نقش «صلاحیت فرهنگی» در پرستاری و تأثیر آن بر مراقبت‌های سلامت
مدیرکل توانمندسازی معاونت پرستاری وزارت بهداشت با بیان اینکه صلاحیت فرهنگی یعنی اینکه من به عنوان پرستار هم جنبه‌های مختلف اخلاق حرفه‌ای و وجودی خود را بشناسم، هم فرهنگ بیمارانم را بشناسم، گفت: نتیجه این رویکرد آن خواهد شد که پرستار، بیماران خود را به عنوان افراد دارای ارزش، شأن و حرمت تعریف و قبول می‌کند و اگر چنین شود دیگر شخصیت خود و فرهنگ خود را به آنها تحمیل نخواهد کرد.
در آستانه نام‌آوران شمایلِ سپیدپوش مهربانی و در خلوتگاه عِطرآگین شفا، سخن از جامعه‌ای به میان است که نبض حیات در رگ‌های بی‌قرار این مرز و بوم، به ضربان دستان پُر مِهرشان می‌تپد.
«پرستار»، آن فرشته زمینی، که تاجش از شعورِ خدمت بافته شده و جامه‌اش به سفیدیِ بلندای نام یگانه‌اش در مسیر دشوارِ درد و درمان. او نگهبانِ شب‌زنده‌دارِ بسترهای تب‌آلود است، مسیح‌دمِ نفس‌های به شماره افتاده، و شمعی که در تاریک‌ترین لحظاتِ ترس و تنهایی، با نورِ وجودش، راه را به جان‌های آشفته نشان می‌دهد.
جایگاه پرستار در پیکره جامعه ایرانی، جلوه‌گاهی از اسطورهای زنده است؛ اسطورهای که نه در پرده خیال، که در عرصه ملموسِ زندگی و مرگ قد برمی‌افرازد. از دلِ تاریخِ پرافتخار این سرزمین، به ویژه از برهه تابناک انقلاب اسلامی و سپس، در کوره آتش و آهنِ هشت ساله دفاع مقدس، چهره پرستار، درخششی دیگر یافت.
در میان بارانِ خمپاره و غرشِ جنگنده‌ها، او بود که با ظرافتِ یک فرشته، زخم‌های رزمندگان را مرهم می‌گذاشت و با نوایی آرامبخش، بر آتشِ دردِ آنها آرامش می‌بافت. صحنه‌های بی‌بدیل از فداکاری‌های این قشر در بیمارستان‌های صحرایی و زیرزمینیِ شهرهای جنگی، در دفترِ تاریخِ این مرز و بوم، به زر نگاشته شده است؛ زنی یا مردی که جان را کفِ دست گرفته بود تا جرعه‌ای از زندگی را به لب‌های تشنه ایثار برساند.
این نقشِ آسمانی، در میدانِ دیگرِ آزمون الهی نیز به جلوه‌گری پرداخت؛ در بلایای طبیعی چون زلزله‌های سهمگین و سیل‌های ویرانگر، پرستار، نخستین دادرس و آخرین پناه بود. در دورانِ هولناکِ پاندمی کرونا، که جهان در هراس و انزوا فرو رفته بود، او چون سربازی بی‌ادعا، در خط مقدم نبرد با این دشمن نامرئی ایستاد. از جانِ خود گذشت تا جانِ دیگری بماند؛ اما در چشمانش، آرامشِ یک ایمانِ راسخ موج می‌زد. اینها مصائب و سختی‌های شغلی است که جز با عشق و تعهدِی فراتر از یک حرفه، تاب آوردنش ممکن نیست؛ شیفت‌های طولانی، فشارهای روانی طاقت‌سوز، مواجهه مستقیم با مرگ و میر، و غمِ همراهی با بیمارانِ درمان‌ناپذیر، همه و همه، قامتِ این قشر زحمتکش را خمیده کرده، اما روحشان را استوارتر و تابناک‌تر ساخته است.
