بهره‌گیری بهینه از جشنواره پرده‌خوانان علوی در آشنایی مردم با غدیرخم
گروه هنر: هنر نقالی و پرده‌خوانی از دیرباز در میان مردم ایران از محبوبیت و جایگاه خاصی برخوردار بوده است. با برگزاری جشنواره نقالان و پرده‌خوانان علوی ضمن احیای این سنت نمایشی ایرانی، این امکان فراهم می‌شود تا مردم هر چه بیشتر با واقعه غدیرخم آشنا شوند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) نخستین جشنواره سراسری نقالان و پرده‌خوانان علوی به همت مجتمع فرهنگی غدیر وابسته به مؤسسه فرهنگی «تسنیم نور» در ایام ذی‌الحجه و به مناسبت عیدسعید غدیرخم برگزار خواهد شد. در همین رابطه با حسین عالم‌بخش، مدیر مجتمع فرهنگی غدیر پیرامون دلایل شکل‌گیری نخستین جشنواره سراسری نقالان و پرده‌خوانان علوی گفت‌و‌گویی ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید:
ـ ایده اصلی برگزاری جشنواره نقالان و پرده‌خوانان به چه زمانی باز می‌گردد و چرا ضرورت آن احساس شد؟
: مجتمع فرهنگی غدیر و یا با نگاهی بهتر، فرهنگسرای غدیر یکی از زیرمجموعه‌های مؤسسه فرهنگی «تسنیم نور» وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی است که از جمله اهداف مهم آن باروری و پُر کردن اوقات فراغت نسل نوجوان و جوان تعریف شده است؛ تقریباً 4 سال پیش این مجتمع با مشارکت مؤسسه فرهنگی «تسنیم نور» و همچنین همکاری بنیاد کوثر و مؤسسه رفاه ارشاد امام صادق(ع) و دوستان متولی هیئات متقدم تهران، هیئت مشترکی را تشکیل دادند که منجر به ایجاد ستادی تحت عنوان ستاد برگزاری جشن عیدسعید غدیرخم شد.
از همان زمان ایده برگزاری رویدادی در زمینه هنر نقالی و پرده‌خوانی پیرامون واقعه غدیرخم و شخصیت حضرت علی(ع) و سیره علوی از سوی من به این تشکیلات ارائه شد که آن زمان با توجه به تخصصی بودن ماهیت آن و همچنین مشکلاتی همچون کمبود اعتبارات و منابع مالی ابتر ماند.
از آنجا که عمده فعالیت من در حوزه هنرهای نمایشی رقم خورده است و به طور مستقیم به این موضوع طی سال‌ها فعالیت هنری واقف شده‌ام که هنر نقالی و پرده‌خوانی تا چه اندازه ظرفیت در زمینه آشنایی مستقیم و بدون واسطه مردم به مفاهیم ارزشی و انسانی فراهم می‌کند، موضوع برگزاری رویدادی در قالب جشنواره و با محتوای پرداختن به هنر نقالی و پرده‌خوانی مطرح شد؛ چرا که تاریخ نشان داده است که مردم ایران از دیرباز با فن قصه‌گویی و نقل داستان میانه خوبی داشته‌اند و حتی با پیشرفت فناوری هم شاهد هستیم که همچنان اگر محفل و معرکه‌ای در زمینه نقل قصه و داستانی به شکل شفاهی فراهم شود، استقبال چشمگیری از آن به عمل می‌آید.
واقعیت این است که در صد سال اخیر و با بروز عوارضی همچون جنگ جهانی که کشور ایران نیز از تبعات منفی آن مصون نماند و اوضاع نابسامان سیاسی و اقتصادی در دوران پهلوی اول و دوم این سنت حسنه نمایشی ایرانی به محاق فراموشی رفت و حتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز به دلیل مسائلی همچون پدیده جنگ تحمیلی که در فاصله کوتاهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی رخ داد و پس از آن نیز بروز مسائلی همچون سازندگی و در اولویت قرار گرفتن مسائلی همچون بهبود وضعیت معیشتی مردم، به مظاهری هنری همچون هنر نقالی و پرده‌خوانی وقعی گذاشته نشد و لذا به نظر می‌رسد جریانی باید شکل گیرد که به احیای چنین سنتی نمایشی کمک کند.
