وهابیون می‌گفتند قرآن شما تحریف‌شده و 115 سوره دارد/ احتجاج مخالفان به گسترش وسیع خط عثمان طه در ایران
کانون خبرنگاران نبأ: سال‌هایی که در بعثه امام(ره) و رهبر معظم انقلاب بودم از آخوندهای وهابی زیاد می‌‌شنیدم که می‌گفتند قرآن‌های شما شیعیان تحریف شده؛ آنان در مقام استدلال از چاپ گسترده قرآن به خط عثمان طه در ایران شاهد می‌آوردند مبنی بر اینکه قرآن شما چون تحریف شده مجبور هستید قرآن ما را چاپ کنید.
به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی خسروی، مسئول مؤسسات قرآنی در بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم و مدیرکل آموزش مؤسسات قرآنی در سن شش سالگی و قبل از ورود به دبستان، روخوانی قرآن کریم را در مکتب آموخت؛ او در سن 16 سالگی که سال دوم طلبگی‌اش در قم بود با استفاده از تعطیلی تابستان کلاس‌های آموزش قرآن ویژه نونهالان و دانش‌آموزان مقطع دوم و سوم دبستان را راه‌اندازی کرد که اولین دوره‌های آموزش قرآن کریم به شیوه جدید در آن زمان بود چراکه در دوران گذشته چیزی به نام درس قرآن در نظام آموزشی وجود نداشت؛ نه در مقطع دبستان و نه در مقاطع دیگر. اگر کسی علاقه‌مند به قرآن بود می‌بایست به مکتب‌خانه می‌رفت و به سبک قدیم جزء را به‌صورت هجی می‌خواند، و سبک تعلیم قرآن به‌گونه‌ای بود که معمولا پس از شش هفت ماه قرآن‌آموز با روخوانی کامل قرآن آشنا می‌شدند.
در سال‌های 49 و 50 با ابتکار برخی روحانیون خوش فکر قم از جمله آیت‌الله هاشم‌زاده هریسی که در آن روزگار طلبه جوانی بود شیوه جدیدی برای آموزش قرآن ارائه شد. بر اساس این روش نوآموزان با صرف روزی یک ساعت وقت و ظرف 45 روز به‌طور کامل با قرائت قرآن آشنا می‌شدند. حجت‌الاسلام خسروی هم جزو کسانی بود که در سال‌های 50 تا 54 این طرح را در بعضی از شهرستان‌ها اجرا کرد و اکثر نوجوانانی که در آن جلسات با قرآن آشنا شدند بعد از پیروزی انقلاب جزو کادر خدمتگزار و نیروهای فعال در بخش‌های مختلف نظام شدند که در این راستا کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ گفت‌وگویی با وی انجام داده است که متن آن را در ذیل می‌خوانیم.
ایکنا: درباره آشنایی خود با تفسیر قرآن کریم و آموزش آن بفرمایید.
حجت‌الاسلام خسروی: در دوران تحصیل در قم همزمان با دروس سطح حوزه با تفسیر قرآن آشنا شدم. علاوه بر شرکت در کلاس‌های عمومی تفسیر آیت‌الله میرزاعلی مشکینی، آیت‌الله سیدمرتضی شبستری و آیت‌الله محمدباقر ملکی میانجی با سه، چهار نفر از دوستانم جلسات خصوصی مباحثه تفسیر داشتیم. آن موقع چنین مباحثه‌هایی در قم عمومیت نداشت. در تابستان سال‌های 54 و 55 که به زادگاهم در آذربایجان برگشتم علاوه بر تشکیل کلاس‌های معارف و پاسخ به سؤالات دانشجویان، برای خودم نیز یک مباحثه تفسیر برنامه ریزی کردم و با یکی از روحانیون اهل سنت آن منطقه کتاب انوار التنزیل و اسرار التأویل معروف به تفسیر بیضاوی را که مورد اهتمام اهل سنت بود و حتی در مدارس‌شان تدریس می‌شد مباحثه می‌کردم.
