علل همراهی‌نکردن عمان با مثلث تجاوز به یمن/ ریاض با القاعده رابطه دارد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شعبه شرق آسیا، علی‌اکبر ضیائی، رایزن فرهنگی کشورمان و کارشناس مسائل بین‌المللی اسلامی طی یادداشتی با بررسی علل همراهی‌نکردن عمان با تجاوز عربستان به یمن، نوشت: یمن از ترکیب قبایلی تشکیل شده که دامنه هر یک از این قبایل به کشورهای همسایه کشیده می‌شود، به همین علت عمان با حساسیت بسیار اوضاع این کشور را پیگیری می‌کند.

وی آورده است: شروع جنگ در یمن با دخالت خارجی به‌گونه‌ای نیست که بتوان با عملیات هوایی و یا زمینی چند ماهه آن را به نفع طرفی به پایان رساند.
 
وی اضافه کرد: حملات تجاوزکارانه عربستان و متحدانش به خاک یمن به بهانه متوقف‌کردن حرکت جنبش مردمی انصارالله و حمایت از عبدربه منصور هادی، رئیس جمهور مستعفی یمن با همراهی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به جز عمان صورت گرفت. عدم مشارکت عمان در این تجاوز به سیاست خارجی این کشور در عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها و نیز استفاده از سیاست گفتمان و مذاکره مسالمت‌آمیز بین طرف‌های درگیر بر می‌گردد. 
 
سیف بن هلال مسکری، مسئول سابق امور سیاسی شورای همکاری خلیج فارس، علت عدم مشارکت عمان در این عملیات را سیاست اصولی و بنیادین مسقط در همکاری مسالمت‌آمیز با همسایگان و عدم دخالت در جنگ‌های داخلی کشورهای دیگر عنوان کرد.
 
وی گفته است که اگر کشورهای خارجی به یکی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس حمله کند، در آن صورت عمان در دفاع از آن عضو اقدام خواهد کرد، اما یمن در این شورا عضویت ندارد، ولی در حمله عراق به کویت، عمان با شورای همکاری برای دفاع از کویت همکاری کرد.
 
ضیائی با مشابه دانستن وضعیت یمن و سوریه نوشت: بسیاری از تحلیلگران سیاسی عمان معتقدند که هرگونه اقدام خودسرانه توسط شورای همکاری خلیج فارس خارج از تصمیمات سازمان ملل، به گسترش ناامنی در کشورهای این شورا منجر می‌شود. شروع جنگ در یمن با دخالت خارجی به گونه‌ای نیست که بتوان با یک سری عملیات هوایی و یا زمینی چند ماهه آن را به نفع طرفی به پایان رساند؛ بلکه یمن از ترکیب قبایلی بسیار پیچیده‌ای تشکیل شده است که دامنه آن‌ها به کشورهای همسایه کشیده شده و به همین علت عمان با حساسیت بسیار اوضاع این کشور را پیگیری می‌کند و به طور طبیعی یک نظاره‌گر بی‌تفاوت به تحولات موجود در منطقه جنوبی کشور خود نیست.
 
این کارشناس مسائل بین‌المللی اسلامی و طوایف و فرق اسلامی در ادامه مقاله به برخی پیوندهای قبایل در منطقه «حضرموت» با عمان اشاره کرد و افزود: از مواضع سیاسی عمان چنین بر می‌آید که مسقط به پیداکردن راه حل مسالمت‌آمیز بین گروه‌های درگیر و ایفای نقش میانجی بین آنها بی‌علاقه نیست و اگر گروه‌های درگیر چراغ سبزی در این باره به عمان نشان دهند، با استقبال آن کشور برای میانجی‌گری روبرو خواهند شد. 
 
وی نوشت: از سوی دیگر عبدالملک حوثی و گروه انصارالله یمن در شرایط فعلی قصد ندارند به جنوب این کشور پیشروی کنند؛ زیرا وضعیت قبایل جنوب یمن به‌گونه‌ای است که مقابله با آنها به سادگی میسر نیست. 
 
