نگاهی به «دانشنامه جامع قرائت و کتابت قرآن کریم»
«دانشنامه جامع قرائت و کتابت قرآن کریم» یکی از دستاوردهای علمی شاخص مرکز طبع و نشر قرآن کریم است که با بهرهگیری از فناوریهای نوین، افق تازهای پیش روی پژوهشگران علوم قرآنی در حوزه قرائت و کتابت مصحف شریف گشوده است.
به گزارش ایکنا، مرکز طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران طی سه دهه فعالیت خود، نهتنها در عرصه چاپ و نشر مصاحف، بلکه در زمینه پژوهشهای فناورانه و قرآنی نیز نقش بیبدیلی ایفا کرده است. حالا و همزمان با روز پژوهش که فرصتی برای بازخوانی نقش علم و تحقیق در پیشرفت فرهنگی و تمدنی جوامع و قدردانی از تلاش پژوهشگرانی است که با تولید دانش تخصصی، مسیر فهم عمیقتر معارف دینی را هموار میکنند در ادامه یکی از مهمترین دستاوردهای علمی و پژوهشی مرکز طبع و نشر قرآن کریم در حوزه علوم قرآنی با عنوان «دانشنامه جامع قرائت و کتابت قرآن کریم» معرفی میشود.
دانشنامه جامع قرائت و کتابت قرآن کریم سامانهای علمی، جامع و چندزبانه فارسی، عربی و انگلیسی است که با رویکردی تخصصی، به بررسی واژگان قرآن کریم در عرصههای رسمالمصحف، ضبطالمصحف، قرائات و وقف و ابتدا میپردازد.
این پایگاه علمی برای نخستینبار در جهان اسلام و به همت مرکز طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران راهاندازی شده و با هدف پشتیبانی از پژوهشگران و علاقهمندان علوم قرآنی در سطح بینالمللی فعالیت میکند.
تاکنون حدود بیست و پنج درصد از محتوای این دانشنامه آماده شده و در اختیار عموم قرار دارد. این دانشنامه، بخشهای متنوعی دارد که شامل تاریخچه قرائت، روشهای کتابت، رسم و ضبط مصاحف و تحلیل تطبیقی قرائتها و خطهاست. در هر یک از این بخشها، بانوان با دقت علمی بالا فعالیت میکنند تا نتایج پژوهشها دقیق و قابل استناد باشد.
ازجمله قابلیتهای شاخص این دانشنامه میتوان به مشاهده و مقایسه مصاحف مشهور جهان اسلام از جمله مصاحف ایرانی قدیم، امیری، شبهقاره، ترکیه، لیبی و الجزایر اشاره کرد.
همچنین دسترسی به منابع دیجیتال تخصصی شامل کتابها و مقالات علمی، امکان جستجوی واژگان قرآن کریم و مقایسه رسم آنها در بیش از ۲۵ مصحف معتبر و نیز بررسی مستند واژگان همراه با ادله علمی از دیگر ویژگیهای این سامانه است.
در این دانشنامه، افزون بر نمایش متن مصاحف، تفکیک تصویری واژگان قرآن کریم فراهم شده و پژوهشگران میتوانند با انتخاب هر واژه، به اطلاعات دقیق مربوط به قرائت، رسم، ضبط و وقف و ابتدا دسترسی پیدا کنند.
بخشهای تخصصی این دانشنامه شامل قرائات با بررسی اختلاف قرائتها همراه با تلاوت صوتی، وقف و ابتدا با تحلیل علمی علائم وقف براساس مصاحف معتبر، رسمالمصحف با مقایسه تصویری واژگان و ذکر ادله و نیز ضبطالمصحف با تبیین شیوههای مختلف ضبط واژگان قرآنی است که این بخش در حال تکمیل است.
براساس اعلام مرکز طبع و نشر قرآن کریم، تکمیل و توسعه این دانشنامه از اولویتهای پژوهشی این مرکز بهشمار میرود تا این پایگاه بهعنوان مرجعی علمی و تخصصی در حوزه قرائت و کتابت قرآن کریم در اختیار پژوهشگران و علاقهمندان قرار گیرد و علاقهمندان میتوانند برای دسترسی به این دانشنامه به نشانی http://pediaquran.ir مراجعه کنند.
همچنین مرکز طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران بهعنوان مرجع رسمی ضبط و رسم الخط مصحف جمهوری اسلامی ایران، همواره کوشیده تا سنتهای اصیل قرآنی را با فناوریهای روز تلفیق کند. از این رو یکی دیگر از شاخصترین جلوهها و فعالیتهای این مرکز، طراحی نخستین فونت هوشمند قرآنی جهان در اوایل دهه ۱۳۸۰ و توسعه نرمافزارها و سامانههای نوین برای کتابت، صفحهآرایی و نشر قرآن کریم است.
مهمترین ویژگی این فونت، سادگی در استفاده و هوشمندی در عملکرد آن است. از طریق این فونت کاربران نیازی ندارند متخصص کتابت قرآن باشند؛ هرکسی که تایپ معمولی بداند، میتواند با این فونت متن قرآنی را به شکلی دقیق و زیبا بنویسد. این فونت بهصورت خودکار ترکیبات هنری را تشخیص میدهد، شکل مناسب حروف را انتخاب میکند، اعرابگذاری را طبق قواعد علمی انجام میدهد و خروجی نهایی کاملاً منطبق با استانداردهای کتابت قرآنی است. به عبارت دیگر، این فونت در حکم یک کتابتگر مجازی عمل میکند؛ ترکیبی از هنر خوشنویسی، قواعد تجوید و استانداردهای رسمالمصحف در قالب یک ابزار دیجیتال.
همچنین «بر کرانه آیهها» عنوان برنامه پژوهشی دیگری است که مرکز طبع و نشر قرآن کریم با محوریت تلاوت، ترجمه، نکات تفسیری، روایی و ادبی، آن را بهصورت روزانه منتشر میکند. هر روز تنها یک آیه از قرآن کریم انتخاب میشود، اما همین یک آیه با شرحی دقیق و قابلفهم، مخاطب را به تدبر در کلام خدا دعوت میکند.
بر کرانه آیهها فقط یک طرح رسانهای نیست؛ بلکه حرکتی آرام، مداوم و تربیتی است که میخواهد شیوه ارتباط جامعه با قرآن را متحول کند. طرحی که با انتخاب یک آیه در هر روز، مخاطب را در مسیر فهم تدریجی، عمیق و آرام از مفاهیم وحی قرار میدهد. این طرح، نه یک برنامه تبلیغی کوتاهمدت، بلکه حرکتی ساختارمند برای پیوند میان تلاوت و تدبر است؛ پیوندی که سالهاست دغدغه پژوهشگران قرآنی و فعالان فرهنگی کشور بوده است.
یادآور میشود، مرکز طبع و نشر قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران به عنوان تنها مرجع تخصصی کتابت و انتشار قرآن، سال ۱۳۷۳ و با دستور مقام معظم رهبری ایجاد شد و مهمترین رسالتش، طراحی، کتابت و انتشار مصحف جمهوری اسلامی ایران با تکیه بر خط نسخ ایرانی بوده است.
انتهای پیام
