف، که در صحنه عمل میسازند و نشان میدهند مسئولیتپذیری، سن و فصل نمیشناسد.
گروه جهادی شهید آرشام سرایداران یکی از فعالترین مجموعههای دانشآموزی در استان فارس است که فعالیتهای خود را از سال ۱۴۰۲ آغاز کرده است. این گروه با هدف اصلی محرومیتزدایی و کاهش آسیبها در مدارس مناطق محروم استان به ویژه شیراز و حاشیههای آن شکل گرفت. با توجه به کاهش حضور گروههای جهادی در مدارس و نیاز شدید دانشآموزان به حمایتهای آموزشی، فرهنگی و روانی، این گروه تصمیم گرفت فعالیت خود را متمرکز بر مدارس محروم و دانشآموزان نیازمند قرار دهد.
فعالیتهای این گروه شامل برپایی اردوهای جهادی محرومیتزدایی، رنگآمیزی دیوارها، تعمیر میز و نیمکت، بهبود روشنایی کلاسها، برگزاری کلاسهای تقویتی، طرحهای مشاورهای، اجرای برنامههای فرهنگی و آموزشی و پویشهای خیرخواهانه است. این اقدامات با همکاری دانشآموزان نخبه، اساتید مشاور و خانوادهها انجام میشود و به تدریج باعث ارتقای سطح آموزشی، فرهنگی و اجتماعی مدارس هدف و دانشآموزان میشود.
ایکنا به مناسبت روز نوجوان و در آستانه روز دانشآموز و ارزیابی عملکرد فعالیتهای جهادی دانشآموزان در مناطق محروم کشور به گفتوگو با مسلم حزباوی، مسئول گروه جهادی شهید آرشام سرایداریان، از شهدای دانشآموزی حادثه تروریستی حرم حضرت شاهچراغ(ع) پرداخته که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
گروه جهادی شهید آرشام سرایداران فعالیت خود را در سال ۱۴۰۲ آغاز کرد، زمانی که جمعی از دانشآموزان علاقهمند به خدمت اجتماعی و جهاد علمی تصمیم گرفتند قدمی عملی برای کاهش محرومیتهای آموزشی و فرهنگی بردارند. این دانشآموزان با مشاهده کمبود امکانات آموزشی، فضاهای کلاس نامناسب و فقدان فعالیتهای فرهنگی و تربیتی در مدارس مناطق محروم استان فارس بر این باور رسیدند که حضور مستقیم و سازماندهی شده میتواند اثرگذاری بیشتری نسبت به کمکهای پراکنده و کوتاهمدت داشته باشد. آغاز کار با جمعیتی محدود شامل چهار یا پنج نفر بود. اعضای اولیه با طراحی برنامههای کوچک و هدفمند سعی کردند همزمان به نیازهای فیزیکی مدارس مانند تعمیر میز و نیمکت، رنگآمیزی کلاسها و آمادهسازی فضاهای آموزشی و نیازهای فرهنگی مانند آموزش مهارتهای اجتماعی و برگزاری برنامههای آموزشی برای دانشآموزان بپردازند.
ویژگی برجسته گروه این بود که تمامی فعالیتها ازسوی خود دانشآموزان انجام میشد و نقش اساتید و مربیان صرفاً راهنمایی و مشاوره بود. این الگوی فعالیت نه تنها مهارتهای اجرایی و مدیریتی دانشآموزان را تقویت کرد، بلکه حس اعتماد به نفس و توانایی حل مسئله را در آنان پرورش داد
با گذشت زمان و جذب داوطلبان جدید، حجم فعالیتها افزایش یافت و تا پایان تابستان سال جاری تعداد اعضا به ۱۱۷ نفر رسید. اردوهای جهادی گروه به گونهای برنامهریزی شد که چندین مدرسه به طور همزمان تحت پوشش قرار گیرند. دانشآموزان با تقسیم وظایف و تشکیل کمیتههای مختلف، هم مسئولیتهای اجرایی و هم مدیریت پروژهها را برعهده داشتند. این تقسیم نقشها باعث شد هر عضو در زمینهای تخصصی فعالیت کند و تجربهای واقعی از کار گروهی، مسئولیتپذیری و رهبری کسب کند.
