سمنان؛ استانی با جلسات و مؤسسات فعال اما بی‌نصیب از انعکاس رسانه‌ای

همه‌گیری بیماری کرونا در ایران و جهان، فعالیت‌های قرآنی را نیز تحت تأثیر قرار داده و بسیاری از جلسات و محافل را به تعطیلی کشانده است. در این شرایط با استفاده از فضای مجازی، گفت‌وگو‌هایی با فعالان قرآنی استان‌های مختلف خواهیم داشت تا ضمن معرفی ظرفیت‌ها و توانمندی‌های قرآنی اقصی نقاط کشور، از مسئولان و نهادهای تصمیم‌‌گیرنده در رشد و توسعه فرهنگ قرآنی، حل مشکلات فعلی را مطالبه کنیم. در این راستا طی سه هفته گذشته با فعالان قرآنی آذربایجان غربی، مازندران و سیستان‌وبلوچستان به گفت‌وگو پرداختیم و این هفته با فعالان قرآنی استان سمنان گپ‌وگفت مجازی داشتیم.

استان سمنان از لحاظ موقعیت جغرافیایی همواره وضعیت خاصی داشته و همیشه به آن به مثابه معبری میان مشهدالرضا(ع)، تهران و اصفهان نگریسته شده است. گویی آدم‌ها همیشه از سمنان عبور کرده‌اند بی‌آنکه در زیبایی‌های کویری، آب‌وهوا و سرسبزی‌های مناطق ییلاقی و ظرفیت‌های فرهنگی آن همچون تعزیه‌خوانی، دعاخوانی و جلسات متعدد و ناشناخته قرآنی توقفی داشته باشند. سمنان، روزگاری معبر حمله اقوام مهاجم به حکومت مرکزی ایران شد، اما همیشه از ظرفیت‌های فرهنگی و ارتقای زیرساخت‌های اجتماعی آن غفلت شد؛ غفلتی که هنوز ادامه دارد.

گفت‌وگو با وحیدالدین وحیدنیا، قاری ممتاز اهل شاهرود و سیدمحمود حسینی‌پور، پیشکسوت قرآنی اهل دامغان، حائز این نکات مهم بود که فعالیت‌های قرآنی استان سمنان با وجود ویژگی‌هایی همچون جلسات متعدد در منازل و مساجد و قاریان، حافظان و گروه‌های تواشیح با استعداد، در سطح کشور به اندازه کافی معرفی نشده است و صداوسیمای مرکز استان نیز ظرفیت‌های قرآنی سمنان را به خوبی معرفی نمی‌کند. همچنین قهرمانان قرآنی در این استان آنگونه که باید تکریم نمی‌شوند. آنچه از نظر می‌گذرد، حاصل این گفت‌وگوست:

ایکنا ـ آقای وحیدنیا، درباره سوابق و فعالیت‌های خود بگویید.

33 ساله هستم و 15 سال است که در فعالیت‌های قرآنی حضور جدی دارم. از سال 1396 در انتخابات پنجم شورای اسلامی شاهرود به عنوان جوان‌ترین عضو شورای شهر در استان، از سوی مردم انتخاب شدم و در حال حاضر نیابت رئیس شورای شهر شاهرود را برعهده دارم.

ایکنا ـ همانطور که گفتید دهه 80 آغاز ورود جدی شما به فعالیت‌های قرآنی بوده است. چگونه با قرآن آشنا شدید و چه فضاهایی در استان سمنان شما را برای این امر ترغیب کرد؟ 

