ابداع براساس سبک تلاوت مصری ممکن نیست

به گزارش ایکنا، سیدامین میرزایی به عنوان دومین سخنران روز دوم بیستمین نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان قرآن کریم که امروز پنجشنبه 29 آبان برگزار شد به ارائه مقاله خود پرداخت.

عنوان مقاله میرزایی در این نشست که از سوی  شورای عالی قرآن در حال برگزاری است، بررسی تحلیلی سبک­‌های رایج تلاوت در جهان اسلام نام داشت که به دبیری کریم دولتی ارائه شد.

وی در ابتدای ارائه خود با اشاره به اینکه موضوعات متفاوتی در زمینه فن تلاوت قاریان مصری از سوی او و برخی از محققان جمع‌آوری و در مقاطعی، در چند مقاله تدوین شده است، به بررسی تحلیلی سبک‌های رایج تلاوت در دنیای اسلام پرداخت که اغلب این بررسی‌ها بر روی سبک‌های لحنی است و خاطرنشان کرد: در این عرصه چند واژه را به کار می‌گیریم که البته رایج‌ترین آنها مکتب، سبک و الگوست؛ هر چند که ممکن است با هم تداخل و قرابت معنایی داشته باشند، اما باید از دید نظری آنها را مورد توجه قرار داد و آن زمان متوجه می‌شویم این مسائل تفاوت‌های ماهوی دارند.

میرزایی تصریح کرد: معمولاً در دنیای اسلام پیرامون سبک‌های تلاوتی و ابداعات مربوط به آن کشور مصر را می‌شناسیم و نکته قابل تأمل در اغلب تلاوت‌های مصری آن است که آنها همراه با خشوع، حزن و تعبیرمحور و توأم با برانگیختن احساسات مخاطب است.

این کارشناس قرآن تقلید در راستای سبک لحنی به کار گرفته در کشور مصر را مسری در بسیاری از کشورهای جهان اسلام دانست که حداقل به لحاظ سماعی این سبک تلاوت در سرزمین‌هایی همچون شام، عراق و حجاز مورد توجه قرار گرفته است، گفت: با این حال در ایران، سبک تلاوت مورد وثوق سبک تلاوت قُرای مصری است، چرا که این سبک تلاوتی سابقه دیرینه در مصر دارد.

وی ادامه داد: اساساً این کشور سردمدار ابداع سبک‌های تلاوتی قرآن است که ممزوج با فرهنگ جاری در جوامع مصری بوده و برگرفته از باورهای قومیتی، خاطرات و تجاربی است که آنها در زندگی خود داشته‌اند و اتفاقاً این میزان از اهلیت و اصالت موجب می‌شد تا در میان سایر کشورها ترویج شده و تبدیل به فعالیت‌های تنغیمی در سایر بلاد اسلامی شود.

میرزایی نمونه‌هایی از تلاوت سبک‌های مصری، شامی، بغدادی، حجازی و حتی ترکیه (عثمانی) را نیز برای حضار پخش  کرد و در ادامه به این نکته اشاره کرد که با وجود قابلیت‌هایی که در اغلب این تلاوت‌ها شاهد آن بودیم، اما همچنان سبک مصری که باقی سبک‌ها از آن نشأت گرفته‌اند از وجاهت، اصالت و مرجعیت قابل تأملی برخوردار است و دلیل آن هم این است که برآمده از همان انگاره‌ها و خاستگاه‌های فرهنگی مردم مصر است.

این کارشناس قرآنی با اشاره به اینکه همچنان ما در ایران به تقلید از سبک مصری در تلاوت پرداخته‌ایم و چندان ورودی به مباحث تحلیلی و ابداع از آن نداشته‌ایم، این نکته را تصریح کرد: البته الگو‌گیری از سبک‌های قاریان مطرح جهان اسلام و به ویژه مصری و بومی‌سازی آن براساس خاستگاه فرهنگی، قومیتی و زیست‌بوم اجتماعی ایران قابل اعتناست وگرنه که ابداع براساس سبک تلاوتی آنها عملاً و علماً غیر قابل انجام است.

میرزایی سرچشمه سبک‌های تلاوتی در مصر را از سه منشأ قاهره، پرت‌سعید و طنطا دانست و به این نکته اشاره کرد که این منشأها تنیده شده با باور‌های فرهنگی و قومی مردم آن کشور است و قابل اشاعه و نشر در سایر بلاد اسلامی با تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی نیست. حتی این سبک مطلوب کشورهایی همچون مراکش که از نظر عرض جغرافیایی نزدیکی با سرزمین و خاک مصر دارد، نیست، چرا که مراکش فاصله‌ای کوتاه و چند کیلومتری با جنوب اروپا و کشور اسپانیا دارد و به دلایلی تحت تأثیر فرهنگ و آئین موسیقایی اروپایی قرار گرفته است.

وی در پایان  به 10 الگوی مورد توجه برای تقلید و در مراحل بعدی ابداع براساس سبک‌های مصری، پرداخت و از جمله آنها به الگوهای تعبیرمحور، تحدیرمحور، تلوین‌محور، ترجیح‌محور اشاره کرد که با توسل به آنها می‌توان در زمینه ابداع در تلاوت به نتایجی دست پیدا کرد.