و اکنون، فرهنگ غنی و حکمت‌آمیز ایران اسلامی، برای پاسداشت این همتِ بلند و این خدمتِ عظیم، روزی را در تقویمِ شکوهمند خود به نام «روز پرستار» ثبت کرده است. اما انتخاب این روز، خود حکایتی پررمز و راز دارد؛ چه این روز، مصادف است با تولد بانوی قهرمانِ صبر و پیام‌رسانی، یعنی میلاد حضرت زینب کبری(س). این همنشینی و همزمانی، تصادفی نیست، بلکه انتخابی است نمادین و به عمق معنا، معنوی.
حضرت زینب(س) در واقعه عاشورا، نمادِ استواری در برابر طوفانِ مصیبت، پرستار زخم‌های جان‌سوز، و حاملِ پیامِ خونینِ شهیدانِ کربلا به گوشِ تاریخ بود. او در صحرای عظیم کربلا، در کنار اشک ریختن بر شهدای نهضت عظیم حسینی، بر بالینِ دیگر اسوه‌های مقاومت چون امام سجاد(ع) حاضر شد، زخم‌ها را مرهم نهاد و دردها را تسکین بخشید. اما مسئولیت او فراتر از پرستاری جسم بود؛ او پرستارِ آرمان و پیامِ عاشورا شد.
حضرت زینب(س)؛ در اسارتِ شام، با شجاعتی کم‌نظیر، از حریمِ حق دفاع کرد و ندای «ما رَأَیتُ اِلاّ جَمیلاً» سر داد. فرهنگِ زینبی، همانا فرهنگِ پایداری، فداکاری، مسئولیت‌پذیری در سخت‌ترین شرایط، و پرستاری از ارزش‌ها و آرمان‌های الهی است.
پرستارِ امروزِ جامعه ایرانی، وارثِ این فرهنگِ عظیم و ادامه‌دهنده راه زینب کبری(س) است. همان گونه که حضرت زینب(س) در صحنه کربلا، غمخوار یتیمان و دلداده دردمندان بود، پرستارِ امروز نیز، با همان روحیه فداکاری، به یاریِ درماندگان می‌شتابد. همان گونه که زینب(س) بر زخم‌خوردگان و داغ‌دیدگانِ خیمه‌گاهش سرکشی می‌کرد، پرستارِ عصرِ ما نیز، با حوصله و مهربانی، بر بالینِ بیماران حاضر میشود. همان گونه که آن بانوی بزرگ، پیام‌رسان حقیقت شد، پرستار ایرانی نیز، با رفتار و منش انسانی‌اش، پیام مهربانی، اخلاق و ایثار را در جامعه منتشر می‌سازد.
بنابراین هفته بزرگداشت مقام پرستار، تنها مناسبت تقویمی نیست؛ جلوه‌گاهی است برای درک عمق این فداکاری و پیوند زدن آن به خاستگاهی مقدس. پاسداشت پرستار، پاسداشت «فرهنگِ زینبی» است؛ پاسداشت استقامت در برابر مصائب، پاسداشت علم در خدمت انسانیت و پاسداشت عشقِ ناب به همنوع. در جامعه‌ای که بر پایه ارزش‌های دینی و اخلاقی استوار گشته، تجلیل از پرستار، در حقیقت، تجلیل از تجلی‌های زمینیِ آن شمایل‌های آسمانی است که حضرت زینب(س) نماد بی‌بدیل آن است.
ایکنا همزمان با ایام میلاد با سر سعادت، پُرنور و سرور حضرت زینب کبری(س) و هفته بزرگداشت مقام «پرستار» در مسیر پاسداشت پرتوِ این فرهنگ والا، قدردانی و قدرشناسی پرستاران این مرز و بوم و جایگاه تکریم و حمایتِ از این قشر خدوم به گفت‌وگو با عباس عباس‌زاده، مدیرکل توانمندسازی معاونت پرستاری وزارت بهداشت پرداخت تا از زبان او از این جایگاه والا و عالیِ اعلا بهتر بگوید و بشنود. حاصل این گپ‌و‌گفت در ادامه از خاطر شما می‌گذرد.