دوستی‌ها و رفاقت‌ها در زندگی مسیر افراد را عوض می‌کند. آن‌ها را به اوج موفقیت یا به شکست می‌رساند. از ابتدای دوران ابتدایی (دهه 70) به تلاوت‌های مرحوم استاد عبدالباسط و آقای جواد فروغی که آن روزگار مکرراً از سیما پخش می‌شد، علاقه‌مند شدم. ارتباط من با مساجد و هیئات مذهبی ادامه داشت، در یکی از جلسات، یکی از دوستان من را به فردی که قرائت قرآن بلد بود، معرفی کرد. آن فرد عزیز مسیری را که از هیئت به منزل بازمی‌گشتیم با من صحبت کرد، درباره تلاوت قرآن توضیحاتی ارائه کرد و نشانی جلسه قرآن به من داد، اما من به آن جلسه نرفتم. یکی دوسال بعد به طور اتفاقی به آن جلسه رفتم. ایشان به من گفت: «چه عجب! بالاخره به جلسه قرآن آمدید!» این جمله من را منقلب کرد. با خودم گفتم واقعاً دو سال از زندگی‌ام را از دست دادم و از قرآن غفلت کردم. از آن به بعد به طور منظم در جلسه قرآن حاضر شدم. ورود جدی من عرصه تلاوت کمی دیر بود، اما آنقدر انگیزه داشتم که تمام وقت و انرژی خود را مصروف تلاوت کردم و توانستم در این عرصه موفق شوم. تحت هر شرایطی در جلسات قرآن شرکت کرده‌ام، حتی روزهایی بود که با دو نفر جلسه را برگزار می‌کردیم، اما می‌نشستیم و قرآن می‌خواندیم.

ایکنا ـ امکانات و زیرساخت‌هایی مثل رادیو قرآن و شبکه قرآن سیما چقدر در علاقه‌مندی شما به قرآن مؤثر بود؟

رادیو قرآن نقش بسیار پررنگی داشت، تقریباً زمان‌بندی تمام برنامه‌های آن را داشتم و شب‌ها ساعت 11 شب تلاوت شبانگاهی را حتماً گوش می‌کردم. شاهرود همواره جلسات قرآنی بسیار خوبی داشته است و تقریباً اگر می‌خواستیم هر شب به جلسه قرآن برویم، می‌توانستیم برویم. چون هر شب هفته در گوشه‌ای از شهر جلسه قرآن برپا بود. الان هم اگر کرونا نبود هر شب می‌توانستیم جلسه‌ای را شاهد باشیم، اما شیوع کرونا موجب شده است که بسیاری از جلسات تعطیل شود.

یکی از سیاست‌های صداوسیما ارتباط گرفتن با بچه‌های شهرستانی است. همین امروز دیدم که شبکه قرآن تلاوت من را که مدتی پیش ضبط کرده بود، پخش کرد. درست است که در تلویزیون استان گاهی می‌خوانیم و نوجوانان به قرآن‌ خواندن ترغیب می‌شوند اما توزیع عادلانه فرصت‌ها یکی از سیاست‌هایی بوده که رسانه ملی و شبکه قرآن در حال پیگیری است. اگر سیاست تصمیم‌گیران این باشد که در شهرها و روستاهای مختلف، نیروهای قرآنی را شناسایی و به جامعه معرفی کنند، انقلابی در عرصه امور قرآنی رخ می‌دهد و خواهید دید که چقدر انگیزه‌‌ها و حجم فعالیت قرآنی در کشور افزایش پیدا خواهد کرد. ما به عنوان حافظ یا قاری قرآن خالق آثاری هستیم که انتظار داریم سیما و صدای قرآن آن را نمایش دهند. تشکر می‌کنم که این سیاست در شبکه قرآن آغاز شده است.

ایکنا ـ اگر بخواهید امکانات قرآنی استان سمنان را با تهران مقایسه کنید، چه کم و کاستی‌هایی را مشاهده می‌کنید؟   

آنچه قاریان تهران را از نقاط دیگر کشور متمایز می‌کند، صرف امکانات نیست، گرچه امکانات هم خیلی مهم است، اما مهم‌تر از آن، فضای ارائه اثر و فضای دیده‌شدن است. قاری قرآن در شهری مثل تهران خیلی راحت به کشورهای دیگر اعزام می‌شود. من در تمام سال‌های فعالیت خود تنها، یک بار به کردستانِ عراق اعزام شدم، اما دوستی دارم که قرائت را با من شروع کرد و هم‌سطح من است اما به واسطه زندگی در تهران، فضایی برای او به وجود آمد که بیشتر دیده شود و به کشورهای متعددی اعزام شود.

