آفرینش هفت آسمان بر فراز یکدیگر

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین در ادامه یادداشت‌هایی که با محور «پرسشگری در قرآن کریم» در اختیار ایکنا قرار می‌داد، به بیان معارفی که در پس پرسش‌های قرآن در سوره نوح وجود دارد پرداخته است که در ادامه با هم می‌خوانیم.

سالروز میلاد پر خیر و برکت امام محمد بن علی، جواد الائمه(ع) را تبریک و شاد باش می‌گوییم، ولادت مبارکی که در دعای ماه رجب مایه تقرب و توسل به خداوند شمرده شده است؛ در آن دعا به خداوند عرضه می‌داریم: خدایا، به‌ حق دو مولود ماه رجب امام جواد و فرزندش نیکوترین تقرب را به تو می‌جویم و توبه، خودداری از گناه، رهایی از آتش را و... را از تو مسئلت داریم. 

به مناسبت این میلاد خجسته به بررسی و تحلیل تنها پرسش هفتاد و یکمین سوره قرآن کریم می‌پردازیم. در آیه پانزدهم سوره نوح پرسش زیر طرح شده است «أَلَمْ تَرَوْا كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا؛ آیا نمی‌نگرید که خدا هفت آسمان را چگونه بر فراز یکدیگر آفرید؟».

چنانکه اشاره شد اغلب پرسش‌های قرآن کریم، استفهام حقیقی نیستند. پرسش در آیه مزبور نیز تقریری است؛ یعنی با هدف اذعان و اقرار به اینکه خداوند هفت آسمان را بر فراز یکدیگر خلق کرده است، از مردم این سوال را مطرح می‌کند تا به ربوبیتی اقرار کنند که به آن اذعان دارند.

برای اینکه چنین پرسشی بیشتر درک شود، لازم است اسلوب پرسشی مزبور در سوره نوح بررسی شود. محتوا و مضمون سوره نوح دعوت به خداوند است. کانون شیوه دعوت حضرت نوح مانند سایر انبیاء علیهم السلام بر پایه انذار استوار است. بدیهی است که انذار یا بیم دادن برای چیزی است. در این سوره هم تصریح شده است که قبل از اینکه به عذاب دردناکی الهی دچار شوید، از انذار، بهره‌مند شوید.

در این سوره نسبتا کوتاه اسلوب‌های مختلف بیانی و زبانی برای انذار بیان شده است، یکی از اسلوب‌ها به صورت پرسش آمده است. در این سوره جوهر و هسته اصلی شیوه انذار پیامبران الهی(ص) از جمله حضرت نوح ارائه شده است که در ذیل به اجمال به آن اشاره می‌شود.

در آغاز سوره، نوح خود را معرفی می‌کند که من برای شما بیم دهنده مطمئنی هستم. سپس شیوه‌های زندگی رستگارانه که ذیل اطاعت الهی و پیروی از آموزه‌های الهی، محقق می‌شود، معرفی شده است. آنگاه به برکات اجابت این دعوت و مدت معین از زندگی انسان (اجل) در دنیا اشاره شده است.

پس از آن گزارشی از تلاش‌ها و فعالیت‌های دلسوزانه و مجدانه حضرت نوح در مسیر دعوت بیان شده است، آنگاه حضرت نوح به بهره گیری از استغفار سفارش کرده است و پس از آن در پی شناسایی و چرایی عدم اجابت مردم به پروردگار اشاره می‌کند.

عدم اجابت دعوت خداوندی که نعمت‌ها و عنایت‌های بزرگ و قابل ملاحظه فراوانی به مردم داشته و نشانه‌های ربوبیت خود را به آنها عیان کرده است. یکی از نشانه‌ها یا اقامه دلیل بر ربوبیت الهی خلقت هفت آسمان است که در اسلوب پرسش بیان شده است تا افزون بر اقامه دلیل در ربوبیت الهی، تنبه بیشتری برای مردم حاصل شده و عذری برای عدم طاعت الهی باقی نمانده باشد.

اسلوب پرسش در این آیه که متضمن اقرار و اذعان به خلقت هفت آسمان است نشان می‌دهد که نزد مردم، خلقت خداوند بر هفت آسمان، باور پذیرفته‌ای بود به همین دلیل از آنها می‌پرسد با داشتن چنین باوری چه توجیهی در عدم اطاعت خداوند ارائه خواهید کرد.

در پایان این گفتار و در ایام پرفیض ماه رجب به خصوص در سال روز ولادت پر خیر و برکت امام جواد(ع) شادکامی‌های فراوان و سعادت پایدار را برای همگان آرزومندیم و به محضر قدسی امام جواد سلامی تقدیم می‌داریم: السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ وَعَلَىٰ آبائِكَ، السَّلامُ عَلَيْكَ وَعَلَىٰ أَبْنائِكَ، السَّلامُ عَلَيْكَ وَعَلَىٰ أَوْلِيائِكَ.