امید و مهدویت؛ راهبردی راهگشا در مواجهه با بحران‌های عصر غیبت

حجت‌الاسلام والمسلمین نصر‌ت‌الله آیتی؛ کارشناس و پژوهشگر مهدویت در گفت‌وگو با ایکنا، به مناسبت نهم ربیع‌الاول، سالروز امامت حضرت بقیت‌الله الاعظم(عج) با بیان اینکه این ایام فرصت مناسبی برای بازخوانی تکالیف و خواسته‌هایی است که حضرت از ما دارند، گفت؛ به نظر بنده یکی از مهمترین خواسته‌های آن حضرت از ما امیدوارانه زندگی کردن است؛ امام زمان(عج) از ما می‌خواهند با امید، انرژی، قوت و قدرت زندگی کنیم؛ امید نقش بزرگی در زندگی فردی و اجتماعی ما دارد و گوهری است که اگر زندگی‌ها از آن بی‌بهره باشد زندگی همه رو به خمودی پیش خواهد رفت.

 

وی افزود: حضرت امیر(ع) در تعبیری فرمودند؛ اگر امید نبود مادری بچه خود را شیر نمی‌داد و کشاورزی درخت نمی‌کاشت؛ همه ما با امید هر اقدام و کنش و واکنشی را انجام می‌دهیم و در دین ما امید خیلی قدر و قیمت دارد؛ در چند آیه شریفه قرآن کریم به ارزش و جایگاه امید اشاره شده است؛ خداوند در قرآن کریم از افراد نومید به عنون گمراه یاد کرده و فرموده است: «قَالَ وَمَنْ يَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلَّا الضَّالُّونَ». کسانی که از رحمت خداوند ناامید باشند گمراه هستند.

 

آیتی، با بیان اینکه قرآن کریم در تعبیری تندتر فرموده است کسانی که نومید هستند کافرند، گفت: در تعبیر بین مردم هم این مسئله رایج است که نومیدی، کفر است و این سخن ریشه قرآنی دارد؛ قرآن کریم در ماجرای داستان یوسف(ع) فرموده است: «يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ»؛ فرزندان من دنبال یوسف و فرزندانش بگردید و ناامید نباشید و بدانید که فقط کافران از رحمت و لطف خداوند نومید هستند؛ یعنی کسی که باور به گشایش و فرج در زندگی ندارد گویی خدا را قبول ندارد.

 

استاد مهدویت حوزه علمیه تصریح کرد: کسی که در گرفتاری‌ها قرار دارد و از رحمت خداوند مأیوس است از سه حال خارج نیست؛ یا فکر می‌کند خدا نمی‌بیند یعنی علم خدا را قبول ندارد یا علم خدا را قبول دارد ولی گمان می‌کند خداوند قادر نیست او را از این مخمصه نجات دهد و توان این کار را ندارد یا اینکه علم و قدرت خدا را قبول دارد ولی رحمت و لطف او را منکر است و قبول ندارد. معنای آیه آن است که در سخت‌ترین شرایط و اوضاع و احوال باید چشممان به لطف خدا باشد و مطمئن باشیم که خداوند بر اعمال، زندگی و رفتار ما نظارت دارد، می‌بیند و از ما گره‌گشایی می‌کند.

 

آیتی با بیان اینکه یکی از مهمترین منابع امید، اعتقاد به حضرت ولی‌ عصر(عج) و ظهور ایشان است، اضافه کرد؛ اعتقاد به حضرت یعنی اینکه امام(ع) وجود دارند، می‌آیند و کنشگر هستند؛ این عقیده منبع بیکران انرژی است و کسانی که با این باور زندگی می‌کنند، لحظه‌ای گرفتار یأس و نومیدی نمی‌شوند؛ خدا رحمت کند حاج قاسم را که می‌گفت؛ میزان فرصتی که در دل تهدیدها وجود دارد از میزان فرصتی که در دل فرصت‌هاست بیشتر است، یعنی اگر در سخت‌ترین شرایط گرفتار باشیم و از همه جا هم بر ما ببارد، باز باید این گونه معتقد باشیم که چشم بینای الهی ما را می‌بیند و از طرف دیگر خداوند وعده داده است که همه سختی‌ها تمام شدنی است و می‌رود و ماندگار نیست و آن اتفاق مبارکی که باید در پایان تاریخ بیفتد خواهد افتاد و قطار تاریخ سوت‌زنان به سمت ایستگاه پایانی خود یعنی ظهور حضرت ولی عصر(ع) در حال حرکت است.

 

آیتی بیان کرد: باید بدانیم که این اتفاق خواهد افتاد و نباید هجمه دشمن، هیاهوی آنان، سختی‌ها، پستی و بلندی‌ها که برای ما ایجاد می‌کنند، ما را ناامید کند و دل ما را بلرزاند. بدانیم که حضرت مهدی(عج) چشم بینای خدا و گوش شنوای الهی است و بی‌اطلاع از اوضاع ما نیست، ما را می‌بیند و مسئولیت او نگاهبانی از دین و آئین خدا و کیان تشیع است.