برخی تحلیلگران سیاسی معتقدند که در صورت پیشروی انصارالله به سمت جنوب، عمان موضع دیگری را در قبال انصارالله اتخاذ خواهد کرد؛ اما با توجه به سوابق تاریخی عمان در رویارویی با بحران‌های منطقه‌ای، به نظر نمی‌رسد پیشروی انصارالله در جنوب یمن به همکاری عمان با عربستان بیانجامد، زیرا خطر سرایت درگیری‌های منطقه حضرموت به مناطق جنوب عمان نیز در صورت این همکاری محتمل است.
 
ضیائی نوشت: گرچه عمان با فشارهای کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برای ایفای نقش نظامی در یمن روبه‌رو است؛ اما مسقط هرگز هیئت‌های سیاسی خود را به عدن منتقل نکرد و پس از فرار عبدربه، رئیس‌جمهور مستعفی یمن به عدن نیز هیئتی را برای ملاقات با وی اعزام نکرد و عمان بنابر اظهار برخی تحلیلگران سیاسی مشروعیت عبدربه منصور هادی را نیز به رسمیت نشناخته است.
 
نشست اخیر سران شورای همکاری خلیج فارس در «شرم‌الشیخ» در شمال مصر به ریاست السیسی، رئیس‌جمهور این کشور با شرکت یوسف بن‌علوی، وزیر خارجه عمان با تبلیغات رسانه‌ای گسترده‌ای مبنی بر عقب‌نشینی مسقط از مواضع خود در قبال حمله به یمن همراه بود و رسانه‌های عربستان سخنان وی در خصوص همکاری با تصمیمات شورای همکاری خلیج فارس را به معنای موافقت عمان با تجاوز به خاک یمن تفسیر کردند؛ این در حالی است که وزیر خارجه عمان یک روز قبل بر موضع اصولی این کشور مبنی بر اتخاذ راه حل سیاسی و نه نظامی تأکید کرد و این بیانگر عدم تغییر سیاست عمان در قبال تجاوز به خاک یمن است.
 موقعیت منطقه حضرموت و ظفار
این کارشناس به بررسی موقعیت منطقه حضرموت و ظفار در یمن و عمان پرداخت و نوشت: ظفار در جنوب عمان و شرق یمن قرار دارد و جمعیت آن به بیش از دو میلیون نفر بر اساس آمار سال 2003 با مرکزیت شهر «صلاله» است. جنبش آزادی‌بخش ظفار که سال 1962  با هدف استقلال این منطقه با تأثیرپذیری از اندیشه‌های ملی‌گرایانه رهبران قبایل منطقه و دیدگاه‌های رادیکال جمهوری دموکراتیک یمن (یمن جنوبی) در صدد سرنگونی پادشاهی عمان بود، با تداوم حملات نظامی مشترک ایران و عمان به نیروهای شورشی به تدریج رهبران جبهه و ده‌ها نفر از هواداران آن تسلیم دولت مرکزی شدند و سرانجام در سال 1975 (21 آذر 1354 سلطان قابوس به طور رسمی پایان جنگ را اعلام کرد و یک سال بعد میان دولت و نیروهای شورشی آتش‌بس برقرار شد و شورشیان عمانی مشمول عفو سلطان شدند. 
 
همواره استان ظفار یکی از مناطق مطلوب مهاجران یمنی بوده و روابط تجاری و مناسبات اقتصادی فراوانی میان مردم این منطقه از عمان با شرق یمن وجود داشته و دارد.
 
بحران‌های سیاسی و ناامنی در شرق یمن به سادگی می‌تواند به قبایل همجوار در عمان نیز سرایت کند؛ به ویژه آن که حرکت القاعده شهر «مکلا» و نواحی اطراف آن در نزدیکی خاک عمان را در سیطره خود دارند و افراد مسلح ائتلاف قبایل حضرموت در شرق یمن برای محافظت از شهر مکلا به شهرهای «شحر» و فرودگاه «ریان» در نزدیکی مکلا حمله کرده‌ و آنها را به سیطره خود درآورده‌اند. 
 
تروریست‌های القاعده شهر مکلا و قصر ریاست جمهوری در این منطقه را در اختیار خود گرفته‌اند که از جمله مناطق راهبردی دریایی یمن در استان حضرموت در حاشیه دریای عرب است.
 
ائتلاف قبایل حضرموت تمامی راه‌های منتهی به شهر مکلا را مسدود کرده‌اند تا بتوانند از این طریق بر راه‌های ارتباطی القاعده با منطقه مکلا که فاصله چندانی با مرزهای عمان ندارد، تسلط یابند. رئیس ائتلاف سعد بن حبریش اعلام کرد که رهبران قبایل و افراد مسلح تحت رهبری وی امنیت منطقه مکلا و راه‌های منتهی به آن را تأمین می کنند.
 
