نویسنده و مدرس حوزه عنوان کرد:
نیازمندی حوزه علمیه به 4 تحول اساسی
گروه حوزه‌های علمیه: مدرس و نویسنده حوزه علمیه با اشاره به 4 تحول اساسی که حوزه امروز نیازمند آن است، اظهار کرد: نیاز به تربیت طلبه به میزان دوبرابر وضع فعلی مطالبه درستی و اگر طلاب توانمندی تربیت شوند، نباید نگران آینده شغلی آنان باشیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین ملک‌زاده، محقق، مدرس و نویسنده حوزه علمیه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با اشاره به سخنان مدیر حوزه در خصوص نیاز حوزه به تربیت دوبرابری طلبه نسبت به وضع موجود، گفت: یکی از آیات معروف و راهبردی قرآن کریم آیه «نفر» به معنای کوچ کردن است که از این آیه می‌توان وجوب تفقه در دین و هجرت برای تبلیغ و رساندن پیام دین را استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه این وجوب، وجوب کفایی است و اگر برخی دنبال آن رفتند از عهده بقیه افراد ساقط خواهد بود افزود: این آیه حالت امتنانی در بیان دارد یعنی چون همه نمی‌توانند وارد این عرصه شوند خداوند بر برخی افرادی که توانایی این کار را دارند منت نهاده است و به صورت واجب کفایی بر دوش آنان است که دین را تبلیغ کنند.
ملک‌زاده بیان کرد: در حال حاضر با توجه به کثرت جمعیت و تنوع مذاهب و مکاتب و پرسش‌ها و شبهاتی که در جامعه وجود دارد، طبعا نیاز به عالم دین و اسلام‌شناس حقیقی بسیار بالاست؛ کسانی که اسلام‌شناس واقعی باشند و اقتضائات زمانه خود را نیز به خوبی بشناسند.
تربیت طلبه در منظومه «وطن توحیدی»
وی افزود: الان طلابی با این ویژگی‌ها در حد کفایت در حوزه نداریم و نیاز داریم بیش از اینها افرادی اینچنین را تربیت کنیم البته مضاف بر نیازهای داخل کشور، نیازهای جهانی نیز وجود دارد و ما با مجموعه‌ای به نام «وطن توحیدی» روبرو هستیم.
مدرس سطح عالی حوزه تصریح کرد: هر جا مسلمانی وجود دارد که باید پیام دین را بشنود و انذار و تبشیر داده شود و حتی اگر غیرمسلمانی است که پیام دین اصلا به او نرسیده است، نیازمند تبلیغ دین هستیم، اما اگر فقط محدوده نیازهای داخل کشور را هم در نظر بگیریم، باز هم نیاز فراوانی وجود دارد.
وی افزود: این پندار خامی است که فکر کنیم چون ابزار جدید رسانه‌ای و تبلیغی زیاد شده نیاز به اسلام شناس نداریم و یا این نیاز کمتر شده است و من معتقدم اگرچه ابزار جدید هم می‌تواند مورد استفاده تبلیغی قرار گیرد ولی نباید از روش‌های سنتی و به خصوص منبر نیز غافل شویم.
وی تاکید کرد: نیاز ما به اسلام‌شناس حقیقی زیاد است البته نه اینکه افرادی هنوز به آمادگی لازم نرسیده بخواهند وارد بازار کار شوند که این مسئله می‌تواند آسیب‌هایی را هم به نهاد روحانیت و هم به دین وارد کند.
تمرکززدایی از قم
ملک‌زاده در پاسخ به این سؤال که آیا اگر مطلوب بودن تربیت طلبه تا دوبرابر وضع موجود را هم بپذیریم زیرساخت و امکانات حوزه برای این کار وجود دارد یا خیر بیان کرد: مشکل اساسی این است که هر کسی که در زمینه علوم اسلامی کار می‌کند تصور می‌کند باید در قم باشد و در اینجا تحصیل و تدریس داشته باشد در حالی که قم نه به لحاظ زیرساخت شهری و نه ظرفیت حوزه علمیه می‌تواند جوابگوی نیازها باشد.