ـ یعنی به نظر شما نقالی و پرده‌خوانی به عنوان یک شیوه اجرایی نمایش نتوانست در دوران انقلاب و دفاع مقدس در خدمت مضامین انقلابی و ارزشی باشد؟
: نه به اندازه تبلور و شکوفایی که در سایر هنرها شاهد آن بودیم، پس از انقلاب حتی هنر نقاشی نیز نتوانست خط و مشی درستی پیدا کند و اگر نبود موضوع فرهنگ و ایثار و شهادت و پرتره‌نگاری شهدای انقلاب و دفاع مقدس شاید هنر نقاشی نیز چندان هویت مشخصی نداشت. این موضوع در مورد هنر نقالی و پرده‌خوانی تا همین اواخر که به همت گروهی از پیشکسوتان نقالی و پرده‌خوانی شاهد روایت ماجراهای انقلاب و عملیات‌های دوران دفاع مقدس بودیم هیچ گاه به کار گرفته نشد و هنر نقالی و پرده‌خوانی بیشتر معطوف بر شرح روایت برخی از فرازهای عاشورا و داستان‌های مشهور شاهنامه بود. این اواخر هم همان طور که گفته شد به دلایلی همچون اوضاع معیشتی مردم مجالی برای تشکیل پاتوق‌های نقالی و پرده‌خوانی باقی نماند و آرام آرام شاهد برچیده شدن آن بودیم.
ـ تا اینجا در مورد لزوم ایجاد جریانی برای احیای هنر نقالی صحبت شد، اما چرا قصد دارید جشنواره نقالان و پرده‌خوانان را ذیل عنوان علوی برگزار کنید؟
: به دلیل خلأ موضوع غدیر که در قالب برنامه‌های فرهنگی و هنری شاهد آن هستیم که یا مثلاً در برنامه‌های رسانه‌ای همچون تلویزیون یا کاملاً نسبت به آن بی‌تفاوت هستیم و یا چنان با غلو و پررنگ به این موضوع آن هم مقطعی می‌پردازیم که زمینه را برای اختلاف و تفرقه میان امت اسلامی پدید می‌آورد.
واقعیت این است که غالب کارهای فرهنگی انجام شده در موضوعاتی همچون غدیرخم نیز تخصصی و پژوهشی بوده‌اند که مصرف عام نداشته و زمینه را برای آشنایی مؤثر اقشار مردم با این واقعه بزرگ تاریخ شیعه فراهم نمی‌آورد.
ما باید از ظرفیت بالا و مؤثری که هنر نقالی و پرده‌خوانی در ترغیب مخاطبان به روایت قصه‌های گوناگون از جمله قصه‌های قرآنی و دینی دارد نهایت استفاده را در شرح واقعه غدیرخم و مسائل مربوط به زندگی حضرت علی(ع) ببریم؛ این هنر در عین حال سهل‌الوصول بوده و اینکه از جمله ویژگی‌هایش کم‌هزینه بودن آن است که باید بیش از پیش در نقل روایات دینی و مذهبی به کار گرفته شود؛ چرا که به فرض تصمیم در مورد تولید نمایشی پیرامون زندگی و سیره علوی در شکل و شمایل رسمی آن شاهد خواهیم بود که تا چه اندازه هزینه‌بر بوده و همین امر به عنوان بزرگترین مانع بر سر راه برگزاری چنین برنامه‌هایی مطرح می‌شود.
از جمله ویژگی‌های هنر نقالی و پرده‌خوانی که
تأثیر بیشتر و عمیق‌تری روی مخاطب دارد، وجهه اجتماعی و معتمدی است که اغلب
مرشدان و گردانندگان مجالس نقالی و پرده‌خوانی به آن متصف هستند که منجر به آن می‌شود
که کلام‌شان در بازگویی وقایع تاریخ دین تأثیر بیشتری داشته باشد.
امیرسجاد دبیریان
