زنبودن، مادری و رهبری؛ سهگانه هویتی حضرت زهرا(س) در نگاه امامین انقلاب
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با بازخوانی مقام عرشی حضرت زهرا(س) و نقش بیبدیل او در رهبری اجتماعی زنان، توضیح داد که در منظومه فکری امام خمینی و رهبر انقلاب، الگوی زن تراز اسلام «زنِ مادرِ رهبر» است؛ زنی که زنانگی و مادری را در اوج حفظ میکند و در همان حال، با بینش و مسئولیتپذیری، جریان اجتماعی زنان را هدایت میکند.
به گزارش ایکنا، فریبا علاسوند، عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده، در نشست «زن در نگاه امامین انقلاب» که امروز ۱۷ آذرماه برگزار شد، با تبیین جایگاه عرشی حضرت صدیقه طاهره(س) در نگاه امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب، محور اصلی نگاه ایشان را «زن بودن، مادر بودن و رهبری اجتماعی» دانست و تأکید کرد: بر اساس مضامین مکرر در بیانات رهبری، حضرت زهرا(س) الگوی «زنِ مادرِ رهبر» است؛ شخصیتی که هم در قوس صعود، مقامی همسنگ انبیای اولوالعزم دارد و هم در قوس نزول، مسئولیت رهبری اجتماعی زنان را برعهده گرفته است.
مقام عرشی حضرت زهرا(س)
علاسوند در آغاز نشست با اشاره به نقلهای روایی درباره ارتباط حضرت زهرا(س) با جبرئیل گفت: در منابع روایی آمده است که جبرئیل بر حضرت صدیقه طاهره(س) نازل میشد و مطالبی را بر ایشان بیان میکرد و حضرت امیرالمؤمنین(ع) نیز این مطالب را مینوشتند. به تعبیر آن روایت، این شأن بینظیر بعد از انبیای اولوالعزم برای هیچ انسانی رخ نداده و تنها «طرف حادثه و گفتوگو»، جبرئیل و حضرت زهرا(س) بودهاند. این مقام، مقامی در کنار مقام پیامبران اولوالعزم است؛ چنانکه در زیارتنامه حضرت زهرا(س) میخوانیم: «فسُدِرَت دونها حجاب النبوّة»؛ یعنی اگر پرده نبوت نبود، فاطمه زهرا(س) در جایگاه پیامبری قرار میگرفت.
وی افزود: مقام معظم رهبری نیز بارها در سخنان خود از «مقامات عرشی حضرت صدیقه طاهره(س)» سخن گفتهاند و تأکید دارند که این مقامات برای ما قابل درک نیست. تعبیر ایشان این است که حضرت زهرا(س) «موجودی عرشی از جمیع جهات» است. بسامد و تکرار این مفاهیم در بیانات رهبری نشان میدهد که برای ایشان، حضرت زهرا(س) الگویی برای زندگی، سیاستگذاری و طراحی نقشه حیات زن مسلمان است.
مهمترین خصلت
وی با بیان اینکه از نگاه رهبری «حضرت صدیقه طاهره زنِ مادرِ رهبر است»، توضیح داد: مهمترین خصلت فاطمه زهرا(س) در بیانات رهبری، خصلت رهبری و مسئولیتپذیری است؛ گاه ایشان تعبیر «زنِ مسئول» و گاه «زنِ رهبر» را بهکار میبرند. این ویژگی «مهمترین خصلت» در تحلیل دوگانه حضرت زهرا(س) است. در بیانات امام خمینی با اشاره به قوس صعود، حادثه گفتوگویی با جبرئیل محور است و در قوس نزول با اشاره به بیانات رهبری، مسئله رهبری اجتماعی حضرت زهرا (س) مورد توجه است.
علاسوند با اشاره به روایت «یا علی، إنک تقود المؤمنین… و فاطمة تقود نساء أمتی إلى الجنة» گفت: این روایت اساس برداشت رهبری از مفهوم «قیادت» است؛ یعنی همانگونه که امیرالمؤمنین(ع) مردان مؤمن را به سوی بهشت هدایت میکنند، حضرت زهرا(س) نیز زنان مؤمن را با سلوک، سبک زندگی و ارکان زنانگی خود به سوی بهشت رهبری میکنند.
وی با رجوع به کتاب حقوق زنان به سه نوع برداشت سیاسی اشاره کرد و گفت: که این رهبری «منصب سیاسی» نیست، بلکه «شخصیت رهبری» است؛ یعنی شأنی که به واسطه مسئولیتپذیری و هدایتگری در جامعه شکل میگیرد.