ایکنا - برای آغاز گفت‌وگو؛ ارتباط نامگذاری روز پرستار با میلاد حضرت زینب(س) را چگونه تحلیل می‌کنید؟
ابتدا؛ به بهانه میلاد با سعادت حضرت زینب(س)، این زادروز خجسته را و همینطور روز پرستار را خدمت مردم عزیز کشورمان و همکاران گرانقدرم در سراسر کشور تبریک می‌گویم.
یکی از توفیقاتی که در کشور خودمان داریم این است که روز میلاد حضرت زینب(س) که الگو و اسوه پرستاری، صبر و شکیبایی هستند، به عنوان «روز پرستار» انتخاب شده است.
من جستجو کردم ببینم این پیشنهاد از چه کسی بوده، دیدم یکی از اساتید گرانقدر ما که امید می‌رود، خداوند، سلامت و عزت وی را بر مدار استمرار قرار دهد، در سال‌های اوایل انقلاب این پیشنهاد را مطرح کردند. این برای ما افتخار است که در کمتر حرفه‌ای می‌توان چنین مهمی را رصد کرد که ما ولادت یکی از شخصیت‌های دینی و از اسوه‌های مذهبی خود را به عنوان روز آن حرفه تعیین کنیم و از این همنشینی و هم‌نامی بسیار خرسند هستم.
البته که این نامگذاری در بطن خود، پیامِ واضح و روشنی را به جامعه پرستاری و به همه مردم انتقال می‌دهد؛ که آن پیام بر پایه انتظار ما از یک پرستار استوار شده است. حرف من آن است که این قشر محترم و بزرگوار جامعه، حضرت زینب(س) را در منش و فرهنگ حرفه‌ای خود، الگو قرار داده‌اند. پس بدون تردید باید گفت که این نامگذاری به تنهایی بخش مهمی از پیام اخلاقِ حرفه‌ای پرستاری را به همکاران ما ارسال می‌کند.
برای من بسبار باعث افتخار است که عرض کنم، ما و جامعه پرستاری ایران زمین از جنبه نظری موضوع، یعنی در زمینه تولید مقالات در حوزه اخلاق حرفه‌ای، تولید نشریات مختلف در حوزه اخلاق حرفه‌ای، نیز در حوزه آموزش اخلاق حرفه‌ای، در منطقه خود(غرب آسیا) در بین کشورهای منطقه سرآمد هستیم و از این لحاظ توانستیم جایگاه علمی شایسته‌ای را به دست بیاوریم. البته که اخلاق تا وقتی که از روی کاغذ به عمل منتقل نشود، خاصیت اصلی خودش را پیدا نمی‌کند.
ایکنا - سپری کردن دوران انقلاب، تظاهرات مردمی و در نهایت به بار نشستن نهال انقلاب در بهمن 1357 که امروز به درختی تناور و پُرمیوه بدل شده؛ دوران حماسه‌سازی هشت سال دفاع مقدس؛ همدلی مردم و جامعه پرستاران با تمام بلایای طبیعی که طی نزدیک به پنج دهه ایران زمین و مردمانش از آنها در امان نبوده‌اند؛ دوران کرونا و به ویژه دفاع مقدس 12 روزه اخیر؛ تام و تمام ایثارگری و جان‌فشانی جامعه پرستاری کشورمان را چون تاریخی عظیم و عمیق مکتوب بر مدار افتخار به ثبت رسانده است. شاید برای ورود به بحث تخصصی لازم باشد بر این مسئله تمرکز ویژه‌ای داشته باشیم تا این‌بار از زبان یک پرستار و دو دیگر؛ در مقام جایگاه حقوقی شما به عنوان مدیر کل توانمندسازی معاونت پرستاری وزارت بهداشت از ایثارگری‌های پرستاران در مقاطع مختلف تاریخ کشور بشنویم.
