فدائي تشریح کرد:
چگونگی کاهش تلخترین حلال در جامعه
گروه جامعه: عضو هيئت علمي دانشگاه علوم بهزيستي با اشاره به عوامل افزایش طلاق در جامعه و راههای کاهش آن، مهمترین دلایل بقا در زندگی زناشویی را همشأن بودن، هم فکر بودن و هم عقیده بودن زن و مرد و خانوادههای آنها دانست.
یکی از پربحثترین موضوعات اجتماعی در سالهای اخیر موضوع «طلاق» است، چراکه هر روز آمار جدیدی از این معضل بزرگ اجتماعی در رسانهها منتشر میشود، آمارهایی که از روند رو به رشد طلاق در جامعه خبر میدهد. این موضوع در گذشته دارای چنان قبحی بود که خانوادهها از بیان طلاق گرفتن عضوی از خود بین افراد خجالتزده میشدند و همواره سعی در پنهان کردن آن داشتند؛ ولی چه شده که امروز خانواده در جریان این موضوع نقش تسهیلگر را به خود گرفته، جای سؤال دارد!
اینکه چرا قبح طلاق در جامعه اسلامی ما شکسته شده و بسیاری از زوجهای جوان به راحتی و بخاطر کوچکترین مسائل از زندگی مشترک دست میکشند و هر کدام راه خود را میگیرند و معلوم هم نخواهد شد زندگی آنان بعد از این اتفاق چگونه خواهد گذشت؛ مواردی است که باید مورد بررسی قرار گیرد.
فربد فدائي، روانپزشك و عضو هيئت علمي دانشگاه علوم بهزيستي در گفتوگو با خبرگزاری بیناللملی قرآن(ایکنا)، با تاکید بر اینکه مهمترین عامل شکسته شدن قبح طلاق دور شدن از شئون زندگی اسلامی در جامعه است، گفت: اگرچه طلاق از نظر شرعی ایراد نیست اما طبق گفته حضرت محمد(ص) جز مبغوضترین حلالها است. لذا اگر قواعد و سبک زندگی اسلامی در همه شئون زندگی جامعه و فرد رعایت شود کمتر موردی پیش میآید که منجر به طلاق شود.
وی آسانگیری بیش از حد در انتخاب را برای پایداری زندگی آسیبزا دانست و افزود: خیلیها به این دلیل طلاق میگیرند که با هم بدون دلیل ازدواج کردند. اگر در ازدواج آسانگیری بیش از حد بهعمل آید و قواعد و ضوابطی که در جامعه سنتی برای ازدواج مرسوم بوده رعایت نشود میزان طلاق هم بالا میرود.
مهمترین دلایل بقا در زندگی زناشوئی
نویسنده کتاب «ازدواج و طلاق از دیدگاه روانپزشکی»، هم شان بودن، همفکر بودن، همعقیده بودن زن و مرد و خانوادههای آنها را جز مهمترین دلایل بقا زندگی زناشوئی دانست و گفت: اگر هماهنگی زیست شناختی، روانشناختی، جامعهشناختی و همینطور دیدگاههای معنوی در مورد طلاق و در مورد ازدواج بین مرد و زن مورد توجه قرار گرفته باشد در این صورت کمتر احتمال طلاق به وجود میآید.
فدایی تفاوتهای سنی زیاد را یکی دیگر از عوامل طلاق عنوان کرد و افزود: در جامعه امروز مواردی دیده میشود که برخلاف رسم و طبیعت انسانی است و آن ایناست که آقایان با خانمهای بالاتر از سنشان ازدواج میکنند. به دلایل زیست شناختی و روانشناختی از همان ابتدا میتوانیم بگویم خیلی اوقات با شکست روبرو میشوند.
توجه نکردن زوجین به مسائل اجتماعی و دیدگاههای معنوی
عضو هيئت علمي دانشگاه علوم بهزيستي توجه نکردن زوجین به مسائل اجتماعی و دیدگاههای معنوی را از دلایل دیگر شکستن قبح طلاق دانست و تصریح کرد: برای دوری از طلاق ما باید ببینم که چه چیزی ازدواج موفق را تشکیل میدهد. ازدواجی موفق است که در آن نه فقط زن و مرد بلکه خانوادههای آنها باید با یکدیگر پیوند برقرار کنند.