 

در فرازی از نامه حضرت به شیخ مفید آمده است، ما با دعایی که از ملک آسمان‌ها و زمین مخفی نیست پشت سر شما مؤمنان هستیم و شما را با آن دعایی که از خدا مخفی نمی‌ماند از شما نگاهبانی می‌کنیم؛ بنابراین حضرت با تمام وجود از کیان شیعه محافظت می‌کنند و هوای امت و فرزندان خود را در سختی و مشکلات دارد و این دوره گذار به مثابه درد  زایمان است، اگر رنج زایمان نباشد لبخند تولد فرزند هم به ذائقه مادر نخواهد نشست و باید این سختی و دشواری را پشت سر بگذاریم تا انشاءالله آن اتفاق مبارک را شاهد باشیم.

 

عضو هیئت علمی مؤسسه آینده روشن، در پاسخ به این پرسش که برخی می‌گویند ما باور به ظهور و امام مهدی(عج) داریم ولی ممکن است ظهور تا ده‌ها یا صدها سال دیگر رخ ندهد و این سبب می‌شود تا امید حقیقی شکل نگیرد، در برابر این باور چه گفتمانی داریم، اظهار کرد: من به دو نکته اشاره کردم، اینکه امام(ع) چشم بینای خداوند و گوش شنوای ایشان است؛ لذا امید به نصرت الهی لزوما با ظهور هم رخ نمی‌دهد و امام(ع) با دستان غیبی خویش امت خود را یاری می‌کنند و نکته دیگر اینکه ما به همان میزانی که نمی‌توانیم بگوییم ظهور نزدیک است و برای آن دلیل محکمی نداریم برای دور دانستن ظهور هم دلیلی وجود ندارد.

 

وی افزود: این جمله که ظهور دور است به همان اندازه غلط و نادرست است که بگوییم ظهور نزدیک است؛ بنابراین هر آن این احتمال وجود دارد که ظهور رخ دهد و البته هیچ کسی هم نمی‌تواند زمان تعیین کند؛ یکی از شاگردان آیت‌الله العظمی بهجت فرموده بود، ایشان طوری ما را تربیت کردند که اگر یک روز بیمار می‌شدیم ناراحتی شدیدی می‌گرفتیم که مبادا امروز حضرت ظهور کنند و ما نتوانیم در رکاب ایشان باشیم.

 

این کارشناس مهدویت تأکید کرد: مسئولیت ایشان حفاظت از کیان تشیع و دین خداوند است و امکان ندارد که دشمنان بتوانند غلبه کامل بر دین خدا و مؤمنان پیدا کنند؛ یکی از شئون امامت همین است و مؤمنانی که در راه هستند و مقاومت کرده‌اند و به لطف خدا ایمان دارند نومید نمی‌شوند و خداوند هم وعده نصرت داده است و این نصرت لزوما تابع ظهور نیست که اگر عقب و جلو شد نگران باشیم؛ خود حضرت فرمودند ما پشت سر شما هستیم و با دعا از شما محافظت می‌کنیم.

 

وی با اشاره به برخی تطبیقات ادامه داد: این موضوع بحثی پردامنه است؛ راه بر تطبیقات تقریبا بسته است ولی باید به این نکته توجه کنیم که گرچه بر بحث تطبیقات راه بسته است ولی دلیلی هم بر عدم تطبیقات نداریم؛ اکنون در سوریه، یمن و ایران اتفاقات زیادی افتاده است و بر حسب روایات هم در آخرالزامان چند کانون فعال داریم که شامات، یمن و ایران است و اتفاقا امروز هم این سه کانون فعال شده است. فعالیت دو کانون یمن و ایران مبارک و میمون و کانون شامات و سوریه شوم و نامبارک است.

 

آیتی تأکید کرد: اکنون دقیقا این هم‌زمانی وجود دارد که در روایات بر آن اشاره شده است؛ مشابهت بسیار زیاد است؛ البته این احتمال به لحاظ عقلی وجود دارد که این اتفاقات در این سه کانون صد سال دیگر و کمتر یا بیشتر رخ دهد، ولی اگر از حقیر بپرسید بنده 70 تا 80 درصد بین اتفاقات زمانه خودمان و آن چه در احادیث گفته شده است مشابهت می‌بینم و این خیلی جای امیدواری است؛ البته چون قضاوت قاطعانه نمی‌کنیم و باب احتمال خلاف را هم نبسته‌ایم؛ دلیلی وجود ندارد که ما از این ثمره امیدوارکننده بهره نبریم؛ امید باعث نشاط و شادابی بیشتر مؤمنین است و به فرض که این اتفاقات به ظهور هم ختم نشود ولی مؤمنان با این عقیده قوت و انرژی گرفته و در برابر حوادث سست نمی‌شوند و با امیدواری بیشتری هم به مسیر خود ادامه می‌دهند. 

 

 

 

گفت‌وگو از علی فرج‌زاده