تعویق برگزاری همایش پژوهش‌های قرآنی و یک توقع

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، همایش بین‌المللی پژوهش‌های قرآنی یکی از برنامه‌های جانبی مسابقات بین‌المللی قرآن کریم است که مسئولیت کمیته علمی آن با دانشگاه علوم و معارف قرآن است؛ اما امسال در حالی به 22 اردیبهشت‌ماه، روز آغاز برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن نزدیک می‌شویم که دهمین دوره همایش بین‌المللی پژوهش‌های قرآنی برخلاف دوره‌های قبل برگزار نخواهد شد.

سال گذشته نهمین دوره این همایش با موضوع «قرآن کریم و فرهنگ وحیانی» در سالن اجلاس سران برگزار شد. این رقابت علمی با حاشیه‌ها و انتقادات فراوانی از سوی برخی اساتید علوم قرآنی مواجه شد که ایکنا با جدیت پیگیر آن موضوع شد.

حاشیه‌های نهمین دوره همایش بین‌المللی پژوهش‌های قرآنی

یکی از انتقادات جدی مطرح شده به آن همایش مهلت اعلام شده برای فراخوان بود. مسئولان همایش، زمان اعلام فراخوان تا دریافت مقالات را تنها دو ماه درنظر گرفته‌ بودند. فراخوان ارسال آثار به این همایش بهمن‌ماه 93 آغاز شد و 31 اردیبهشت 94 نیز همایش برگزار شد. در این زمان محدود 700 مقاله به این همایش رسید و در نهایت 133 مقاله به مرحله علمی ـ پژوهشی راه یافتند. با توجه به اینکه فلسفه این همایش تولید آثار جدید از سوی محققان است، تعیین مهلت اندک برای انجام پژوهش، کیفیت آثار ارسالی، متقن بودن و شاکله همایش را زیر سؤال می‌برد.

از انتقادات دیگر عدم انتشار مقالات برگزیده دوره هشتم در زمان برگزاری دوره نهم بود، همچنین در زمان برگزاری همایش برخلاف رسم معمول همایش‌ها، چکیده مقالات در اختیار هیچ کس قرار نگرفت، در صورتی که انتشار مقالات می‌توانست منبعی موثق برای صحه گذاشتن یا عدم تأیید سطح علمی همایش از سوی اساتید و پژوهشگران و از سوی دیگر عاملی برای جلب اعتماد جامعه دانشگاهی باشد.

احترام مسئولان برگزاری همایش به نظرات منتقدان

سرانجام پیگیری‌های ایکنا نتیجه داد و بازتاب اشکالات و حواشی که در روند اجرای همایش بود، مسئولان دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم را متوجه انتقادات ساخت و با توجه به نبود امکان برگزاری شایسته این همایش، تصمیم گرفتند که امسال دهمین دوره همایش پژوهش‌های قرآنی برگزار نشود.

بر اساس این گزارش، پیرو مسائل ایجاد شده در نهمین دوره این همایش، سازمان اوقاف تصمیم گرفت جابه‌جایی‌هایی در مسئولان همایش ایجاد کند که تغییرات در معاونت آموزشی و معاونت پژوهشی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم یکی از این تغییرات بود. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد نقیب که هم‌اکنون به سمت معاونت آموزشی و پژوهشی این دانشگاه منصوب شده است برنامه‌ها و انضباط مناسب‌تری را نسبت به دوره پیش، مد نظر قرار داده است.

اتخاذ تصمیمات جدید با تغییر مسئولان همایش

سیدمحمد نقیب، درباره دلایل عدم برگزاری این همایش به ایکنا گفت: به‌منظور رفع ایرادات وارد شده به دوره گذشته، این همایش، نظیر فرصت محدود در نظر گرفته شده برای ارائه مقالات، نحوه داوری و امتیاز دادن به مقالات و نیز سامان دادن به کارها و چاپ و توزیع کتاب مجموعه مقالات در زمان برگزاری همایش، مقرر شد که در سال جاری در حدود ۱۰ پیش‌همایش در واحدهای دانشگاه علوم و معارف قرآن و تعدادی از دانشگاه‌های دیگر برگزار کنیم و پیش‌همایش نهایی را نیز هم‌زمان با مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در اردیبهشت‌ماه سال جاری برگزار و در روز آخر مسابقات نیز برنامه فراخوان دهمین همایش بین‌المللی پژوهش‌های قرآنی را برای سال ۱۳۹۶ اعلام کنیم.