پس از چند روز که از مباحثه گذشته بود قرار شد یک تفسیر شیعی را هم مورد بحث قرار دهیم. تفسیر مجمع‌البیان را بردم و همزمان آیات مشخصی را در هر دو تفسیر مباحثه می‌کردیم. این روش برای ما بسیار مفید بود، دریافتیم که شیوه این دو تفسیر شبیه هم است و افق فهم مرحوم بیضاوی از اهل سنت با مرحوم طبرسی از شیعه در تفسیر آیات بسیار نزدیک به هم است. البته طبرسی حدود یکصد سال پیش از بیضاوی می‌زیسته است و چه بسا تفسیر بیضاوی بی‌تأثیر از مجمع البیان نبوده است. به هر حال این امر موجب شد که بعدها در مطالعاتی که در تفسیر داشتم علاوه بر مطالعه تفاسیر شیعه به تفاسیر اهل سنت هم مراجعه کنم و خود را از نکات و فوایدی که در کتب آنان است محروم نکنم
ایکنا: درباره اهم اقدامات
اجرایی خود در زمینه خدمات قرآنی توضیح بفرمایید.
حجت‌الاسلام خسروی: از سال 1370 که برای راه‌اندازی مجله میراث جاویدان وارد سازمان اوقاف و امور و خیریه شدم، مسئولیت‌های دیگری نیز به عهده‌ام گذاشته شد. به مدت 10 سال توفیق برگزاری مسابقات سراسری و بین‌المللی حفظ و قرائت قرآن کریم را داشتم و در آن دوره موفق شدیم آئین‌نامه مسابقات را با تشکیل جلسات عدیده در شورایی با حضور 15 نفر از اساتید قرآنی همچون آقایان چمران، سلیمی، موسوی، مرحوم اربابی، عبایی، صدرزاده، حشمتی، حاج‌شریف و سایر عزیزان تدوین و تصویب کنیم. امروزه این آئین‌نامه از لحاظ دقت و همه‌جانبه‌نگری و ضابطه‌مندی در جهان اسلام بهترین و کاملترین آئین‌نامه مسابقات قرآنی است.
موضوع دیگر توجه به مقوله هنر در فعالیت‌های قرآنی سازمان اوقاف بود. اینجانب در آن دوره 10 ساله سعی داشتم هم به لحاظ انگیزه شخصی و هم به لحاظ نوع نگاه نمایندگان ولی فقیه و سیستم حاکم بر سازمان اوقاف در عین صرفه‌جویی و با حداقل هزینه‌ها در برگزاری مسابقات حداکثر خلاقیت‌های هنری را در بخش‌های تبلیغاتی اعمال کنم؛ حتی تصاویر پوسترها و دکورهای آن دوره جزء آثار هنری فاخر محسوب می‌شود. فصل‌نامه میراث جاویدان و ماهنامه باران چه از لحاظ محتوا و چه از لحاظ شکل و فرم در میان نشریات آن روز از بهترین و جذاب‌ترین نشریات محسوب می‌شدند. اصولا معتقدم آثار دینی باید همراه با کیفیت محتوایی حتما از جاذبه‌های بصری هم برخوردار باشد؛ زیرا ریختن محتواهای ارزشمند معنوی در قالب نازیبا و عرضه معارف حقه در شکل نامناسب ظلم به محتواست و هدر دادن سرمایه معنوی است.
از دیگر اقداماتی که در حوزه امور قرآنی انجام شد، راه‌اندازی مجله میراث‌جاویدان بود که بخشی از آن به مباحث قرآنی و نقد ترجمه اختصاص داشت و شاید این مجله از اولین مجله‌هایی بود که باب نقد ترجمه قرآن مجید را گشود. این مقالات با نقد استاد خرمشاهی بر ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای آغاز شد و سپس با پاسخ آیت‌الله احمد بهشتی به‌عنوان نقدی بر نقد ادامه یافت و با ورود محققان دیگر و نقد سایر ترجمه‌ها مانند نقد ترجمه دکتر امامی توسط حجت‌الاسلام و المسلمین کوشا وارد فضای جدیدی شد که می‌توانم از آن به‌عنوان سلسله جلسات مناظره‌ای غیر حضوری در این مجله یاد کنم که در جای خود بسیار سازنده، علمی و مفید بود.