ایکنا ـ منشأ فضایی که تهران برای قاریان ایجاد کرده است چیست؟ 

این فضا را عمدتاً تعداد و کیفیت محافلی که در ارگان‌ها یا سطح شهر تهران برگزار می‌شود و نیز نحوه دسترسی آسان به آن‌ها تولید می‌کند. همچنین دسترسی دوستان به [استودیوهای] شبکه قرآن و رادیو قرآن برای اجرای برنامه بیشتر است.

ایکنا ـ برای این که این فضا در استان سمنان نیز ایجاد شود، چه راهکارهایی را مد نظر دارید؟

لازمه‌اش همین کاری است، الان خبرگزاری ایکنا انجام می‌دهد و ظرفیت‌های قرآنی استان‌های مختلف را نشان می‌دهد. لازمه‌اش همین سیاستی است که شبکه قرآن و معارف سیما آغاز کرده و تلاوت قاریان استان‌ها را پخش می‌کند. مسئولان و نهادهای قرآنی باید شهرستان‌ها را نیز ببینند و اعزام قاریان شهرستان‌ها به کشورهای مختلف، حج تمتع و ... را فراهم کنند. قاریان و حافظان شهرستان‌ها نیز ظرفیت و سرمایه‌ای برای نشر قرآن در جهان اسلام هستند. من نسبت به دیگر قاریان استان بیشتر به محافل تهران و سطح کشور دعوت شده‌ام، چراکه ارتباطاتی خوبی با جامعه قاریان و نهادها دارم، اما اگر خودم فعال نمی‌شدم، چه بسا این موقعیت‌ها فراهم نمی‌شد.

ایکنا ـ طی چهار پنج سال اخیر وضعیت فعالیت‌های قرآنی در استان سمنان چگونه بوده است؟

از سال 92 به مجموعه اوقاف و امور خیریه وارد شدم و مسئولیت قرآنی شهرستان شاهرود را به عهده گرفتم، گرچه بعدتر به بخش حقوقی اداره کل راه و شهرسازی منتقل شدم. در دورانی که توفیق خدمت به امور قرآنی شهرستان را داشتم، محافل را افزایش دادیم، در ماه مبارک رمضان حدود 100 برنامه برگزار کردیم، جلسات قرآنی جدیدی را تعریف کردیم، جلسه‌ای با نام قرآنی‌ها هر هفته در یک مسجد برپا کردیم تا پیرو فرمایشات مقام معظم رهبری فرهنگ استماع تلاوت را ارتقا دهیم. بخشی تلاوت، بخشی ارائه حفظ و بخشی تفسیر. مسئولان محترم شهر، امام جمعه و رؤسای ادارات شرکت می‌کردند یکی از ویژگی‌های خوب این جلسات، این بود که بعد از پایان جلسه، مشکلات مردم را می‌شنیدیم و با انتقال به مسئولان، بسیاری از مشکلات شهرستان حل می‌شد.

در مدت‌ زمانی که عضو شورای اسلامی شهر هستم (از سال 96)، به لطف خدا فعالیت‌هایی قرآنی و فرهنگی برای شاهرود انجام داده‌ایم که در شهرهای کشور بی‌سابقه است. سال گذشته، برای اولین‌بار تجلیل از کل نیروهای انقلابی و قرآنی شهرستان را برگزار کردیم. حمایت مادی و معنوی از جلسات قرآنی به عمل آوردیم و 30 شب ماه رمضان با استفاده از ظرفیت دوستان قرآنی برنامه‌های متنوعی برگزار کردیم. همچنین طی سه سال گذشته بسیاری از قاریان کشور، اعم از قاریان بین‌المللی و قاریان کمتر شناخته‌ شده را به شاهرود دعوت کردیم تا اجرای برنامه داشته باشند. به لطف خدا وضعیت فعالیت‌های قرآنی شاهرود را بسیار خوب ارزیابی می‌کنم.