زنماندنِ زن، یک ارزش است
عضو پژوهشکده زن و خانواده سپس به محور «زنماندنِ زن» در منظومه فکری رهبری پرداخت و گفت: در بیانات ایشان، زنبودن یک ارزش است و حضرت زهرا(س) نه پادو خانه است و نه کار خانگی در نگاه اسلامی کارگریِ بیمزد محسوب میشود. در این منظومه زن محور گرمای عاطفی خانه است؛ نه به معنای کارکرد ابزاری، بلکه به معنای گرمابخشی عاطفی، لطافت، مهربانی و انرژیبخشی معنوی است.
علاسوند افزود: اگرچه زنان توان انجام بسیاری از کارهای مردانه را دارند، اما همه توانستنها «ارزش» نیستند؛ چنانکه در تفکیک فمینستها در مسئله جنس و جنسیت مورد توجه است، اجتماعیسازی میتواند دختر را خشن و پسر را بیش از حد عاطفی کند، اما این «خوب» نیست.
وی با بیان اینکه حضرت زهرا(س) در عشقورزی بینظیر است، گفت: مادر چهار فرزند، با تمام سختیهای زندگی، دیوان شعری در محبت به امیرالمؤمنین(ع) دارد، فرزندانش را غرق محبت میکند و محبتش به پدر و همسر و فرزند هرکدام جنس خاص خود را دارد. این قدرت عاطفی نشانه ظرفیت متعدد زنانگی است.
مادری را واگذار نکنید
علاسوند سپس به بحث مادری پرداخت و توضیح داد: مادری تنها بچهآوردن نیست؛ رابطه مادر و فرزند رابطهای یگانه است؛ از اتصال عصبی دوران جنینی تا ارتباط متافیزیکی مادامالعمر و به همین دلیل است که تأکید رهبری بر رها نکردن مادری و واگذارینکردن نقش مادری به دیگران، ریشهای انسانشناختی دارد؛ زیرا هیچکس جای مادر را نمیگیرد.
وی در ادامه به بخش مهم شخصیت اجتماعی زن اشاره کرد و آن را از پرتکرارترین مضامین بیانات رهبری دانست و گفت: زن باید نسبت به جامعه، مشکلات، فقر، رشوه، فساد و حتی مسائل جهانی حساس باشد؛ شخصیت اجتماعی یعنی داشتن حسی نسبت به رنج جامعه و هنگامی که این شخصیت اجتماعی پرورانده نشود، انسان گرفتار در سطح بدنمندی و ظواهر میشود و از مسائل بنیادین دور میماند.
علاسوند با اشاره به خطبه فدکیه گفت: فضای خطبهخوانی حضرت زهرا(س) خود یک مدرسه رهبری است. حضرت زهرا(س) خطبهای ایراد میکنند که با مهاجرین و انصار هریک به سبک متفاوت سخن میگوید و به ریشههای تاریخی ظلم اشاره میکند. حضرت چندینبار برای گفتوگو و تبیین مسائل به میان مردم رفتند و حتی در بستر بیماری با زنان مهاجر و انصار درباره ریشههای آتشزدن خانه اهلبیت بحث کردند و آنان را نسبت به رخدادهای جامعه خود حساس کردند.
وی سپس به سهگانه «بینش سیاسی، عمل سیاسی، و منصب سیاسی» اشاره کرد و گفت: همه دعواها به منصب سیاسی منحصر شده، درحالیکه فقدان «بینش سیاسی» زنان و جوانان مسئله اصلی است. شخصیت اجتماعی و بینش سیاسی وقتی تضعیف شود، دغدغهها سطحی میشود و جامعه به «بدنمحوری» دچار میگردد؛ اما وقتی بینش سیاسی شکل بگیرد، کنش اجتماعی نیز پدید میآید.
علاسوند در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به نمونههایی مانند آمنه بنت شرید که از فدائیان امیرالمؤمنین(ع) بود، گفت: تاریخ زنان بزرگی را میشناسد که زبان حق بودند و حتی مرگشان دشمن را خوشحال میکرد، اینها الگوهای زنِ مسئول هستند.
وی در پایان به جمعبندی دیدگاه امامین انقلاب پرادخت و گفت: الگوی زن مسلمان در منظومه اسلامی «زنِ مادرِ رهبر» است؛ زنی که ضمن پاسداشت زنانگی و مادری، نسبت به امر اجتماعی حساس است، درک سیاسی دارد، عزت را پاس میدارد و در سطوح مختلف از قله تا دامنه توان هدایت جامعه را دارد.
انتهای پیام
