نمایشگاه قرآن نیازمند نظام‌نامه ثابت و نگاه غیر سیاسی است
مدیر پیشین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم با تأکید بر لزوم تدوین نظام‌نامه‌ای پایدار برای نمایشگاه گفت: ما تاکنون نظام مکتوب و مدونی برای نمایشگاه نداشته‌ایم و تا زمانی که چنین ساختاری تدوین نشود، مقایسه دوره‌های مختلف ممکن نیست؛ چراکه هر دوره با امکانات و شرایط متفاوتی روبه‌رو بوده است.
به گزارش خبرنگار ایکنا، محمدعلی خواجه‌پیری، از مدیران پیشین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در نشست هم‌اندیشی و بهره‌مندی از نقطه‌نظرات و دیدگاه‌های اندیشمندان و رؤسای نمایشگاه بین‌المللی قرآن در سنوات گذشته که امروز یکشنبه، ۱۸ آبان‌ماه در مرکز عالی قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد، با تأکید بر لزوم تدوین نظام‌نامه‌ای پایدار برای نمایشگاه، گفت: ما تاکنون نظام مکتوب و مدونی برای نمایشگاه قرآن نداشته‌ایم و تا زمانی که چنین ساختاری تدوین نشود، مقایسه دوره‌های مختلف ممکن نیست؛ چراکه هر دوره با امکانات و شرایط متفاوتی روبه‌رو بوده است.
وی با بیان اینکه موفقیت یا ضعف هر دوره از نمایشگاه را باید در بستر امکانات و شرایط همان زمان سنجید، افزود: گاهی در یک دوره، حمایت‌ها و امکانات گسترده‌ای وجود داشته و نمایشگاه باشکوهی برگزار شده، اما در دوره‌ای دیگر، محدودیت‌ها اجازه تکرار آن تجربه را نداده است؛ بنابراین نباید داوری شتاب‌زده داشت، بلکه باید علل و بستر‌ها را بررسی کرد.
خواجه‌پیری با یادآوری تجربه انتشار مجله «گلستان قرآن»، گفت: این مجله با هویت و شناسنامه قرآنی خود به‌خوبی در جامعه جا افتاده بود. در دوره‌ای پیشنهاد شد که لوگوی آن تغییر کند، اما من معتقد بودم تغییر هویت کار درستی نیست. ما باید از تجربه‌های موفق گذشته بهره ببریم نه اینکه آن‌ها را کنار بگذاریم.
وی با تأکید بر ضرورت وفاق میان مدیران گذشته و فعلی نمایشگاه اظهار کرد: در دوره‌ای که مسئول نمایشگاه بودم، از مدیران پیشین تشکر کردم و معتقد بودم کسانی که پایه‌گذار بوده‌اند، حتی اگر دیگر در مسئولیت نیستند، باید مورد قدردانی قرار گیرند. نمایشگاه نتیجه زحمات جمعی است، نه محصول عملکرد یک فرد.
وی در ادامه گفت: نمایشگاه قرآن هرگز نباید سیاسی شود. ما در همه دوره‌ها تلاش کردیم نگاه جناحی وارد فعالیت‌های قرآنی نشود. معیار ما خدمت به قرآن و جامعه قرآنی بود، نه وابستگی سیاسی. خادمان قرآن از همه جریان‌ها انتخاب می‌شدند و ملاک، خدمت صادقانه بود.
خواجه‌پیری افزود: اگر وفاق میان همه مدیران و فعالان قرآنی شکل بگیرد و همه دست‌به‌دست هم دهند، نمایشگاه به انسجام و قدرت بیشتری می‌رسد. ما در گذشته هیچ‌گاه با یکدیگر دعوا نداشتیم، اما متأسفانه کمتر گرد هم می‌آمدیم تا هم‌افزایی کنیم. اکنون وقت آن است که این همکاری نظام‌مند شود.
وی پیشنهاد کرد: جلسات مشورتی مدیران ادوار نمایشگاه باید به صورت منظم، مثلاً هر شش ماه یک‌بار برگزار شود تا تجربه‌ها منتقل و مسیر آینده روشن‌تر شود. این سنت اگر تثبیت شود، به رشد نمایشگاه و ارتقای جایگاه آن در کشور کمک می‌کند.
این مدیر پیشین نمایشگاه همچنین گفت: نمایشگاه باید مورد حمایت جامعه قرآنی و نهاد‌های مختلف قرار گیرد. اگر وزارت ارشاد تنها متولی باشد، کار دشوار است. باید همه دستگاه‌ها، نهادها و فعالان فرهنگی در این مسیر مشارکت کنند تا نمایشگاه به عنوان سرمایه فرهنگی نظام تثبیت شود.
خواجه‌پیری با یادآوری تجربه نمایشگاه‌های پرشور گذشته افزود: در برخی سال‌ها نمایشگاه بیش از ۳۰ شب ادامه داشت و مردم تا نیمه‌شب حضور پرشوری داشتند. این نشان می‌دهد که مردم تشنه فضا‌های قرآنی‌اند و ما باید ذائقه آن‌ها را ارتقا دهیم، نه اینکه به سطح پایین بسنده کنیم.