روابط پنهان ریاض با القاعده در جنوب یمن 
 
نشریه «المکلا الیوم» شنبه گذشته اعلام کرد: رهبران ائتلاف قبایل حضرموت با سران القاعده در شهر مکلا موافقت‌نامه‌ای تنظیم کرده‌اند و این موافقت‌نامه دقیقا پس از تجاوز عربستان و متحدانش به یمن صورت گرفته که نشان‌دهنده روابط پنهان ریاض با القاعده در جنوب یمن است .
 
ضیائی افزود: توافق نمایندگان ائتلاف قبایل حضرموت و القاعده در جزیره عرب در حول سه محور اساسی قرار دارد.
 
- بین ائتلاف قبایل حضرموت و عناصر القاعده صلح برقرار شود.
 
- مجلسی برای اداره استان حضرموت از شخصیت‌های غیر وابسته به احزاب و حکومت سابق تشکیل شود.
 
- در مقابله با حوثی‌ها با یکدیگر متحد شوند. 
 
این سه نقطه اساسی در متن توافق‌نامه مذکور از جمله اهداف اساسی عربستان و آمریکا در منطقه برای مقابله با انصارالله و نفوذ حوثی‌ها در حضرموت است که در آن با القاعده به یک تفاهم راهبردی رسیده‌اند. 
 
مذاکره‌کنندگان القاعده در این نشست که در محل ریاست جمهوری سابق یمن در مکلا برگزار شد، ادعا کردند که آنان در جنگ افغانستان مشارکت جدی داشته‌اند و بهتر است به آنان به جای سران القاعده و انصارالشریعه، فرزندان حضرموت برای مقابله با گسترش نفوذ حوثی‌ها گفته شود و همچون مردم «مأرب» و «شبوه» در مقابل حوثی‌ها یک جبهه مشترک دارند. 
 
در این نشست مقرر شد، پایگاه نظامی ارتش یمن در «الریان» تحت اشغال القاعده باشد و تروریست‌های این شبکه نیز تا شکست حوثی‌ها در شهر مکلا باقی بمانند و کسی متعرض آنان نشود.
 
سران القاعده اعلام کردند مبالغی را که از بانک مرکزی یمن به سرقت برده‌اند، برای این که به دست حوثی‌ها نیفتد، به مجلسی تحت نظر ائتلاف باز می‌گردانند. این نشست به ریاست خالد باطرفی و عضویت شاکر بن‌هامل و صالح باعباد و صالح الغرابی و تعدادی دیگر از طرف القاعده و ریاست عبدالعزیز عکبری و عضویت سالم سعدی، خالد کثیری و محمد سومحی و دیگران از ائتلاف قبایل حضرموت برگزار شد.
 
ضیائی نوشت: جریان تروریستی القاعده با قبایل حضرموت و با حمایت آمریکا، عربستان و متحدانش با یک حرکت نظامی خارج از چارچوب‌های بین‌المللی وارد جنگ در یمن شده‌اند و این اتفاقات اخیر یعنی ائتلاف قبایل حضرموت و سران القاعده دقیقا در مرزهای جنوب عمان روی می‌دهد و همکاری مسقط با عربستان در این خصوص به بروز ناامنی در مرزهای عمان کمک خواهد کرد.
 
وی برای روشن‌شدن نقش عربستان در متحد کردن قبایل حضرموت علیه حوثی‌ها به بیانیه قبایل بنی هلال و شبوه اشاره کرد که در آن آمده است: مشایخ و بزرگان و افراد قبایل «بنی هلال» در استان شبوه (یمن) وضعیت موجود در منطقه و تهدیدات آن را مورد بررسی قرار داده‌اند و با حمایت از عبدربه منصور هادی، تأکید می‌کنند که قبایل بنی هلال با مملکت عربستان سعودی و شورای همکاری خلیج فارس ارتباط عمیق دارند و با آنان در همه امور در یمن و به ویژه جنوب آن همکاری می‌کنند.
 
این بیانیه 23 فوریه از طرف قبایل بنی هلال صادر شده است.