در حال حاضر فرهنگ استماع قرآن در شاهرود پررنگ شده است. دو سال گذشته اختتامیه کاروان قرآنی انقلاب در شاهرود برگزار شد. در ابتدای شروع برنامه، برف نسبتاً شدیدی در شاهرود می‌آمد. من از استاد ابوالقاسمی درخواست کردم که ابتدای جلسه تلاوت کنید، ایشان هم با روی باز پذیرفت و تلاوت کرد. باور بفرمایید وقتی که ایشان تلاوت می‌کرد، تقریباً بدون هیچ برنامه‌ریزی قبلی و هدایت خاصی، یک محفل قرآنی در خیابان تشکیل شد و جمعیت زیادی به استماع تلاوت و تشویق مشغول شدند. این حضور پرشور مردم برای اعضای کاروان قرآنی انقلاب بسیار جالب بود و نشان می‌دهد که مسئولان و سیاستگذاران نهادهای قرآنی باید توجه بیشتری به ظرفیت این شهر داشته باشند.

آشنایی با تلاوت از مجالس ختم شهدا

ایکنا ـ جناب حسینی‌پور از چه زمان و چگونه فعالیت‌های قرآنی را آغاز کردید؟

حدود چهل‌وسه سال قبل در دوران اوج‌گیری انقلاب شکوهمند اسلامی، در حالی که حدود هشت سال سن داشتم، به همراه برادرم در تظاهرات‌ها و مجالس ختم شهدای انقلاب شرکت می‌کردم. آن زمان هیچ امکانات قرآنی مثل الان وجود نداشت، کلاً دو، سه نوار کاست از تلاوت قاریان مصری بود که در مجالس ختم شهدا استفاده می‌شد. در آن مجالس با صدای عبدالباسط و سعید مسلم به تلاوت قرآن علاقه‌مند شدم. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تلاوت قرآن را به صورت جدی‌تر پیگیری کردم و در محضر اساتید مختلف همچون استاد خواجوی دوره‌های مربیگری را گذراندم. مرحوم حاج احمد هروی از اساتید مبرز قرآن ساکن مشهد که اصالتاً دامغانی بودند، به گردن من حق زیادی دارند. ایشان در برهه‌ای که دبیرستانی بودم، در دامغان جلسه قرآن برگزار کردند و توفیق یافتم از محضرشان استفاده کنم.

در اواخر دهه 60 بنا بر نذری که داشتم، کانون پرورشی جوانان مکتب قرآن را تأسیس کردم که بعدتر به کانون میثاق دامغان تغییر نام پیدا کرد. گروه تواشیح میثاق دامغان را نیز در سال 1368 شکل دادیم که سال‌ها در آن عضو بودم و الان به لطف خدا جوانان قرآنی در آن عضو هستند و راه را ادامه می‌دهند. پس از آن نیز به تدریس قرآن در دوره‌های ضمن خدمت ادارات و داوری مسابقات مختلف پرداخته‌ام و مدتی نیز به عنوان عضو هیئت علمی موقت دانشکده علوم قرآنی شاهرود فعالیت داشتم. همچنین توفیق داشتم که سال‌ها به عنوان نماینده استان سمنان در مسابقات کشوری قرآن اعم از دانش‌آموزی، دانشجویی و سراسری شرکت کنم و به توفیق الهی موفقیت‌هایی کسب کنم. از اینکه به علت بیماری یک سال است، نمی‌توانم تلاوت کنم، ناراحت هستم و امیدوارم با دعای شما خوبان این کسالت برطرف شود.