وی با اشاره به نیاز جامعه به نشاط و امید، گفت: در کنار جنبه‌های علمی و محتوایی، باید در نمایشگاه فضایی از نشاط معنوی ایجاد شود. مردم امروز خسته و دلگیرند و نمایشگاه قرآن می‌تواند محلی برای آرامش، شادی معنوی و ارتباط دوباره دل‌ها با قرآن باشد. این رویکرد باید در طراحی برنامه‌ها جدی گرفته شود.
خواجه‌پیری در جمع‌بندی سخنان خود تأکید کرد: اگر وفاق میان مدیران، حمایت نهادها و نشاط اجتماعی در کنار محتوای قوی قرار گیرد، نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به جایگاه شایسته خود بازخواهد گشت و تبدیل به نماد همدلی قرآنی در کشور می‌شود.
نمایشگاه بین‌المللی قرآن بازتاب اندیشه، خلاقیت و نیاز جامعه امروز باشد
محمدرضا پورمعین، فعال قرآنی و از مدیران اسبق نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، نیز طی این نشست با تأکید بر لزوم بازتعریف اهداف و مأموریت‌های نمایشگاه، گفت: معاونت قرآن وزارت ارشاد از ابتدا تاکنون در همه ادوار هر آنچه داشته به میدان آورده و کلیه نمایشگاه های قرآن در تمام این سال‌ها به خوبی برگزار شده است. اما بزرگترین اشتباه این است که وزارت ارشاد این نمایشگاه را به تنهایی برگزار می‌کند. در حالی که نمایشگاه برآیندی از تمام فعالیت‌های قرآنی کشور است و دیگر نهادها و سازمان‌ها نیز باید در برگزاری آن سهیم باشند.
فعال قرآنی کشور با طرح پیشنهاد تشکیل «ستاد ملی فعالیت‌های قرآنی» گفت: این ستاد می‌تواند اعم از نمایشگاه قرآن دیگر فعالیت‌های قرآنی در کشور را نیز پوشش و ساماندهی کند. ما تنها متولی قرآن در کشور نیستیم. ما یک بودجه محدود و امکانات محدودی داریم اما با وجود این همواره نمایشگاه ها به صورت خوبی برگزار شده است.
وی با اشاره به تجربه‌های گذشته، افزود: مهم‌ترین نکته آن است که مخاطب احساس کند در این نمایشگاه سهم دارد؛ از کودک و نوجوان گرفته تا استاد و پژوهشگر قرآنی. اگر قرار است این رویداد اثرگذار باشد، باید مردم بتوانند قرآن را در قالب‌های دیداری، شنیداری و حتی تجربی لمس کنند. نسل جدید نیاز دارد مفاهیم الهی را با زبانی تازه، قابل درک و متناسب با فضای فکری خود ببیند.
پورمعین در ادامه با انتقاد از غلبه نگاه کمّی بر کیفیت در دوره‌های گذشته، تصریح کرد: سال‌هاست متر و معیار ما در برگزاری نمایشگاه، وسعت فضا و تعداد غرفه‌ها بوده است؛ در حالی‌که نمایشگاه موفق، آن است که بتواند اندیشه و امید را منتقل کند. باید از مسیر تکرار فاصله بگیریم و به خلق تجربه‌ای ماندگار برای مخاطب فکر کنیم و برخی از غرفه‌هایی که در شأن نمایشگاه قرآن نیستند را از این رویداد قرآنی حذف کنیم.
وی خلاقیت در طراحی، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و پیوند میان ایمان، هنر و علم را از ضرورت‌های آینده نمایشگاه دانست و افزود: امروز ابزار‌های متنوعی مانند رسانه‌های دیجیتال، پویانمایی، پادکست و هوش مصنوعی در اختیار ماست اما هنوز از این ظرفیت‌ها برای بیان پیام‌های قرآنی به‌درستی استفاده نکرده‌ایم. نمایشگاه می‌تواند آغازگر این مسیر باشد، نه صرفاً مرور فعالیت‌های گذشته.
مدیر اسبق نمایشگاه بین‌المللی قرآن با بیان اینکه درحال حاضر بهترین گزینه برای برگزاری نمایشگاه، مصلی امام خمینی(ره) است اظهار کرد: نمایشگاه باید محل تلاقی اندیشه، هنر و ایمان باشد؛ جایی برای تولید ایده و تربیت نیرو‌های تازه‌نفس قرآنی. اگر این نگاه در برنامه‌ریزی‌های آینده جاری شود، بدون تردید شاهد نمایشگاهی خواهیم بود که نه‌تنها مخاطبان داخلی، بلکه نگاه جهانی را هم به خود جلب خواهد کرد.