وی سبک زندگی جامعه ایرانی را مبتنی بر اصول سنتی دانست و افزود: واقعیت این است که جامعه ایرانی با همه تفاوتهایی که در طول تاریخ و در گذر زمان پیدا کرده و تحولات اجتماعی که به خودش دیده یک جامعه سنتی است؛ جامعهای است که در آن آئینها نقش مهمی دارند، بنابراین ازدواجی که بر مبنای سنن جامعه و توجه به رعایت دیدگاههای پدر و مادران و همه فامیل انجام شود طبعا میتواند استحکام بیشتری داشته باشد.
فدایی عشق و علاقه صرف را در پایداری یک زندگی غلط دانست و بیان کرد: از جنبه روانشناختی گرچه وجود عشق و علاقه بین زن و مرد جز شرایط خوب ازدواج است اما تنها شرط نیست؛ بنابراین کسانی که صرفا به خاطر علاقه شدید و ناگهانی به یکدیگر ازدواج میکنند و سایر مسائل و عوامل و متغییرها را به حساب نمیآورند بعدا با مشکل روبرو میشوند. چون پردهای که این عشق شدید جلوی چشم آنها کشیده بود کنار میرود و واقعیت یکدیگر را میبینند. در این شرایط احساس میکنند که به آنها خیانت شده، در حالی که زن یا شوهر از ابتدا به همان ترتیبی بودهاند که به نظر میآمدند، اما این عشق و علاقه شدید مانع از آن میشد که واقعیتها جلب توجه کند.
عوامل مهمی که در ازدواج باید مورد توجه قرار گیرد
نویسنده کتاب «ازدواج و طلاق از دیدگاه روانپزشکی»، هماهنگی از نظر سن، دیدگاههای روانشناختی، اجتماعی و ایمان را مهمترین عوامل یک ازدواج موفق دانست و خاطرنشان کرد: با پیشرفت صنعتی و با افزایش سطح زندگی در بسیاری از کشورها میزان طلاق هم بالا رفته است. به عنوان مثال در کشورهایی که سطح رفاه زندگی بالاتر است میزان طلاق هم بیشتر است. در کشورهای که میزان تحصیلات زنان کمتر است طلاق هم کمتر دیده میشود و به همین ترتیب میزان اشتغال زنان هر چقدر بالاتر رود میزان طلاق هم افزایش پیدا میکند؛ بنابراین سهم این عوامل را باید مورد توجه قرار داد.
وی با اشاره به اصول حاکم بر ازدواج سنتی و نوین و تاثیر هرکدام در بروز طلاق، گفت: ما در ازدواج سنتی با چیزی روبرو هستیم که در آن نقشهای تعریف شدهای برای مرد و زن وجود دارد، یعنی انتظار میرود مرد فردی باشد زحمتکش، اهل کوشش نانآور خانواده که ارتباط خانواده را با محیط بیرون فراهم میکند و زن عبارت است از بانویی که بر خانه حکمفرمائی میکند و دیدگاههای عاطفی بر دیدگاههای منطقی مسلط است.
«ازدواج نوین» و نقشهای تعریف نشده
فدایی ادامه داد: در سالهای اخیر چیزی به نام ازدواج نوین هم مرسوم شده که در آن نقش زن و مرد تعریف شده نیست بلکه متغیر و انعطافپذیر است و گاهی دیده میشود مرد در خانه مینشیند و کار خانه را انجام میدهد ولی زن بیرون کار میکند. بسیاری از طلاقهایی که در دهههای اخیر انجام گرفته است به خاطر این است که زنان و دختران ایرانی انتظار دارند از استقلال و آزادی که گمان میکنند در کشورهای غربی وجود دارد برخوردار باشند در عین حال، حمایتها و امنیتهایی که ازدواج سنتی برایشان فراهم میکنند را هم تقاضا دارند.
عضو هيئت علمي دانشگاه علوم بهزيستي افزود: در این شرایط توجه نمیکنند اگر قرار باشد مرد برای آنها هر کار انجام دهد، مهریه سنگین را تقبل کند، امکانات مادی را به اسم آنها کند و اجازه ندهد که آب در دل آنها تکان بخورد، در مقابل آنها هم باید وظایفی را انجام بدهند. زنی که در بیرون از خانه کار میکند طبیعی است که از همسرش انتظار دارد در کارهای خانه به او کمک کند. مرد هم وقتی که تنها نانآور خانواده است انتظار دارد همسرش رعایت مسائل و واقعیت زندگی را بکند.
مشاوره پیش از ازدواج تضمین ازدواج موفق یا کاهش طلاق نمیشود
وی با بیان جایگاه مشاوره قبل و بعد از ازدواج و تاثیر آن در کاهش طلاق، گفت: واقعیتها نشان میدهد زمانی که اصولا صحبت از مشاوره وجود نداشت میزان طلاق خیلی کمتر بود، بنابراین ما نمیتوانیم نتیجه بگیریم که وجود مشاوره باعث بالا رفتن و یا کاهش طلاق شده است. یعنی مشاوره پیش از ازدواج هم جز تضمین کنندگان ازدواج موفق و یا باعث کاهش طلاق نمیشود.