ویژگی برجسته گروه این بود که تمامی فعالیتها از سوی خود دانشآموزان انجام میشد و نقش اساتید و مربیان صرفاً راهنمایی و مشاوره بود. این الگوی فعالیت نه تنها مهارتهای اجرایی و مدیریتی دانشآموزان را تقویت کرد، بلکه حس اعتماد به نفس و توانایی حل مسئله را در آنان پرورش داد. اثرگذاری گروه تا حدی بود که مسئول بسیج دانشآموزی کشور شخصا از اردوها بازدید کرد و از نزدیک با روند فعالیتها و تعاملات دانشآموزان آشنا شد. این حضور نشان داد که برنامهریزی صحیح، انگیزه خالص و کار گروهی میتواند تغییرات محسوس و مثبت در شرایط آموزشی و فرهنگی مناطق محروم ایجاد کند.
تصمیم گروه جهادی شهید آرشام سرایداران برای تمرکز بر مدارس براساس شناسایی دقیق خلأهای موجود در خدمات جهادی اتخاذ شد. بررسی فعالیتهای گروههای مشابه نشان میداد که بیشتر اقدامات محدود به فعالیتهای عمومی مثل ساخت و تعمیر منازل، کمکهای معیشتی یا برگزاری برنامههای فرهنگی کوتاهمدت است و کمتر گروهی به نیازهای واقعی مدارس و دانشآموزان محروم پرداخته است. تمرکز بر مدارس باعث شد گروه بتواند دو جنبه مهم را پوشش دهد. نخست، بهبود شرایط فیزیکی و محیط آموزشی شامل تعمیر و رنگآمیزی کلاسها، تجهیز میز و نیمکتها و شادابسازی فضاهای آموزشی و تربیتی و دوم، ارتقای مهارتها، انگیزه و سلامت روانی دانشآموزان از طریق برنامههای آموزشی، فرهنگی و مشاورهای. این رویکرد یکپارچه موجب شد که حضور گروه جهادی تنها محدود به فعالیتهای فیزیکی نباشد و تأثیر اجتماعی و روانی عمیق بر دانشآموزان و خانوادهها داشته باشد.

علاوه بر دانشآموزان، گروه از حضور جوانان محلی و اهالی محلات مختلف برای مشارکت در فعالیتهای آموزشی و فرهنگی بهره گرفت. این همکاری میاننسلی باعث شد دانشآموزان هم فرصت یادگیری مهارتهای ارتباطی و مدیریتی پیدا کرده و هم با جامعه و فرهنگ محلی ارتباط نزدیکتری برقرار کنند. همچنین، اعضای گروه به دورافتادهترین مناطق استان فارس سفر کردند، جایی که مدارس با کمترین امکانات آموزشی مواجه بودند و با ورود به این مناطق، عدالت آموزشی را تا حد امکان برقرار کردند.
دانشآموزان گروه بدون هیچ چشمداشتی و صرفاً با انگیزه خدمت به همسالان خود وارد این میدان شدند. تلاش آنها باعث شد فرصت یادگیری و تحصیل در شرایط مناسبتر برای دانشآموزان محروم فراهم شود و ارزشهای اخلاقی، مسئولیتپذیری و همدلی در نسل جوان تقویت شود. حضور فعال و مستمر در مدارس محروم موجب شد اعضای گروه تجربهای عملی از مسئولیت اجتماعی، مدیریت پروژههای فرهنگی و عمرانی و تعامل با جامعه محلی کسب کنند که ارزش آن فراتر از خدمت مادی و ملموس است.
فعالیتهای آموزشی گروه جهادی شهید آرشام سرایداران طیف گستردهای از برنامههای علمی و آموزشی را شامل میشود که با هدف کاهش نابرابریهای تحصیلی در مدارس محروم استان فارس طراحی شدهاند. این برنامهها شامل برگزاری کلاسهای تقویتی برای دروس اصلی مثل ریاضی، علوم، زبان فارسی و سایر رشتههای پایه است تا دانشآموزانی که به دلیل کمبود معلم یا ساعات آموزشی محدود فرصت یادگیری کامل ندارند، بتوانند مطالب درسی را به شکل مؤثرتر دریافت کنند. برای اجرای این فعالیتها گروه ابتدا دانشآموزان نخبه و توانمند را شناسایی میکند و آنان را به عنوان مربی و مدرس در مناطق محروم اعزام میکند. تدریسها در قالب اردوهای آخر هفته انجام میشوند و دانشآموزان جهادی از ابتدای صبح تا پایان روز با حضور فعال در کلاسها علاوه بر انتقال مفاهیم درسی، نکات کاربردی و مهارتهای حل مسئله را نیز به دانشآموزان آموزش میدهند.
