نیازمند تدوین منشور «انسان اسلامی» هستیم
نویسنده کتاب «چیستی انسان در اسلام» گفت: امروز ما نیازمند کتب پژوهشی و منشوری رسمی با عنوان «انسان اسلامی» هستیم تا زیربنایی بر علوم انسانی اسلامی قرار بگیرد.
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، حجت‌الاسلام محمدتقی سهرابی‌فر نویسنده کتاب «چیستی انسان در اسلام» که اخیراً به چاپ دوم از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی رسیده است، گفت: دین، انسان را موجودی ابدی، دارایِ ساحتِ متعالی و غایت‌مند معرفی می‌کند. در حالی که انسان شناسی غربی، انسان را محور جهان هستی قرار می‌دهد و همه چیز از جمله دین و خدا، یکی از اقمار این محور قرار می‌گیرد.
وی در ادامه افزود: عبد بودنِ انسان در انسان شناسی دینی تبدیل به معبود بودن در انسان شناسی غربی می‌شود. به عبارت دیگر، تعبد و سرسپاری در نگاهِ غربی بی‌معناست و انسان با توجه به زندگی دنیوی و محدودِ خود، اهداف و کارهای خود را تنظیم می‌کند. در حالی که در انسان شناسی دینی، انسان با همه عظمت خود بنده خداست و انسان با تعبد و سرسپاری به معبودِ خود بالاترین لذت های معنوی را می‌چشد.
وی در پاسخ به این سؤال که مشکل اساسی انسان شناسی فعلی در چیست، گفت: انسان ابزار و روش‌های معرفتی متعدد در اختیار دارد. پرداختن به انسان با بکار گیری برخی از این ابزار و حذفِ برخی دیگر، اعتبار شناخت ما از انسان را مختل خواهد کرد. انسان شناسی‌هایی که تنها بر تجربه و یا تنها بر عقل تکیه می‌کنند قطعا نخواهند توانست چنان که باید و شاید به حقیقت انسان نزدیک شوند.
حجت‌الاسلام سهرابی‌فر اظهار داشت:اگر ما با لحاظ محکماتِ وحی نظیر بُعدِ متعالی و ابدیتِ انسان سراغ روش‌های تجربی و عقلانی برویم، قطعا انسان شناسیِ عمیق تری خواهیم داشت. خصومت ایجاد شده در برخی مقاطع تاریخیِ غرب میان عالمان دین و عالمان تجربی منجر به این شد که برخی از آنان منابع معرفتیِ دین را نادیده بگیرند و البته اندیشه‌ها و عملکرد کلیسا نقش اساسی در این خصومت داشت. تسریِ این خصومت به جوامع اسلامی وجهی ندارد. اگر نگاهی جامع با استفاده از تمام رشته‌های علمی به انسان داشته باشیم، رموزی از انسان شناسی بر ما آشکار خواهد شد که تا به حال مخفی مانده است و کشفیاتی حاصل می‌شود که قطعا ما را در باز کردن گره‌های شناخت انسان، یاری می‌کند.
وی با بیان اینکه فطریات انسانی، مجموعه‌ای از ویژگی‌های ادراکی، گرایشی، توانشی و ساختاری است که در همه انسان‌ها بدون تعلیم و تعلم وجود دارد، توضیح داد: این فطریات در مواقع مناسب در اعمال و رفتار انسان ظهور و بروز می‌یابد. در این کتاب بنده نزدیک به چهل مورد از فطریات را معرفی کردم.
این پژوهشگر همچنین افزود: نفس انسان موجودی فرا مادی است چرا که ویژگی‌های ماده بر نفس منطبق نمی‌شود. در همین کتاب هم بر وجود نفس و هم بر تجرد و بقایِ آن ادله متعدد نقلی و عقلی اقامه شده است.
وی با اشاره به اینکه کتاب‌های دیگری در موضوع انسان شناسی دینی تدوین شده، اظهار داشت: به نظر میر‌سد که بیشتر این کتاب‌ها بیشتر با هدف کتاب درسی تدوین شده و بنا بر اقتضای کتب درسی خیلی به مباحث چالشی نپرداختند. بنده معتقدم بیشتر نیازمند کتب پژوهشی در این زمینه هستیم تا با تضارب آرا، منشوری رسمی با عنوان «انسانِ اسلامی» تدوین کنیم تا زیربنایی بر علوم انسانی اسلامی قرار بگیرد. البته معتقدم که کتاب بنده در آغاز این مسیر قرار دارد و صرفا تلنگری بر اندیشمندان است تا با ورود به این عرصه، رمزی از رموز این موجود پر رمز و راز بگشایند.
سهرابی‌فر با بیان اینکه این نوشتار برای محققان انسان شناسی مناسب است، افزود:با توجه به اینکه شناخت انسان از منظر دین پیش نیاز اصلی عملی کردن توصیه رهبر معظم انقلاب در رابطه با «تدوین علوم انسانی اسلامی»، «تدوین الگوی پیشرفت» و «طراحی تمدن نوین اسلامی» است، لذا بنده مایل به ادامه کار در این زمینه هستم. بنده معتقدم یکی از نیازهای بنیادین نظام اسلامی ترسیم دقیق انسان از منظر دین است.
وی در پایان گفت: بنده کتاب دیگری با عنوان «شبهات ذاتمندی انسان» در دست تدوین دارم. در این کتاب به بررسی و نقد آرایی که انسان‌ها را دارای ذاتِ واحد نمی‌دانند، می‌پردازم. انسان‌ها علیرغم تفاوت‌ها از ذاتی مشترک برخوردارند.ترسیم انسان‌ها با ذات و ماهیاتِ متفاوت، اعتبار آموزه‌ها و هنجارهایِ فرازمانی و فرامکانی را مخدوش خواهد کرد.
منبع: خبرگزاری فارس
