سلامت بانوان؛ از آگاهی تا عمل در مسیر زندگی سالم

لیلا آزادبخت، استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گفت‌وگو با ایکنا به سؤالات مطرح‌شده در همین زمینه پاسخ داد و گفت: اولین مسئله در خصوص تغذیه سالم برای خانم‌ها این است که باید به تغذیه بانوان از دوران نوجوانی توجه شود. دختران نوجوان نیازهای ویژه‌ای به ویتامین‌ها و املاح دارند و حتماً باید در این دوران به تأمین آهن در رژیم غذایی آن‌ها توجه کرد.

وی ادامه داد: مصرف پروتئین کافی برای دختران نوجوان اهمیت و ارزش ویژه‌ای دارد؛ حتماً توصیه می‌شود در رژیم غذایی آن‌ها از حبوبات و انواع گوشت‌ها استفاده شود. در کنار این مواد غذایی، تأکید می‌کنیم که تمام گروه‌های غذایی لازم برای یک تغذیه سالم ـ از جمله غلات سبوس‌دار، سبزی‌ها، تخم‌مرغ، حبوبات و لبنیات کم‌چرب ـ باید توسط دختران نوجوان مصرف شود.

این متخصص تغذیه در خصوص مصرف روغن نیز گفت: دختران نوجوان باید از روغن‌های مفید، یعنی چربی‌های نوع خوب که در آجیل‌ها، روغن کانولا(کلزا)، روغن کنجد و روغن زیتون وجود دارد، به‌مقدار کافی استفاده کنند. دختران نوجوان ما مادران آینده هستند؛ بنابراین باید توجه زیادی به تغذیه سالم آن‌ها شود و رعایت تنوع غذایی و انتخاب غذاهای سالم می‌تواند به رشد مناسب و سلامت آن‌ها در بزرگسالی کمک کند.

آزادبخت در پاسخ به این سؤال که «معمولاً یک نوع غذا در خانواده تهیه می‌شود. آیا دختران و مادران علاوه بر غذای معمول روزانه، لازم است ماده غذایی متفاوتی نیز مصرف کنند؟» گفت: اگر غذایی که در منزل تهیه می‌شود، تمام مواد مغذی لازم برای بدن را داشته باشد، نیازی به ارائه غذای مجزا برای مادران و دختران نیست. البته غذایی که در خانواده مصرف می‌شود، باید شامل پنج گروه اصلی غذایی باشد تا نیاز تمام اعضای خانواده از جمله پدر، مادر، پسر و دختر را تأمین کند.

وی اظهار کرد: البته باید توجه کنیم که دختران نوجوان در سن بلوغ، مقدار لازم نیازهای غذایی خود را دریافت کنند. مثلاً باید بررسی کنیم که آیا پروتئین کافی دریافت می‌کنند یا خیر؟ درست است که پروتئین در رژیم غذایی خانوار وجود دارد و همه اعضای خانواده به آن دسترسی دارند، اما باید دقت کنیم آیا دختر خانواده از غذای پروتئینی که در خانه مصرف می‌شود به‌اندازه کافی خورده است؟ آیا از حبوبات استفاده کرده؟ و آیا در کنار حبوبات، برای جذب بهتر آهن، از گوجه‌فرنگی، آب لیموترش، آب پرتقال و سایر منابع غذایی حاوی ویتامین C استفاده کرده است؟

آزادبخت به نیاز دختران نوجوان به کلسیم و ویتامین D نیز اشاره کرد و گفت: دختران نوجوان به مقدار قابل‌توجهی کلسیم و ویتامین D نیاز دارند و باید از منابع غذایی حاوی کلسیم مانند لبنیات کم‌چرب استفاده کنند.

وی تأکید کرد: باید رژیم غذایی بانوان را نیز از این جنبه بررسی کنیم که آیا ریزمغذی‌ها، املاح و ویتامین‌های کافی دریافت می‌کنند. همچنین باید توجه ویژه‌ای به دریافت کافی پروتئین و کلسیم توسط مادران داشت؛ چراکه کلسیم استخوان مادر در دوران بارداری، شیردهی و پس از آن، نقش مهمی در سلامت مادر و جنین دارد. اگر کلسیم دریافتی مادر کم باشد، به‌صورت فیزیولوژیک، این کلسیم از استخوان‌های مادر به سمت جنین حرکت می‌کند تا نیاز کلسیمی جنین تأمین شود. بنابراین، لازم است کلسیم مورد نیاز مادر به مقدار کافی در رژیم غذایی او گنجانده شود.

این استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه به موضوع آلودگی هوا و اهمیت تغذیه مناسب در این شرایط اشاره کرد و گفت: باید توجه داشت که تغذیه سالم در زمان آلودگی هوا بسیار اهمیت دارد. بانوان در این شرایط حتماً باید آب و مایعات به مقدار کافی بنوشند و از میوه‌ها، سبزی‌ها و زیرگروه‌های آن‌ها استفاده کنند؛ چرا که سبزی‌ها و میوه‌جات حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که مصرف آن‌ها در شرایط آلودگی هوا توصیه می‌شود.

وی به نتایج جدیدترین مطالعه در حوزه تغذیه در زمان آلودگی هوا اشاره کرد و گفت: در مقاله‌ای که اخیراً منتشر شده، بر ضرورت مصرف خانواده‌ «کلم‌ها» در دوران آلودگی هوا تأکید شده است. همچنین در کنار استفاده از مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان مانند انواع سبزی‌ها و میوه‌های تازه، مصرف توت‌ها، انار (که منبع غنی آنتی‌اکسیدان هستند) و لبو (که در دسترس است) به همه مردم، به‌ویژه بانوان، توصیه می‌شود.

آزادبخت در ادامه افزود: ایزوتیوسیانات موجود در انواع کلم در شرایط آلودگی هوا برای سلامت بدن مؤثر است. همچنین مصرف شیر، ماست، دوغ کم‌نمک در این شرایط مهم و مناسب است. علاوه بر این، در زمان آلودگی هوا باید از انواع فیبر استفاده کنیم که در غلات سبوس‌دار، حبوبات، غلات کامل، میوه‌ها و سبزی‌ها یافت می‌شود.

آزادبخت تأکید کرد: امگا 3 علاوه بر نقش مؤثری که در سلامت روان ایفا می‌کند، به سلامت قلب و عروق مادران نیز کمک کرده و در پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی نقش دارد.

این متخصص تغذیه با اشاره به نتایج تحقیقاتی که نشان می‌دهد التهاب تأثیر بسیار منفی بر سلامت بانوان دارد، گفت: یکی از مواردی که امروزه بر آن تأکید می‌شود، توجه به مواد غذایی التهاب‌زا در رژیم غذایی زنان است. باید به مادران آگاهی داد که از مصرف بیش از حد این مواد خودداری کنند.

وی توضیح داد: قند ساده که در نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر وجود دارد، باعث التهاب می‌شود. نوشابه‌ها، همه شربت‌های بسیار شیرین و آبمیوه‌های مصنوعی، به دلیل قند بالا، موجب ایجاد التهاب در بدن مادر می‌شوند و همین التهاب با بسیاری از بیماری‌های مزمن در بانوان مرتبط است.

آزادبخت افزود: نمک و روغن‌های نامطلوب مانند روغن‌های مورد استفاده در پخت شیرینی‌ها (که حاوی اسیدهای چرب ترانس هستند و در روغن‌های جامد گیاهی یافت می‌شوند) و نیز غذاهای پرکلسترول، همگی باعث ایجاد التهاب می‌شوند و این التهاب می‌تواند به بیماری‌های مزمن در بانوان منجر شود.

وی نسبت به مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده هشدار داد و گفت: مادران باید از خوردن مواد غذایی التهاب‌زایی مانند گوشت‌های فرآوری‌شده از جمله سوسیس، کالباس و فست‌فودها پرهیز کنند و الگوی غذایی سالمی برای خود انتخاب کنند. توجه به تغذیه مناسب، خواب کافی، نوشیدن آب و مایعات کافی و ورزش مناسب می‌تواند سلامت پایدار را برای بانوان به ارمغان آورد.