بخش فرهنگی گروه جهادی شهید آرشام سرایداران با هدف ارتقای آگاهی اجتماعی و ایجاد محیط سالم و انگیزشی در مدارس محروم انجام میشود. این فعالیتها شامل طراحی و اجرای کارگاههای آموزشی، اعزام مشاوران، برگزاری برنامههای فرهنگی و مناسبتهای اجتماعی و همچنین، اجرای پروژههای مشارکتی دانشآموزی است
یکی دیگر از برنامههای مهم آموزشی گروه طرح «ساعد» است که با تمرکز بر دانشآموزان کنکوری اجرا میشود. این طرح شامل مشاوره تخصصی در زمینه انتخاب رشته، برنامهریزی برای مطالعه و آشنایی با مسیرهای تحصیلی دانشگاهی است تا دانشآموزان بتوانند تصمیمات خود را با آگاهی کامل و بدون سردرگمی اتخاذ کنند. همچنین، این طرح تلاش میکند دانشآموزان مهارت مدیریت زمان، تکنیکهای مطالعه مؤثر و روشهای برنامهریزی هدفمند را فرا بگیرند. علاوه بر تدریس و مشاوره، گروه اقدام به تشکیل گروههای نخبگی میکند که طی چند روز، مهمترین محتوای آموزشی و نکات کلیدی دروس را به دانشآموزان ارائه میدهند. این گروهها با تمرکز بر کیفیت یادگیری، تلاش دارند فرصت جبران کمبودهای آموزشی را برای دانشآموزان فراهم کنند و به آنان کمک کنند که بتوانند با تمرکز بیشتر و بدون دغدغههای اضافی، مسیر تحصیلی خود را ادامه دهند. هدف نهایی این فعالیتها فراهم کردن شرایطی است که تمامی نوجوانان محروم بتوانند بدون محدودیت به تحصیل خود ادامه دهند و هیچ مانعی برای پیشرفت علمی آنان وجود نداشته باشد.
بخش فرهنگی گروه جهادی شهید آرشام سرایداران با هدف ارتقای آگاهی اجتماعی و ایجاد محیط سالم و انگیزشی در مدارس محروم انجام میشود. این فعالیتها شامل طراحی و اجرای کارگاههای آموزشی، اعزام مشاوران، برگزاری برنامههای فرهنگی و مناسبتهای اجتماعی و همچنین، اجرای پروژههای مشارکتی دانشآموزی است. گروه ابتدا با بررسی وضعیت فرهنگی مدارس، آسیبها و نیازهای هر مدرسه را شناسایی کرده و سپس، برنامههایی متناسب با شرایط محلی طراحی میکند. از جمله موضوعاتی که گروه به آنها پرداخته است، میتوان به رعایت اصول اخلاقی و اجتماعی در مدارس، فرهنگسازی برای رفتار مناسب و مقابله با آسیبهایی مانند کودکهمسری و ترویج احترام و همدلی میان دانشآموزان اشاره کرد. مشاوران و مربیان گروه با ارائه جلسات آموزشی و هدایت دانشآموزان در این زمینهها سعی دارند مهارتهای حل مسئله، تصمیمگیری آگاهانه و تقویت خودباوری را در آنان پرورش دهند.
یکی از اقدامات مهم فرهنگی گروه، پویشهای خیریه و مشارکتی است که حس مسئولیت اجتماعی را در دانشآموزان تقویت میکند. نمونه بارز آن پویش «قلک مقاومت» است که دانشآموزان در آن به صورت جمعی و منظم مبالغی را جمعآوری کرده و به خانوادههای محروم یا جبهه مقاومت اهدا میکنند. این فعالیت علاوه بر ترویج همکاری جمعی، مهارتهای سازماندهی، برنامهریزی و مدیریت منابع محدود را نیز در دانشآموزان پرورش میدهد و آنان را با ارزشهای اخلاقی و اجتماعی آشنا میکند.