از ایثار پرستاران ما که شما به خوبی و به زیبایی بیان کردید، از دوران هشت سال دفاع مقدس؛ حتی قبل از آن در دورانی که مردم در خیابان‌ها علیه رژیم سابق تظاهرات می‌کردند و مجروحانی که داشتیم، تا آن اقدامات مخفیانه برای مداوای انقلابیون کشورمان؛ بعد در جریان 8 سال دفاع مقدس، شاهد آن صحنه‌های بسیار ارزشمند بودیم و برهه‌های مختلف که آخرینش همین جنگ تحمیلی 12 روزه بود که همکاران من در بیمارستان‌ها صحنه‌های زیبایی از کمک به مصدومان و مجروحان را خلق کردند. علیرغم آنکه خیلی از اقشار کشور در تعطیلی بودند، جامعه عزیز پرستارهای کشورمان نه تنها در تعطیلات حضور نداشتند، بلکه داوطلبانه آمدند به همکارانی که در شیفت بودند کمک کنند و بیمارستان را به صورت شبانه‌روزی ترک نکردند.
خب این صحنه‌ها در دوران کرونا هم بسیار باشکوه تکرار شد و ما جمعی از عزیزان جامعه پُرمِهر پرستاری کشور را به عنوان شهدای سلامت تقدیم مردم و به پیشگاه خداوند تقدیم کردیم. کنار هم قرار دادن تک‌تک این موارد؛ ارزش‌های حرفه‌ای ما را مقدس می‌کند.
پُرواضح است وقتی که آمیختگی خدمت، با ایثارگری و روحیه خدمت در مسیر خدمتگزاری به مردم آمیخته شود، نتیجه آن، اوج عرفان، فرهنگ و اخلاق را می‌تواند تام و تمام به نمایش بگذارد. از همین روی است که به خود می‌بالم که عضو کوچکی از جامعه پرستاری کشور هستم، ولی هر کسی در حرفه پرستاری باید به این ویژگی که در همکارانش و در جامعه پرستاری وجود دارد؛ از صمیم قلب افتخار کند.
ایکنا - یکی از مواردی که در همراهی با آئین‌نامه و مصوبات قرار گرفتن ذیل تعریف جامعه پُر افتخار پرستاران می‌توان رصد کرد به مؤلفه‌ای به نام «صلاحیت فرهنگی» بازمی‌گردد. همنشینی واژه «صلاحیت فرهنگی» در کنار حرفه پرستاری را به عنوان یکی از ارکان پذیرش این حرفه، چگونه می‌توان تعریف و تبیین کرد؟
برای پاسخ به این پرسش ابتدا اجازه می‌خواهم که تعبیری را به تعریف بنشینم. در پرستاری مجموعه‌ای از صلاحیت‌ها را نیاز داریم؛ «صلاحیت علمی»، «صلاحیت مهارتی و حرفه‌ای»، «صلاحیت از نظر توانمندی جسمی» و یکی از مهمترین صلاحیت‌هایی را که نیاز داریم؛ «صلاحیت فرهنگی» است.
برای رهیافت به این مهم و دریافت جایگاه «صلاحیت فرهنگی»؛ بیش و پیش از هر چیز لازم است تا جایگاه «فرهنگ» را در پرستاری بررسی کنیم و تأثیر پرستاران را در فرهنگ سلامت مورد ارزیابی قرار دهیم.
مؤلفه «فرهنگ» اهمیت و جایگاه آن لغت و زبان مشترکی میان پرستاران کشور ما، یا پرستاری که در هر جای دنیا بخواهد به این شغل روی آورند را بازتاب می‌دهد. این مؤلفه، مسئله‌ای واحد میان جامعه پرستاران به شمار می‌رود. برای دریافت اهمیت این مسئله لازم است تا ابتدا تعریفی از تأثیرگذاری فرهنگ در کار پرستاری داشته باشند و بعد ببینیم که این تأثیرات بر پرستاران چگونه است.
مهمترین بخش تأثیر جامعه پرستاران در تعامل با مردم به مؤلفه ارتباطات بازمی‌گردد. از منِ پرستار تا جامعه پرستاران اگر با بیمارمان در حوزه بیماری آنها، نتوانیم معانی مشترک را درک کنیم، مسلم است که تأثیرات معانی را بر پیشرفت بیماری نمی‌توانیم مورد توجه قرار دهیم.