در کنار این امور اجرایی اقدام ارزشمند و ماندگار دیگری انجام گرفت و آن انتشار قرآن به خط خوشنویس برجسته دوره قاجار محمدعلی بن محمد اسماعیل تبریزی بود. انتشار این قرآن داستان مفصلی دارد که باید در فرصتی دیگر به آن پرداخت ولی به یک نکته باید اشاره کنم که در سال‌هایی که در بعثه حضرت امام و مقام معظم رهبری در حج بودم در مسجدالنبی(ص) از آخوندهای وهابی زیاد می‌‌شنیدم که می‌گفتند قرآن‌های شما شیعیان تحریف شده و با افزودن سوره‌ای به نام سوره ولایت قرآن دارای 115 سوره است. آنان در مقام استدلال از چاپ گسترده قرآن عثمان طه در ایران شاهد می‌آوردند و می‌گفتند قرآن شما چون تحریف شده است مجبور هستید قرآن ما را چاپ کنید. البته سخن نابجایی بود ولی این قرآن به‌دلیل ختم صفحات به آیه و ویژگی‌های دیگر تیراژ بالایی داشت حتی در چاپخانه اوقاف هم که زیر نظر ما بود بیشتر قرآن به خط عثمان طه چاپ می‌شد. من این موضوع را که در آن سال خیلی مطرح شده بود پس از مراجعت با آیت‌الله امام جمارانی و حجت‌الاسلام والمسلمین نظام‌زاده مطرح و پیشنهاد کردم اوقاف یک قرآن ایرانی قدیمی را انتخاب و منتشر کند. اتفاقا آن سال همزمان بود با یکصدمین سال تولد امام خمینی(ره) و قرار بر این بود قرآن ویژه‌ای به یادبود حضرت امام که احیاگر قرآن در این عصر است به چاپ سپرده شود و لذا با پیشنهاد مهندس سیدمحمد بهشتی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی و با حضور کارشناسان از جمله سیدکمال میرخلف از گنجینه قرآن‌های خطی کاخ موزه چهل ستون بازدید به عمل آمد و از میان ده‌ها قرآن خطی یک نسخه به اتفاق آرا برگزیده شد.
تاریخ کتابت این نسخه 1311 قمری یعنی به حدود 120 سال قبل بر می‌گشت و دارای ویژگی‌هایی از جمله قطع مناسب، خط زیبا، خلوت بودن صفحات و تذهیب کم و در مجموع خوش‌دست و خوش‌خط و خوش‌خوان بود. کاتب آن محمدعلی بن محمد اسماعیل تبریزی در پایان قرآن نوشته بود: این دهمین قرآنی است که به دست این حقیر کتابت می‌شود. از این نکته معلوم می‌شد ایشان قبل از آن موفق شده 9 بار قرآن را به‌طور کامل بنویسد و طبعا تبحر خاصی در کتابت قرآن پیدا کرده و به‌ویژه آنکه آن را برای مظفرالدین شاه که در آن زمان به‌عنوان ولیعهد در تبریز می‌زیسته کتابت کرده است پس باید از همه ظرفیت و تجربیاتش در این نسخه بهره برده باشد. انصافا نسخه نفیس و ارزشمندی بود. نکته دیگر اینکه کاتب آرزو کرده بود یکصد قرآن دیگر کتابت کند تا با این 10 نسخه جمعا 110 قرآن هم‌عدد با نام حضرت امیر المؤمنین(ع) (علی = 110) باشد. شاید محبت و ارادت کاتب این قرآن به حضرت علی(ع) بی‌تأثیر نبود که انتشار آن به‌صورت اتفاقی با عید غدیر همزمان شد تا نام و اثر او در سالروز ولایت حضرت امیر بر سر زبان‌ها بیفتد. به هر حال این قرآن به بنده سپرده شد تا آن را همان سال به چاپ برسانم ولی به عللی با پنج سال تأخیر منتشر شد از جمله آنکه در این نسخه به جای شماره آیات از گلبوته استفاده شده بود و لازم بود رقم آیات جایگزین شود و نیز به‌خاطر برخی اختلاف نظرهای رسم‌الخطی که اینجانب با کارشناسان دارالقرآن داشتم. بالاخره مقرر شد کلیه اصلاحات با نظر اینجانب اعمال و نهایی شود و من توفیق یافتم حدود چهار سال روی این قرآن نفیس کار کنم. این قرآن بحمدالله با ویژگی‌های فراوانی که داشت و با حداقل اصلاحات که عمدتا به رسم‌الخط و نوع ترکیبات حروف مربوط می‌شد منتشر شد و مورد استقبال قرار گرفت.
ایکنا: با توجه به اینکه مسئولیت بخش مؤسسات قرآنی را در نمایشگاه قرآن امسال داشتید از ویژگی‌ها و اهداف این بخش بگویید.