در نهایت، بخش فرهنگی گروه با ایجاد فضای سالم و انگیزشی در مدارس، مکمل برنامههای آموزشی است و تلاش دارد دانشآموزان نه تنها در زمینه درسی، بلکه در مهارتهای اجتماعی، آگاهی فرهنگی و اخلاقی نیز رشد کنند. این اقدامات موجب میشود دانشآموزان در کنار یادگیری دروس با چالشهای اجتماعی و فرهنگی روبهرو شده و توانایی مقابله با آنها را پیدا کنند، در نتیجه رشد همهجانبه آنان تضمین شود.
فعالیتهای عمرانی گروه جهادی شهید آرشام سرایداران شامل مجموعهای متنوع از اقدامات عملی برای بهبود کیفیت فضاهای آموزشی است. اعضای گروه با مهارت و تلاش خود میزها و نیمکتهای فرسوده را تعمیر کرده و تجهیزات آسیبدیده کلاسها مانند درب و پنجره را بازسازی و نصب میکنند. سیستمهای روشنایی که کارایی مناسبی ندارند، بازسازی یا تعویض میشوند تا محیط کلاسها از نظر نور مناسب و ایمن باشد. علاوه بر فعالیتهای تعمیر و نگهداری، رنگآمیزی دیوارها و اجرای طرحهای هنری و خلاقانه بخش مهمی از اقدامات گروه را تشکیل میدهد. دانشآموزان با همکاری اساتید نقاش و هنرمند دیوارها را با طرحهایی جذاب و آموزشی تزئین میکنند که علاوه بر زیبا کردن محیط، حس نشاط و انگیزه در دانشآموزان ایجاد میکند.
تمامی فعالیتهای عمرانی از سوی خود دانشآموزان انجام میشود و نقش اساتید محدود به مشاوره، ارائه راهنمایی فنی و نظارت است. هدف از این مجموعه اقدامات ایجاد فضایی شاداب، امن و دلنشین در مدارس است تا دانشآموزان بتوانند در محیطی انگیزشی و مناسب تحصیل کنند. ایجاد چنین فضایی نه تنها موجب ارتقای کیفیت یادگیری میشود، بلکه موجب تقویت حس تعلق به مدرسه و احترام به محیط آموزشی در میان دانشآموزان نیز خواهد شد.
عامل اصلی مشارکت فعال دانشآموزان، احساس مسئولیت و تعهد نسبت به همکلاسیها و مدارس محروم است. دانشآموزان با درک اهمیت حضور خود در پروژههای جهادی، احساس میکنند در کاری شرکت میکنند که اثرات آن پایدار و غیر قابل خریدن است و سهم آنان در شکلدهی به آینده تحصیلی و فرهنگی همسالانشان ملموس است. این تجربه موجب تقویت مهارتهای فردی و اجتماعی دانشآموزان نیز میشود. بسیاری از دانشآموزان که پیشتر خجالتی و درونگرا بودند، با حضور در فعالیتهای گروهی توانستند مهارتهای ارتباطی و کار تیمی خود را به شکل چشمگیری ارتقا دهند. برخی اعضا مسئولیت هدایت جلسهها یا مدیریت فعالیتها را برعهده گرفتند و تجربه عملی رهبری و برنامهریزی را کسب کردند، بدون آنکه قبلاً چنین تجربهای داشته باشند.
کارشناسان و اعضای گروه معتقدند که حتی حمایت اندک مالی و پشتیبانی اجرایی در آغاز فعالیتها میتواند به طور قابل توجهی انگیزه دانشآموزان را افزایش دهد و بهرهوری آنها را در ارائه خدمات عمرانی و فرهنگی بهبود بخشد
برخی دانشآموزان حتی برای حضور در اردوها هزینه شخصی پرداخت میکنند، حتی اگر به طور مستقیم فعالیت اجرایی نداشته باشند، زیرا ارزش تجربه حضور در چنین فضایی و مشارکت در کاری مؤثر بر آینده دیگران برای آنان بسیار بالا است. این انگیزههای درونی موجب میشود دانشآموزان با اشتیاق و تمرکز کامل در پروژههای عمرانی شرکت کنند و تجربهای فراتر از یادگیری صرف کسب کنند.