بنابراین، یکی از مواردی که به شکل مستقیم، بسامد و برآیندی از فرهنگ است و پرستار باید از آن اطلاع داشته باشد، به این مسئله باز می‌گردد که مددجوی و مخاطب پرستار آیا تعریف درست و دقیقی از درد و بیماری خود دارد؟ تعریف اویِ بیمار از این درد و بیماری چبست؟ آیا این بیماری را به معنی عذاب می‌داند یا نه؟ آیا آن بیمار، مبتلا شدن به این بیماری و همراهی با آن را مسیری برای رشد می‌داند یا نه؟ در نهایت آیا آن بیمار، ابتلایش به آن بیماری آن را موضوعی کاملاً جسمی می‌داند یا نه؟
همه اینها مواردی است که یک پرستار باید به آن آگاه باشد؛ دریابد با توجه به مؤلفه‌های انسانی و فرهنگی با بیمار چگونه باید وارد تعامل شود! پس بیماری، موضوعی است که جنبه‌های مختلف دارد؛ بنابراین پرستاران باید وارد دنیای بیمارمان شوند تا از دیدگاه آنها بتوانند بیماری را بشناسند، تا در مسیر پرستاری خود بتوانند اقداماتی را به بیمار پیشنهاد دهند یا به انجام برسانند. اینجا مباحث روانشناسی و روانشناختی چون موضوع ارتباطات غیرکلامی میان پرستار و بیمار به میان می‌آید.
ما ایرانیان در فرهنگ کشورمان، پرستارها را به عنوان افراد خوش‌رو و خوش‌برخورد می‌شناسیم. بلندای این جایگاه و درک این مسئله تا آنجا پیش رفته است که این نگاه به جامعه پرستاران میان ایرانیان بدل به یک تمثیل شده است. یعنی وقتی ما ایرانیان بخواهیم از فردی مهربان نام ببریم، از فردی خوش‌رو، با حوصله و با صبر نام ببریم، اغلب از پرستار نام می‌بریم.
مسئله احترام به حریم خصوصی، مسئله رازداری و بسیار موارد دیگر؛ تمامی آنها، فرهنگی است که در پرستاری ما دارای جایگاه و تعریف است.
در دنیا مؤسسات نظرسنجی، تحقیق‌های متعددی انجام می‌دهند. به این صورت که از مردم می‌پرسند که شما در بین اقشار مختلف جامعه که اسم می‌برند - اقشار مختلف را می‌نویسند از جمله پرستار - شما به کدام از این اقشار بیشترین اعتماد را دارید؟ اگر یک راز مهمی داشته باشید، یک شی با ارزشی داشته باشید، به چه کسی به امانت می‌سپارید؟ سالهاست؛ شاید نزدیک به 17 الی 18 سال است که در نظرسنجی در کشورهای اروپایی، آمریکای شمالی و استرالیا، پرستاران رتبه نخست را به دست آورده‌اند. این نشان دهنده همان جایگاه والای اعتماد مردم به جامعه پرستاران است. پس می‌توان با قدرت بیان کرد؛ مسئله احترام به حرمت بیماران، موضوعی جهانی است و مطمئنم اگر چنین نظرسنجی در کشور ما هم انجام شود، به احتمال زیاد ما هم به همین نتیجه خواهیم رسید. بنابراین نکته حائز اهمیت بعدی، در باورها و ارزش‌هایی است که ما خودمان نسبت به سلامت داریم.
به وضوح بین مردم درباره علل بیماری‌ها، در مورد رژیم‌های غذایی شاهدیم که فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌های مختلفی در بین مردم رایج هست. باید اینها را بشناسیم و در مورد بیمار خود، آنها را به رسمیت بشناسیم. مهمتر آنکه بر جامعه پرستاران فرض است تا درباره برخی باورهای فرهنگی میان مردم دست به مقابله نزنند. همه اینهاست که در نهایت این مهم را به اثبات می‌رساند که ما پرستاران در جامعه‌ای که به آنها خدمت می‌کنیم، تا چه حد مقید به آن هستیم تا نوع خدمات خود را مطابق با فرهنگ آن مردم تنظیم کنیم.