پورمعین ضمن اعلام موافقت با طرح دوسالانه نمایشگاه گفت: با این طرح موافق هستم چون به نظر می‌رسد در کیفیت نمایشگاه تا حدودی دچار افت شده‌ایم. همچنین پیشنهاد می‌کنم که از مدل‌های حجمی صرف نظر کنیم و به جای آن از سازه‌های ساده‌تر و سبک‌تری استفاده کنیم که توسط شرکت‌های دانش‌بنیان و با هزینه‌های بسیار کمتر تولید می‌شود.
تأکید بر اهمیت مکان، برنامه‌ریزی و اعتبار نمایشگاه قرآن
در بخش دیگری از این نشست عباس نظری، از دست‌اندرکاران ادوار قبل نمایشگاه قرآن، با مرور تجربیات خود در مدیریت نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم، بر اهمیت مکان، برنامه‌ریزی و اعتبار نمایشگاه تأکید کرد و آن را نمادی از فعالیت‌های قرآنی کشور دانست.
وی با اشاره به ضرورت انتخاب مکان مناسب برای نمایشگاه، گفت: مکان برگزاری نمایشگاه باید ثابت و متناسب با شأن و جایگاه این رویداد باشد تا فضایی آرام و روح‌بخش برای مخاطب ایجاد شود. متأسفانه در برخی دوره‌ها، فضای نمایشگاه به گونه‌ای بود که مخاطب با ذهنیتی شبیه بازار مواجه می‌شد؛ حضور ساندویچی‌ها و فروشگاه‌ها ذهن مخاطب را از اصل هدف نمایشگاه دور می‌کرد. لازم است از ابتدا فضای مناسب و متناسب با محتوای قرآنی و معنوی فراهم شود تا بخش‌های مختلف نمایشگاه به خوبی در ذهن و تجربه مخاطب جا بیفتد.
نظری با تأکید بر اهمیت اعتبار و بودجه نمایشگاه افزود: در بسیاری از مواقع، قبل از آغاز هر اقدامی، نگاه ما به منابع مالی است، اما نمایشگاه باید ابتدا اهداف و برنامه‌های مشخص داشته باشد و سپس به مسائل مالی پرداخته شود. نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم بازتاب فعالیت‌های قرآنی یک سال کشور است و باید به‌گونه‌ای طراحی شود که فعالیت‌های مختلف نهادها و سازمان‌ها در حوزه قرآن و عترت به‌خوبی به نمایش گذاشته شود.
وی درباره برنامه‌ریزی مناسب گفت: اگر زمان و مکان نمایشگاه از قبل مشخص باشد، مخاطب داخلی و بین‌المللی از مدت‌ها قبل منتظر حضور در آن خواهد بود. متأسفانه در حال حاضر جلسات و برنامه‌ریزی‌ها چند ماه قبل از نمایشگاه انجام می‌شود که این امر مانع تحقق اهداف مدنظر می‌شود. برنامه‌ریزی بلندمدت و مستمر می‌تواند تأثیرگذاری نمایشگاه را افزایش دهد.
نظری همچنین بر اهمیت ساختار نمایشگاه و جلوگیری از تصمیمات سلیقه‌ای تأکید کرد و افزود: اگر خمیرمایه کار فرهنگی و دینی در نظر گرفته نشود و مسائل حاشیه‌ای بر آن غالب شود، فعالیت نمایشگاهی لطمه می‌بیند. اخلاق و رعایت اصول دینی باید در همه سطوح اجرا لحاظ شود تا اثرگذاری واقعی نمایشگاه حفظ شود.
وی در تشریح تجربه‌های شخصی خود گفت: فعالیت نمایشگاهی خود را از اوایل انقلاب و در شرایط کم‌ترین امکانات آغاز کردم. در ابتدا کار‌ها به شکل دلی و بدون دستور یا اعتبار خاصی انجام می‌شد. وقتی این برنامه را به شورای معاونین ارائه دادیم، برخی از همکاران آن را افکار روستایی خواندند، اما با پشتکار و علاقه شخصی، موفق شدیم فعالیت‌های دینی و قرآنی را در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و سپس در نمایشگاه‌های استانی گسترش دهیم.
نظری افزود: در سال‌های بعد، بخشی از نمایشگاه را به فعالیت‌های دینی اختصاص دادیم و تلاش کردیم ظاهر و ارائه آن به بهترین شکل باشد. این اقدام مورد استقبال بزرگان و نهاد‌های نظارتی قرار گرفت و حتی موجب شد رهبر معظم انقلاب برای اولین بار این بخش از نمایشگاه را بازدید کنند و از آن رضایت داشته باشند. این بازخورد نشان‌دهنده اهمیت توجه به کیفیت و عمق فعالیت‌هاست.
وی تأکید کرد: نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم باید نمادی از فعالیت‌های قرآنی کشور باشد، فضایی برای ارائه تجربیات و دستاوردها و فرصتی برای ایجاد تعامل میان نهادها و مخاطبان داخلی و بین‌المللی. تنها با برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب مکان مناسب، اعتبار کافی و رعایت اصول فرهنگی و دینی است که می‌توان اثرگذاری واقعی این رویداد را تضمین کرد.
انتهای پیام