این افتخار امسال نصیب شد که در نمایشگاه قرآن کریم حضور جدی داشته باشم و مسئولیت مؤسسات قرآنی در این نمایشگاه به اینجانب واگذار شد. ما از همان ابتدا مؤسسات را در چهار بخش دیدیم؛ بخش اول مؤسسات آموزش روخوانی و حفظ قرآن، بخش دوم مؤسسات آموزش مفاهیم و سومین بخش نهادهای عمومی غیر دولتی و بخش چهارم عترت(ع). در واقع دو بخش جدید امسال افزوده شده است؛ یکی بخش عترت که شامل غرفه‌هایی از نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه می‌شود. از آنجا که به بیان پیامبر اکرم(ص) عترت از قرآن جداشدنی نیست در این نمایشگاه در کنار مؤسسات قرآنی سالن ویژه‌ای ترتیب دادیم تا بازدیدکنندگان از صدها شرح نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه و کتاب‌های مرتبط با این حوزه مطلع شوند و بخش دوم که امسال به‌صورت مستقل عرضه شده است حوزه تدبر و فهم قرآن است؛ این بخش در سال‌ای گذشته در میان سایر مؤسسات گم بود در حالی که غرض اصلی از همه بخش‌ها فهم قرآن است.
در راستای انتخاب شعار نمایشگاه قرآن امسال با عنوان «به سوی فهم قرآن» با نظر وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی، یکی از کارهای ابتکاری، طرح سالن پنج گام تا بهشت بود در این سالن بازدیدکنندگان با راهنمایی کارشناسان خبره با مراحل فهم قرآن که در پنج مرحله طراحی شده آشنا می‌شدند. بحمدالله شعار فهم قرآن در تمام بخش‌های نمایشگاه اعم از بخش هنری، کودک، فروش و غیره تأثیرگذار بوده و مورد استقبال واقع شده است و در یک برآورد اولیه از مخاطبان به‌خوبی معلوم می‌شود توجه به مفاهیم و تدبر قرآنی یک ضرورت و دغدغه جامعه قرآنی است.
آنچه ما از مهجوریت قرآن در جامعه مشاهده می‌کنیم، دلیلش این است که ما به ظواهر اکتفا کرده‌ایم. مقوله‌هایی چون قرائت، حفظ و هنرهای تجسمی مانند خوشنویسی همه و همه ظواهر هستند گرچه ظواهری که از قداست و جمال معنوی برخوردارند، اما هرگز جای مفاهیم و غرض اصلی از نزول قرآن را نمی‌گیرند. هدف خداوند از فرستادن قرآن کریم تربیت انسان‌ا و آراستگی آنها به فضائل اخلاقی و رسیدن به قرب الهی است و این هدف جز با تفکر و تدبر در مفاهیم و آموزه‌های قرآن به دست نخواهد آمد. ما نباید در ظاهر توقف کنیم باید از ظاهر عبور کرد و به مقصود و مقصد رسید. ظاهر قرآن مهجور نیست آنچه مهجور است فهم و تدبر و عمل به آن است و مادامی که حقایق و مفاهیم قرآنی در وجود ما تجلی پیدا نکرده قرآن مهجور است. تنها تدبر است که اهل قرآن را به حیات انسانی و معنوی می‌رساند و از طرفی خداوند کسانی را که در قرآن نمی‌اندیشند به شدت مورد توبیخ قرار داده و می‌فرماید: « أَفَلاَ يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ» چرا اندیشه را در فهم کلام الهی به کار نمی‌گیرند؟ اگر این اتفاق بیافتد و حجاب‌های خود ساخته کنار رود ما می‌توانیم در سایه تدبر از این سفره نور و معرفت در ماه مبارک رمضان استفاده بیشتری ببریم؛ چراکه به تعبیر بسیار زیبا و حکیمانه امام خمینی(ره) خدای متعال که ما را در ماه مبارک رمضان به ضیافت الله خوانده این ضیافت قرآن کریم است.
محمدعلی نادعلی
جاي بسي تاسف است كه افراد تا يك مطلبي را از يك مغرضي شنيدند فورا دست به چاپ قرآن خودشان بزنند آيا اگر ابلهي گفت قرآن شما يك يا چند سوره اضافه دارد ما فورا بايد بيت المال را خرج يك قرآن ايراني بكنيم تا بتوانيم در دهن طرف مقابل بكوبيم چاپ قرآن جديد باعث افتخار نيست بلكه از ضعف است و الا بگذار هر غلطتي مي خواهند بكنند .