هیچ ضعف و نقصی در اسماء الهی وجود ندارد

به گزارش خبرنگار افتخاری ایکنا، آیت‌الله سیدیدالله، یزدان‌پناه، استاد سطوح عالی حوزه و مدرس برجسته عرفان و فلسفه، در جلسه هفتگی درس اخلاق خود با موضوع «اسماء الحُسنی الهی» که در مدرسه عالی شهید مطهری تهران برگزار شد، با بیان اینکه هر اسمی از اسماء الهی کاری در عالم انجام می‌دهد و مقصد و اثری دارد، گفت: اسماء الله در حقیقت بنیاد عالم و هستی است و بهتر از قرآن کریم کسی درباره اسماء‌الحسنی سخن نگفته است. 

وی ادامه داد: در جلسات قبل به شرح اسم عزیز پرداختیم که این اسم در واقع غالب غیر مغلوب است و اصلش حالت تمنع است. تا اسم عزیز می‌آید کار تمام است؛ چون خدا تصمیم گرفته کاری انجام شود و انجام آن کار را با اسم عزیز انجام می‌دهد؛ ابتدا خدا سنت را می‌فرستد و سپس با اسم عزیز کار را تمام می‌کند، الان هر کس در این دنیا هست در هر حالتی زیر اسم عزیز و سنت امتحان الهی قرار دارد که سنت‌های الهی در حوزه انسانی زیر سر سنت حکمت الهی هستند که پیروزی حق بر باطل است. 

تبیین اسم عزیز الهی در حوزه تکوین

یزدان پناه در تبیین اسم عزیز در حوزه تکوین به آیات ۲۶ و ۲۷ سوره روم اشاره کرد و گفت: برای اینکه بدانیم در حوزه تکوین اسم عزیز چگونه کار می‌کند، به این آیات بنگرید که در این آیات خداوند می‌فرماید: «وَلَهُ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ کُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ * وَهُوَ الَّذِی یَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَیْهِ ۚ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَیٰ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ؛ و هر کس در آسمان‌ها و زمین است همه بنده و مملوک او و باکمال خضوع و خشوع مطیع فرمان اوست. و اوست که مخلوقات را می‌آفریند سپس آنان را [پس از مرگشان] باز می‌گرداند؛ و این [کار] برای او آسان‌تر است. و برترین وصف‌ها در آسمان‌ها و زمین ویژه اوست؛ و او توانای شکست ناپذیر و حکیم است».

وی ادامه داد: آنچه در آسمان و زمین است همه ملک حق است و همین ملک حق اگر درست تصور شود خیلی از حقایق توحید فهمیده می‌شود؛ اصلاً تا خودتان را خواستید بگیرید به خود بگویید ملک حق هستید، تا ملک حقیقی شد من بنده دیگر کاره‌ای نیستم و در کل همه هستی خاضع و همه مطیع حضرت حق هستند. حالا اگر بخواهیم نسبت به حضرت حق بگوییم کیستیم، باید گفت: بنده خدا هستم و ما ملک حق هستیم و اگر پرسیدند تو کیستی، باید بگوییم بنده حق هستیم. 

رابطه عزت و حکمت الهی در عالم

این استاد حوزوی با بیان اینکه در اسماء الهی هیچ نقص و ضعفی وجود ندارد، اظهار کرد: عزت حق اجازه نمی‌دهد در اسماءالحسنایش ضعفی باشد؛ خدایی که قادر نباشد، خالق نباشد، حاکم نباشد، ملک نباشد، جود نداشته باشد، پس ضعف دارد و این با عزت حق نمی‌سازد و چون خدا عزیز است باید همه اسماءالحسنی را بدون هیچ نقص و ضعفی داشته باشد و دارد؛ بنابراین عزت حق اجازه نمی‌دهد ذلتی برای خدا باشد. 

وی ادامه داد: اصلاً خدا منبع و اصل منبع هستی است و چون عزت دارد این عزت باعث می‌شود که هیچ نقصی نداشته باشد و در عین حال که عزت دارد حکیم است و اگر در کار خدا خلل و خطوری بیاید، دیگر حکیم نیست و با عزت نمی‌سازد، پس هم حکیم و هم عزیز است و عزت و حکمت الهی در کل عالم هستی جاری است لذا عزت حق نمی‌گذارد عالم رها شود و عالم به هر طرف برود، عزت خلق همه را جمع می‌کند و عالم در قبضه عزت حق است. 