موضوع دیگری که شما در عمق پرسش خود به آن اشاره کردید، موضوع اخلاق حرفه‌ای است. اخلاق حرفه‌ای در تعامل با فرهنگ به این صورت معنا میشود که جامعه پرستاران باید برای عدالت در رفتار در مقابل اقشار مختلف مردم به سطوح مختلف فرهنگی آنها آشنا باشند. به بیان ساده‌تر آنکه نباید تبعیض ناروا داشته باشیم.
آنچه میان جامعه پرستاران اصلی غیرقابل خدشه است آنکه این جامعه دارای بلندترین خودآگاهی فرهنگی هستند. یعنی بیش و پیش از هر چیز، خود پرستار یاید ببیند که دارای چه ویژگی‌هایی است. این خودشناسی، این بازگشت به خود، می‌تواند در اصلاح او به حرفه پرستاری کمک بسیار رساند.
تمام صحبت من بر این مهم استوار است که اگر مسئله تأثیر فرهنگ در پرستاری مؤلفه‌ای حائز اهمیت است، نتیجه این مهم باید آن باشد تا پرستار به توانمندی دست پیدا کند که ما اسمش را در رسم و مشی پرستاری؛ «صلاحیت فرهنگی» می‌گذاریم.
این صلاحیت فرهنگی یعنی اینکه من هم جنبه‌های مختلف اخلاق حرفه‌ای و وجودی خود را بشناسم، هم فرهنگ بیمارانم را بشناسم. نتیجه این رویکرد آن خواهد شد که منِ پرستار، بیماران خود را به عنوان افراد دارای ارزش، شأن و حرمت تعریف و قبول کنم و اگر چنین شود دیگر شخصیت خود و فرهنگ خود را به آنها تحمیل نخواهم کرد.
در شرایط بیماری، باید بیمار را با همه ویژگی‌های او پذیریم تا بتوانیم بهترین خدمت را نسبت به آنها داشته باشیم. این کار سختی است که اسمش آن «صلاحیت فرهنگی» پرستار میشود.
ایکنا - با توجه به چالش‌های اخیر مانند همه‌گیری کرونا و ناملایمات اقتصادی که گاه منجر به «عصبیت» در جامعه و حتی بروز رفتارهای نامناسب با پرسنل درمان شده، چگونه می‌توان این شرایط را با الهام از سیره حضرت زینب(س) مدیریت کرد؟
باید بپذیریم؛ عصبیت میان مردمان جامعه ما، مانند آنچه که در جهان به وقوع پیوسته، بعد از دوران کرونا بیشتر شده است. البته، گاه ناملایمات اقتصادی، این تلاطم‌هایی که براساس برخی از بحران‌های جامعه‌شناسی به وجود می‌آید، سبب میشود تا شاهد تشدید این عصبیت باشیم.
ایکنا - ببخشید کلام شما را قطع می‌کنم؛ اما از این بابت شوربخت و تلخ‌کام که این را عنوان می‌کنم، اما از زبان مسئولانِ خود شما در وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی، درباره کوچ جامعه پرستاران می‌شنویم که دلایل، دلایل اقتصادی است. از سوی دیگر، گاه همین پرستاران خدوم، مهربان و قابل تقدیر کشورمان، هم از سوی همراهان برخی از بیماران، گاه دچار پرخاشگری، یا خدای نکرده درگیر نزاع می‌شوند. حال این جهان پرآشوب را با همه دغدغه‌ها، می‌خواهم زلفش را به همان جمله‌های ابتدایی شما، یعنی بلندا و جایگاه رفیع معارف دین اسلام گره بزنم؛ شما نقش، جایگاه و اسوه‌ای چون حضرت زینب(س) را که میلاد ایشان مزین به نام و روز «پرستار» است را در رسیدن به آرامش این سختی‌ها و تلخی‌ها چگونه دخیل و مؤثر می‌دانید؟
در اینکه باید به معیشت پرستاران رسیدگی شود تردیدی وجود ندارد. پس سخنان من دلیل بر کتمان این موضوع یا اینکه قبول نداشتن این موضوع نیست؛ اما واقعیت این است؛ کسانی که وارد حرفه پرستاری می‌شوند، انتخاب شده‌اند. این افراد، آمیزه‌ای از هنر و عشق را باید داشته باشند. بله، عشق باعث میشود که آدم ناملایمات را تحمل کند.