ایکنا ـ از دهه 60 به عنوان دوران جدی ‌شدن فعالیت‌های قرآنی خود یاد کردید. فضای قرآنی در آن دهه با اکنون چه تفاوت‌هایی دارد؟

بدون تعارف عرض کنم، هرچه جلوتر آمده‌ایم، اخلاص و محبت بین افراد کمتر شده است، رقابت‌های فعلی، رقابت‌های زیبای دهه 60 نیست. آن زمان کارها خیلی دلی‌تر بود، مسابقات متعدد برگزار می‌شد، فعالیت‌های قرآنی الان شاید از لحاظ کمیت بیشتر شده باشد، که آن هم جای تعجب ندارد چون جمعیت کشور افزایش پیدا کرده است، اما از نظر کیفیت بهتر نشده. شما به همین مسابقات سراسری قرآن که چند روز پیش برگزار شد، نگاه کنید، وقتی این مسابقات را با مسابقات دهه 60 مقایسه می‌کنم، می‌بینم کیفیت مسابقات و جوّ قرآنی حاکم بر مسابقات در آن دوران، بالاتر بود.

ایکنا ـ استان سمنان برای شکوفایی ظرفیت‌ها و رونق بیشتر امور قرآنی به چه امکانات یا رویکردهایی نیاز دارد؟

اساتید خوبی در استان سمنان داریم، جلسات منظم و منسجمی وجود دارد که البته به خاطر کرونا تعطیل یا محدود شده است، اما تا پیش از کرونا یک جلسه هم تعطیلی نداشتند. در هر مسابقه‎، هر دستگاهی که متولی برگزاری است به کیفیت قاریان استان توجه کند نه به کمیت و تعداد جمعیت استان. ممکن است استانی فقط چهارصد یا پانصد هزار نفر جمعیت داشته باشد، اما 30 قاری درجه یک داشته باشد، در مقابل، استانی هم سه یا چهار میلیون جمعیت داشته باشد، اما قاریان ممتاز و شاخص زیادی نداشته باشد. نکته بعدی هم کمبود امکانات است که هیچگاه دست از سرمان برنداشته و مطالبه همیشگی ماست. نه از سر ریا و بلکه جهت تبلیغ کار قرآنی عرض می‌کنم، طبق آماری که دوستان داده‌اند، حداقل چهار هزار نفر تا به حال در کانون میثاق دامغان رفت‌وآمد کرده و قرآن یاد گرفته‌اند، قطعاً اگر امکانات در اختیار داشتیم، می‌توانستیم از این افراد حمایت بیشتری کنیم.

سمنان را در مجموع می‌توانم یک استان قرآنی بدانم، به توفیق الهی در همه شهرهای استان مؤسسات قرآن وجود دارد که بعضی از آن‌ها نیز فعال و موفق هستند. شاید جالب باشد که بدانید شهر دامغان یکی از فعال‌ترین شهرهای کشور در برگزاری جلسات خانگی، خانواده‌ای قرآن است و مردم خداجوی آن بسیار به قرآن علاقه‌مند هستم.

ایکنا ـ درباره سطح قاریان و حافظان استان توضیح بدهید. آیا به خوبی در سطح کشور معرفی شده‌اند؟

در استان سمنان، قاریان بین‌المللی و حافظانی داریم که در مسابقات مختلف درخشیده‌اند، مثلاً یکی از حافظان کل قرآن استان، سجاد واعظی، حائز رتبه برتر کشوری، بین‌المللی و عضو هیئت علمی دانشگاه است. گروه تواشیح میثاق دامغان در مسابقات کشوری دانشجویان و طلاب، رتبه اول را کسب کرد. فرزند من، سیدمحمد در اردیبهشت 96 در مسابقات بین‌المللی دانش‌آموزان جهان اسلام رتبه اول را کسب کرد اما بدون تعارف، چون استان ما، استان مطرح در خیلی مواردی نیست در عرصه قرآنی نیز دستاوردهای آن به سطح جامعه معرفی نمی‌شود. شاید اگر قاریان دیگری از استان‌هایی دیگر در مسابقات بین‌المللی کسب رتبه می‌کردند، با آن‌ها مواجهه دیگری می‌کردند. چون در مورد سیدمحمد، شاهد بودیم که فرماندار، بخشدار و مدیران مجموعه‌های قرآنی، با اینکه همه بچه‌های جبهه و جنگ و انسان‌های خوبی هستند، هیچ کاری نکردند، به جز امام جمعه محترم شهر که با دست خالی برای سیدمحمد مراسم استقبال برگزار کرد و گفت باید قاری قرآن را تکریم کرد.