وی تصریح کرد: خدا عالم را آورد و با عزت تکوینی هم عالم را جمع می‌کند. مثلاً چیزی مثل چوب روی آب است و این چوب را خود خدا آورده و با اذن خودش روی آب جلو می‌برد و بعد هم خودش آن را جمع می‌کند لذا خداوند این عالم را آورده تا انسان کامل بیاورد و بعد آن را جمع کند و همه عالم با سیر و صورت به سوی خدا می‌روند و خدا با رنگ و بوی خدایی می‌آورد و با جذبه میبرد. 

از سوی حق آمدیم و به سوی حق برمی‌گردیم

این استاد حوزوی با بیان اینکه از سوی حق آمده‌ایم و به سوی حق هم باز می‌گردیم، اظهار کرد: مرحوم سید حسن الهی برادر مرحوم علامه طباطبایی می‌گفتند: من می‌بینم که عالم به صورت یک قافله با یک آهنگ خاص می‌آید و همینطور هم به همین صورت به سوی حق برمی‌گردد. بازگشت یعنی با یک حکمتی از آنجا آمده و به همانجا هم به سمت خدا برمی‌گردد یعنی از حق هستیم و از آنجا آمدیم و به سوی حق هم برمی‌گردیم. 

وی ادامه داد: به تعبیر مرحوم الهی، قافله هستی با یک آهنگ خاص آمده و با همین آهنگ هم برمی‌گردد و خدا این آمدن را با عزت و حکمت می‌آورد و می‌خواهد در این آمدن انسان کامل را پرورش دهد و حضرت رسول (ص) و حضرت فاطمه (س) پدید بیاورد و دوباره کل عالم را برمی‌گرداند، لذا با اسم عزیز حکیم می‌آورد و جمع می‌کند پس با عزت و حکمت حق عالم پدید می‌آید و جمع می‌شود. 

یزدان پناه در ادامه بحث تکوینی با اشاره به اینکه اسم عزیز حکیم در آیه ۲۷ سوره لقمان هم آمده است، بیان کرد: خداوند در این آیه می‌فرماید: «وَلَوْ أَنَّمَا فِی الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ کَلِمَاتُ اللَّهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ؛ اگر [برای نوشتن و ثبت کردن کلمات خدا که در حقیقت مخلوقات او هستند] آنچه درخت در زمین است قلم باشد و دریا [مرکب] و هفت دریای دیگر آن را پس از پایان یافتنش مدد رسانند، کلمات خدا پایان نپذیرد؛ یقیناً خدا، توانای شکست‌ناپذیر و حکیم است». 

وی ادامه داد: در این آیه صحبت از کلمات بی‌پایان الهی است که هر چه در هستی می‌بییند از عالم مثال و عالم برزخ و عالم دنیا در هر حیطه‌ای همه را «کَلِمَاتُ اللَّهِ» می‌گویند! حالا چرا کلمه؟ چون همه اینها با «کُنْ فَیَکونُ» به‌معنای باش پس موجود می‌شود؛ درست شدند و کلمه وجودی است که در عالم ایجاد کرده است و این را کلمه تکوینی و وجودی گویند و خداوند می‌گوید این کلمات بی‌پایان است و آن را به عزیز حکیم پیوند می‌دهد. حالا کسی به علم نجوم وصل باشد می‌فهمد چه خبر است! 

خشیت؛ ثمره کسب معرفت الله

یزدان‌پناه در پایان به ثمره کسب معرفت‌الله اشاره و بیان کرد: کسانی که نسبت به حضرت حق معرفت پیدا کنند، خدا اولین چیزی که به آن‌ها می‌دهد، خشیت است. حضرت فاطمه (س) در نماز مقابل خدا می‌ایستادند و از خوف الهی به نفس نفس می‌افتادند. یعنی به دلیل معرفت نابی که کسب کرده بودند، نمازشان اینگونه شده بود و همچنین مولا امیرالمؤمنین (ع) نیز در نماز، چهره مبارکشان دگرگون می‌شد! 

وی افزود: سعی کنید نسبت به خداوند معرفت پیدا کنید که مثل یک برگ بی‌وزن در برابر باد سرسخت است؛ حالا معرفت که به عزت بیاید خشیت هم می‌آورد. معمولاً عالمان دینی خشیت دارند چون علم به عزت پیدا کردند و عزت حق را فهمیدند و دیدند لذا به خشیت رسیدند.

محسن سلطان‌احمدی