باز هم تأکید می‌کنم که سخنان من دلیل بر این نیست که به عنوان نمونه مسئولان نباید کار و وظایف خود در حمایت از جامعه پرستاران را فراموش کنند؛ اما واقعیت این است که ما در بین مشاغل مختلف، شغل‌هایی که به این اندازه به ایثار، عشق و مهر ورزیدن بی‌منت نیاز داشته باشد، بسیار کم داریم.
در بسیاری از مراحل مراقبت از بیمار، نه همراهان بیمار حضور دارند و نه خود بیمار به هوش است تا دریابد چه خدماتی را دریافت می‌کند؛ بله! هیچ کسی جز خداوند ناظر بر رفتار این پرستار نیست.
بنابراین در این شرایط، اگر پرستاران ما اهل معامله با خدا باشند بسیاری از این سختی‌ها و تلخی‌ها را با شیرینی پشت سر می‌گذرانند. امام راحل(ره) فرمودند: «پرستاری حرفه‌ای است که انسان به وظایف خود عمل کند، عبادتی بر فراز عبادت‌های درجه اول هست.»
اندیشیدن به همین جمله کافی است تا من لختی تأمل کنم و دریابم که چقدر خوشبختم که چنین شغلی دارم. چراکه با تمام سختی‌های آن در نهایت در حال انجام عبادتی هستم که که بالاترین عبادت است.
البته که در بین همکاران ما بسیار افراد گمنامی وجود دارند. کسانی که این روحیه را دارند؛ اهل شکوه و شکایت هم نیستند و ما آنها را نمی‌بینیم. بنابراین فکر می‌کنم اگر ما از روز اول تکلیفمان را روشن کنیم، بگوییم که من وارد این حرفه شدم، می‌خواهم درجات معنوی را هم طی کنم و به بالاترین درجات معنوی برسم، خیلی از مشکلات را پشت سر گذاشته‌ام.
وقتی ما بزرگترین اسوه‌ها را همچون حضرت زینب(س) داریم، می‌توانیم به آنها تمسک کنیم و از این بزرگواران کمک بخواهیم که در این مسیر، دستگیر ما باشند و کمک کنند تا به منزل مقصود برسیم.
ایکنا - با توجه به اهمیت موضوع آموزش در حوزه پرستاری، چه برنامه‌های مدونی برای ارتقای سطح علمی و مهارتی پرستاران در دست اجرا دارید؟
در حوزه آموزش پرستاری، برنامه‌های گسترده‌ای در حال اجراست. در معاونت پرستاری وزارت بهداشت، سرفصل‌های آموزشی جامعی را طراحی کرده‌ایم که هم شامل آموزش‌های علمی و هم مهارتی میشود.
برای پرستاران دوره‌های مختلف آموزشی از جمله دوره‌های تخصصی، فوق تخصصی و دوره‌های بازآموزی در نظر گرفته‌ایم. همچنین با توجه به پیشرفت‌های سریع در حوزه پزشکی و فناوری‌های درمانی، برنامه‌های آموزشی مداومی برای به روزرسانی دانش پرستاران طراحی شده است.
یکی از مهمترین برنامه‌های ما، توسعه آموزش‌های مجازی و استفاده از ظرفیت‌های آموزش از راه دور است که به پرستاران در سراسر کشور این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به ترک محل خدمت، از آموزش‌های با کیفیت بهره‌مند شوند.
ایکنا - یکی از مهمترین مشکلات جامعه و نظام پرستاری ما طی چند سال اخیر مسئله جذب و نگهداشت نیروهای پرستاری است. برای این مهم چه اقداماتی انجام شده است؟
موضوع جذب و نگهداشت نیروهای پرستاری از اولویت‌های اصلی دولت چهاردهم و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. در زمینه جذب، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای برای افزایش ظرفیت پذیرش دانشجو در رشته پرستاری انجام شده است.