واقعاً مسئولان و نهادهای قرآنی استان برای تکریم ظرفیت‌های قرآنی دامغان و استان چه کرده‌اند؟ اگر خودمان در سطح استان برای قاریان و حافظان خود کاری نکنیم، معلوم است که در سطح کشور هم کسی کاری برای آن‌ها نمی‌کند! اگر مجموعه اوقاف یا تبلیغات استان، کمی بیشتر همت به خرج می‌دادند، شاید وضعیت بهتر می‌شد. البته آن‌ها هم زحمت می‌کشند، اما بالاخره در انعکاس ظرفیت‌های استان مشکل جدی وجود دارد. از استان‌های مختلف درباره سیدمحمد با من تماس گرفتند و گفتند اگر در استان ما چنین اتفاقی می‌افتاد، چنان اقداماتی می‌کردیم. الان هم چون شما خبرگزاری تخصصی قرآنی هستید، این موضوع را مطرح کردم وگرنه درست نیست که بخواهم آشکارا به مسئولان بگویم برای سیدمحمد حسینی‌پور چه کار کرده‌اید؟ چون شاید فکر کنند به خاطر این که پسر من است، دغدغه دارم در حالی که دغدغه من تکریم قاریان است.

ایکنا ـ صداوسیمای استان در معرفی چهره‌های قرآنی سمنان و شکوفایی انگیزه‌ها و ظرفیت‌ها چگونه عمل می‌کند؟

بدون تعارف، مملکت شعارزده‌ای داریم، خیلی شعارها می‌دهیم، اما عمل نمی‌کنیم. صداوسیمای استان واقعاً امکانات و ظرفیت‌های زیادی برای مطرح‌ کردن قاریان، حافظان، دعاخوانان و گروه‌های تواشیح دارد. برخی اذان‌های مؤذنان استان سمنان با اذان مؤذنان مطرح کشور برابری می‌کند.

ایکنا ـ در حال حاضر صداوسیمای استان سمنان تلاوت و اذان قاریان استانی را پخش نمی‌کند؟

زمانی که جوان‌تر بودم و خودم در مسابقات فعالیت داشتم، استان استفاده خوبی از ظرفیت‌های خود می‌کرد، یادم هست که صداوسیمای مرکز استان به تازگی راه افتاده بود و مکرراً برای تلاوت و اذان به آن دعوت می‌شدم، تمام برنامه‌های قرآنی صداوسیمای استان، با قاریان و حافظان استان سمنان بود ولی بعد از آن نمی‌دانم چه شد، بخشنامه‌ای آمد یا اتفاق دیگری افتاد که این روند به طور کامل متوقف شد. قاریان و مؤذنان جوان استان، در حال حاضر از این ظرفیت بهره‌ای ندارند. وقتی کاری پیش می‌آید که مزدی در آن نیست، سریع با ما تماس می‌گیرند و درخواست می‌کنند که ترتیل‌خوانی ماه رمضان را با استفاده از ظرفیت قاریان استان هماهنگ کنیم، این هم به این دلیل که نمی‌توانند برای ترتیل ماه رمضان قاریان مطرح را به همه استان‌ها ببرند وگرنه این کار را می‌کردند! البته همه سختی‌ها را به جان می‌خریم و معتقد هستیم که مزد و اجر قاریان در جایی دیگر محفوظ است.

گزارش از مجتبی اصغری