در حال حاضر حمایت رسمی و سازمانیافتهای از گروههای جهادی دانشآموزی توسط مسئولان اجرایی استان یا شهرستانها ارائه نمیشود. برخلاف گروههای دانشجویی که برای فعالیتهایشان ممکن است بودجه و منابع مشخصی اختصاص داده شود، ساختار حمایتی برای گروههای متشکل از دانشآموزان وجود ندارد و این باعث میشود بسیاری از اقدامات جهادی با کندی، سردرگمی و مشکلات اجرایی مواجه شوند. با این حال، گروه جهادی شهید آرشام سرایداران با خلاقیت و ابتکار اعضای خود مسیر فعالیتها را مدیریت میکند و تلاش دارد کمبودهای حمایتی را با برنامهریزی دقیق و مشارکت داوطلبانه جبران کند.
کارشناسان و اعضای گروه معتقدند که حتی حمایت اندک مالی و پشتیبانی اجرایی در آغاز فعالیتها میتواند به طور قابل توجهی انگیزه دانشآموزان را افزایش دهد و بهرهوری آنها را در ارائه خدمات عمرانی و فرهنگی بهبود بخشد. این امر موجب میشود دانشآموزان با انرژی و تمرکز بیشتری در پروژهها شرکت کنند و کیفیت فعالیتها افزایش یابد.
فعالیتهای جهادی گروه شهید آرشام سرایداران اثرات عمیق و چندبعدی بر زندگی دانشآموزان داشته است. یکی از برجستهترین تغییرات، رشد شخصیتی آنان است، دانشآموزانی که پیشتر درونگرا، خجالتی یا کماعتماد به نفس بودند، با حضور فعال در اردوها و اجرای پروژهها توانستهاند خودباوری و استقلال شخصی خود را توسعه دهند. این تجربهها موجب میشود که آنان بتوانند در شرایط مختلف تصمیمگیری کنند و توانایی مقابله با چالشهای روزمره را پیدا کنند.
در بعد اجتماعی، دانشآموزان مهارتهای ارتباطی خود را به شدت بهبود دادهاند. تعامل با همسالان و همکاری در گروههای مختلف باعث شده تا توانایی کار تیمی، گوش دادن به نظرات دیگران و احترام به دیدگاههای متفاوت را یاد بگیرند. این مهارتها به آنان کمک میکند روابط بینفردی قویتر و مؤثرتر بسازند و در محیطهای اجتماعی با اعتماد به نفس بیشتری ظاهر شوند.
مشارکت در پروژههای جهادی باعث شده که دانشآموزان علاوه بر پیشرفت علمی، تواناییهای مدیریتی، مهارتهای اجتماعی و حس مسئولیت اخلاقی و انسانی را تجربه کنند و رشد همهجانبه داشته باشند
از سوی دیگر، فعالیتهای جهادی موجب پرورش حس مسئولیتپذیری و توانایی مدیریت عملی دانشآموزان شده است. آنان یاد گرفتهاند که چگونه منابع محدود را مدیریت کنند، برنامههای روزانه را سازماندهی کنند و وظایف مختلف را میان اعضای گروه تقسیم کنند. برخی از دانشآموزان اکنون قادرند فعالیتهایی که نیازمند هماهنگی برای صدها نفر است، مانند تهیه غذا، مدیریت امور روزمره و سازماندهی کلاسها را به تنهایی یا با هدایت گروه انجام دهند. این تجربهها مهارتهای رهبری و برنامهریزی عملی آنان را تقویت کرده و اعتماد به نفسشان را افزایش داده است. یکی دیگر از تاثیرات قابل توجه، بعد معنوی و انگیزه غیرمادی فعالیتها است. بسیاری از دانشآموزان کارهای خود را با نیت خدمت به محرومان و به نذر یکی از معصومین انجام میدهند، بدون هیچ انتظار مالی یا فشار بیرونی.
این جنبه معنوی موجب میشود آنان فعالیتهای خود را با عشق، علاقه و تعهد انجام دهند و ارزشهای اخلاقی و انساندوستانه در وجودشان نهادینه شود. در مجموع، مشارکت در پروژههای جهادی باعث شده که دانشآموزان علاوه بر پیشرفت علمی، تواناییهای مدیریتی، مهارتهای اجتماعی و حس مسئولیت اخلاقی و انسانی را تجربه کنند و رشد همهجانبه داشته باشند. این تجربهها برای آنان به عنوان سرمایهای پایدار در زندگی شخصی، تحصیلی و اجتماعی محسوب میشوند و دیدگاه آنان نسبت به خدمت به جامعه و کمک به دیگران را به طور عمیق تغییر داده است.
انتهای پیام