همچنین برای نگهداشت نیروهای موجود، برنامه‌های مختلفی از جمله بهبود شرایط کاری، ارتقای نظام پرداخت‌ها، توسعه بیمه‌های تکمیلی و توجه به سلامت روان پرستاران در دست اجرا قرار دارد. به خوبی می‌دانیم که حفظ نیروهای متخصص و با تجربه در سیستم سلامت، نقش تعیین‌کننده‌ای در ارتقای کیفیت خدمات دارد.
ایکنا - نقش پرستاران در نظام سلامت کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ و اینکه از زبان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درباره اهمیت توسعه پژوهش در حوزه پرستاری بسیار سخن رفته است؛ برای ارتقای این بخش چه اقداماتی را وزارتخانه و معاونت پرستاری تا به امروز انجام داده و چه برنامه‌هایی را پیش رو دارد؟
پرستاران ستون فقرات نظام سلامت هستند. آنها نه تنها در ارائه مراقبت‌های مستقیم به بیماران نقش اساسی دارند، بلکه در حوزه‌های مختلفی مانند آموزش به بیماران، پیشگیری از بیماری‌ها، مشارکت در تحقیقات بالینی و مدیریت خدمات پرستاری نیز فعال هستند. در واقع، پرستاران حلقه ارتباطی مهم بین بیمار، خانواده بیمار و تیم درمان هستند و نقش آنان در بهبود کیفیت خدمات درمانی انکارناپذیر است.
در معاونت پرستاری تلاش می‌کنیم با تقویت جایگاه حرفه‌ای پرستاران و توسعه نقش‌های آنها، گام‌های مؤثری در ارتقای نظام سلامت برداریم.
پژوهش در حوزه پرستاری از اهداف مهم ما؛ همانگونه که اشاره کردید دولت چهاردهم و وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. با حمایت از پروژه‌های تحقیقاتی پرستاری، ایجاد مراکز تحقیقاتی تخصصی و تشویق پرستاران به مشارکت در فعالیت‌های پژوهشی، سعی در توسعه این حوزه داریم. همچنین برنامه‌هایی برای تلفیق یافته‌های پژوهشی با عمل بالینی طراحی کرده‌ایم تا نتایج تحقیقات به شکل مستقیم در بهبود مراقبت از بیماران به کار گرفته شود. برگزاری کنگره‌ها و همایش‌های تخصصی پرستاری نیز از دیگر اقدامات ما در این زمینه است.
ایکنا ـ پرسش پایانی مسئله آینده‌نگری است. در کنار سخن پایانی لطفاً از چشم‌انداز آینده پرستاری کشور بگویید؟
چشم‌انداز ما برای آینده پرستاری، دستیابی به جایگاه شایسته این حرفه در نظام سلامت کشور است. به دنبال آن هستیم که پرستاری به عنوان یک حرفه مستقل و تأثیرگذار شناخته شود و پرستاران در تمام سطوح تصمیم‌گیری در حوزه سلامت حضور فعال داشته باشند. همچنین توسعه تخصص‌های مختلف پرستاری، ارتقای کیفیت آموزش و بهبود مستمر خدمات از دیگر اهداف ما به شمار می‌رود. به جِد بر این مهم اکید داریم که با توجه به ظرفیت‌های بالای پرستاران ایرانی، می‌توانیم به الگویی موفق در منطقه و جهان تبدیل شویم.
در پایان بار دیگر هفته پرستار را به همه پرستاران زحمتکش و خانواده‌های محترم آنها تبریک عرض می‌کنم. برای همه آنان و همه مردم عزیز کشورمان آرزوی صحت، سلامت و طول عمر دارم. از شما و خبرگزاری ایکنا نیز سپاسگزارم که این فرصت را در اختیار ما قرار دادید تا بتوانیم درباره جایگاه رفیع پرستاری و ارتباط آن با فرهنگ غنی اسلامی-ایرانی خود به گفت‌وگو بنشینیم. امیدوارم این گفت‌وگوها بتواند گامی هر چند کوچک در راستای ارتقای هر چه بیشتر این حرفه مقدس بردارد.
گفت‌وگو از امین خرمی
انتهای پیام