فدای افزود: اینکه ما برای همه افراد جامعه مشاوره پیش از ازدواج را تجویز کنیم و ضروری بدانیم از جهات مختلفی مورد نقص است. به دلیل اینکه ما خواستههای فردی افراد را نمیتوانیم تحت کنترل خودمان دراوریم. اگر دو نفر علاقه دارند با یکدیگر ازدواج کنند و عاقل و بالغ هستند با رعایت اصول شرعی و مسائل قانونی میتوانند ازدواج کنند و آن طور نیست که ما تکلیف کنیم که زن و مرد قبل از ازدواج حتما به نتایج مشترک زندگی خودشان را شروع کنند. اصولا دخالت در مسائل خصوصی خانوادهها کار غلطی است که دولتها باید حتما از وارد شدن به آن خودداری کنند.
دولت از ورود به مسائل خصوصی خانوادهها خودداری کند
عضو هيئت علمي دانشگاه علوم بهزيستي با غلط دانستن طرح دولت مبنی بر اجباری کردن مشاوره پیش از ازدواج، گفت: در دولت بحثهایی شده بود که مشاوره پیش از ازدواج اجباری شود، یعنی دولت مردم را وادار کند که حتما پیش از ازدواج مشاوره روانشناسی انجام دهند. این کار بسیار عجیب و غلط است که در دنیا سابقه ندارد و نباید اجازه داد که مردم احساس کنند حریم خصوصی زندگیشان توسط قوانین و فرمانهای دولتی اداره میشود.
در سبک زندگی اسلامی صرفا زن و مرد مطرح نیست
وی با تاکید بر اینکه طلاق در خانوادههای مذهبی و اخلاقمدار کمتر دیده شده است، ادامه داد: سبک زندگی واقعی اسلامی و رعایت آنچه که در آئین حیاتبخش اسلام برای ازدواج توصیه شده است، میتواند بشارت دهنده یک زندگی سالم و مثبت باشد. در ازدواج و در سبک زندگی اسلامی صرفا خواستههای زن و مرد مطرح نیست بلکه نگاه به نسل بعدی، بستگان و مسائل اجتماعی هم مورد توجه اکید قرار دارد.
ازدواج با مبنای قوانین دینی پایدارتر است
فدایی تصریح کرد: ازدواجی که بر مبنای قوانین دینی و بر اخلاقیات است و از دین منشأ میگیرد پایدارتر است. ما میبینیم که در خانوادههای غرب زده و یا در کشورهای غربی که این اصول وجود ندارد میزان طلاق خیلی بالاتر است. البته باید این را هم اعتراف کنیم که در سالهای اخیر کشورهای غربی متوجه شدهاند که بیتوجهی به نهاد خانواده و ازدواج، ضررهای زیادی را برای جوامع به وجود آورده بنابراین کوشش آنها برای افزایش میزان ازدواج و برای دوام ازدواج در این چند دهه اخیر چشمگیر بوده است.
جوانان هر کشش و علاقه بین جنس مخالف را به حساب عشق نگذارند
عضو هيئت علمي دانشگاه علوم بهزيستي تاکید کرد: جوانان هر کشش و علاقه بین جنس مخالف را نباید به حساب عشق بگذارند و نباید به حساب این گذاشت که حتما باید اینها به وصال یکدیگر برسند و ازدواج کنند. یک زندگی موفق زمانی به دست میآید که انسان بتواند بر روی غرایض اولیه خودش پا بگذارد و بتواند مصالح دیگری را هم مورد توجه قرار بدهد.
وی خاطرنشان کرد: اخلاقیات زمانی شروع میشود که ما بتوانیم روی
غرایض خود پای بگذاریم. بنابراین خانوادهها باید در برابر خواسته فرزندان
نوجوانشان که میخواهند به هر ترتیب با کسی که میخواهند ازدواج کنند، مقاومت
کنند چون بسیاری از اوقات مراجعین ما گله میکنند که «درست است که من خیلی
اصرار داشتم با فلانی ازدواج کنم اما چرا خانواده من بیشتر فشار نیاورد و مانع من
نشد، من که تجربه نداشتم» بنابراین خانوادهها
آن چیزی که تجربهشان به آنها میگوید را حتما مورد توجه قرار دهند.