وی در این گفت‌وگو اظهار کرد: اعلام دیرهنگام سازمان اوقاف و امور خیریه که متولی اصلی برگزاری همایش است، از دلایل عدم برگزاری دهمین دوره همایش در سال ۱۳۹۵ است؛ سازمان اوقاف در آذرماه برگزاری همایش را به ما تکلیف کرد که با توجه به برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن کریم در اردیبهشت‌ماه و فرصت کم باقی مانده برای اعلام فراخوان و دریافت آثار، این احساس بوجود آمد که از بار کیفی همایش تا حد زیادی کاسته خواهد شد و در نهایت تصمیم به عدم برگزاری دهمین دوره همایش در سال ۱۳۹۵ گرفته و مقرر شد، در سال جاری پیش نشست‌هایی در این زمینه برگزار کنیم و همچنین محورهای همایش را برای سال ۱۳۹۶ اعلام نماییم.

بنا بر این گزارش، در زمینه پژوهش‌های قرآنی به خاطر حساسیت و اهمیت موضوع، صرف زمان و انرژی درخور و شایسته اهمیت دارد؛ از این رو، هرچند انتظار می‌رفت که این همایش با پوشش کاستی‌ها در سال جاری برگزار شود، به نظر می‌رسد با توجه به شرایط نامطلوب موجود، این اقدام دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، اقدامی شایسته تجلیل است.

همایش پژوهش‌های قرآنی علی‌رغم اهمیتی که دارد اما زیر سایه سنگین مسابقات بین‌المللی قرآن قرار می‌گیرد، امید است با روند جدید اتخاذ شده برای این همایش و ورود با قدرت بتواند با پیدا کردن هویتی شایسته منشأ اثر در زمینه پژوهش‌های قرآنی در جامعه علمی باشد.

به نظر می‌آید با روند شایسته‌ای که دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم به‌عنوان کمیته علمی همایش بین‌المللی پژوهش‌های قرآنی پیش گرفته، کارکرد تخصصی این همایش با همکاری گسترده نهادهای ذی‌ربط، متخصصان و مجموعه‌های دانشگاهی به منصه ظهور برسد.

توجه و احترامی که مسئولان دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم و برگزاری همایش بین‌المللی پژوهش‌های قرآنی به نظرات جامعه علمی گذاشتند و توجه ویژه‌ای که به انتقادات نشان دادند قابل ستایش است و از همه مهم‌تر اینکه ترجیح دادند یا همایش برگزار نشود و یا همایش در خور و شایسته‌ای برگزار شود.

تعویق یک‌ساله همایش و افزایش انتظارات

از سوی دیگر وقفه افتادن در همایش به خودی خود، اقدام مطلوبی نیست، اما با توجه به تعویق یک ساله این همایش، توقعات و انتظارات از آن قطعاً بسیار بالاتر می‌رود و برگزاری شایسته به معنی واقعی کلمه از آن انتظار می‌رود، هر چند انتخاب بین برگزاری همایش ضعیف یا لغو برگزاری دهمین دوره از سوی مسئولان برگزاری در جای خود قابل اهمیت است.

بر اساس این گزارش، یکی از مسائلی که انتظار می‌رود به آن توجه شود، مقایسه میزان جایزه مسابقات و همایش است که با توجه به همزمانی برگزاری، این مقایسه اجتناب‌ناپذیر است.

سال گذشته جایزه نفر اول مسابقات بین‌المللی قرآن 60 میلیون تومان بود در حالیکه جایزه در نظر گرفته شده برای کل 40 نفر برگزیده همایش پژوهش‌های قرآنی 70 میلیون تومان بود. خوب است در تعیین جوایز برای بخش پژوهش که مستلزم صرف وقت و زمان، مسئله‌یابی و پاسخ است نیز شاهد این تفاوت نباشیم.

همچنین ساعتی که برای برگزاری همایش نیز در نظر گرفته می‌شود بهتر است به شکلی باشد که حضور تعداد زیادی از افراد را فراهم کند، نه اینکه زیر سایه سنگین مسابقات بین‌المللی قرآن قرار بگیرد.

توقع می‌رود دهمین دوره همایش با نظم بسیار بالا، تخصصی، با تعیین محورهای کاملاً پژوهشی و با مشارکت همه پژوهشگران اتفاق بیفتد و فقط محدود به مشارکت پژوهشگران خاصی نشود، همچنین انتظار است این همایش که بین‌المللی خوانده می‌شود، بتواند در این بُعد نیز با قدرت بیشتری ظاهر شود. سال گذشته تعداد مقالات ارسالی از کشورهای دیگر بسیار اندک بود و شاید به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسید، اما با تدبیرهای جدید، انتظار می‌رود به‌ویژه این بخش قوام بیشتری پیدا کند و شاهد حضور اساتید و دانشجویان قرآن‌پژوه غیر ایرانی در بخش‌های مختلف همایش باشیم.