وی ادامه داد: الان از بیش از صد کشور در قم طلبه داریم و به وضوح مشاهده می‌شود که شرایط برای پذیرش نیروی جدید آماده نیست و باید انقلاب و تحول عظیمی در حوزه علمیه ایجاد شود. باید حوزه‌های علمیه شهرستان‌ها و استان‌ها تقویت و حوزه‌های جدیدی احداث شوند تا این زیرساخت به تدریج فراهم شود.
ملک‌زاده عنوان کرد: اگر همکاری جدی‌تر و مسئولانه‌تری میان مدیریت حوزه علمیه از یکسو، ائمه جمعه و علمای بلاد انجام شود و علمای به‌نام برای حضور و زندگی در استان‌ها دعوت می‌شدند در این صورت هم سطح ائمه جمعه‌ها بالاتر می‌رفت و هم طلاب بومی در هر منطقه توزیع می‌شدند و تمرکز روحانیت در قم نیز از بین می‌رفت.
حوزه نیازمند تحول در 4 سطح است
این محقق و نویسنده حوزوی بیان کرد: الان در چهار سطح نیازمند تحول مثبت و اساسی در حوزه علمیه هستیم؛ مواد درسی، متون درسی، روش آموزشی و نظام و ساختار آموزشی و اگر می‌خواهیم تغییرات بنیادین در حوزه داشته باشیم باید در این مسایل تحول ایجاد کنیم.
وی بیان کرد: حوزه علمیه محل حضور متراکم علما و اندیشمندان مختلف است ولی چرا حوزه از این ایده‌ها و ظرفیت‌ها کمتر بهره برده و طرح‌ها منحصر به تعداد اندکی از افراد است و احساس بی نیازی به ایده‌ها و طرح‌های دیگران احساس می شود؟
مدرس و فعال قرآنی حوزه علمیه گفت: ما الان کتابی در زمینه برنامه درسی که عنوان کوتاه مدت و کاربردی هم دارد چاپ کرده‌ایم و به چاپ پنجم رسیده است و البته طلاب به صورت شخصی دنبال این کارها هستند تا بتوانند دروس حوزه را در زمانی کمتر و به صورت کاربردی‌تر سپری کنند، ولی این مسئله در بدنه مدیریتی حوزه وجود ندارد و دنبال نمی‌شود.
کتب آموزشی حوزه متناسب با اهداف نیست
وی اظهار کرد: آنچه حوزه داعیه‌دار آن است تربیت اسلام‌شناس در دو سطح است یکی در سطح تخصصی و عالمانه برای تربیت مجتهد و دیگری تربیت طلاب ترویجی و تبلیغی و نیمه تخصصی که عمدتا کتب حوزه برای این سطح طراحی نشده با اینکه بیشترین تعداد طلاب حوزه در این سطح تربیت شده و قرار دارند.
ملک‌زاده در پاسخ به این سؤال که فرض کنیم الان زیرساخت‌های تربیت 400 هزار طلبه در حوزه فراهم شده است آیا این تعداد وقتی وارد بازار کار شوند ظرفیت جذب آنان وجود دارد؟ تصریح کرد: فعالیت طلاب محدود به سطح خاصی نیست و می‌توانند به عنوان مجریان فرهنگی در مراکز مختلف و منبر و ... فعالیت داشته باشند.
وی افزود: الان ما در دانشگاه‌ها اعم از تدریس، حضور در خوابگاه‌های دانشجویی، حضور در رسانه‌ها و تامین محتوای سایت‌های مذهبی و دینی، مساجد و ... نیازمند طلبه هستیم، ولی با کمبود مواجهیم.
وی تاکید کرد: فاصله میان تعداد طلاب و دانشجویان فاصله زیادی است یا در محیط‌های نظامی و مشاوره دینی برای اقشار مختلف مخصوصا سربازان و جوانانی که سردرگمی های فکری زیادی دارند نیازمند حضور طلاب هستیم یا در عرصه دانش‌آموزی با وجود کارهایی که شده این کمبود حس می‌شود و اگر مجموع این نیازها رصد شود نیازمند چندصد هزار طلبه خواهیم بود.
طلاب نگرانی شغلی نداشته باشند؛ توانمندی لازم است
وی تاکید کرد: حتی اگر حوزه علمیه هیچ مسئولیت و برنامه‌ای هم در قبال تامین آینده شغلی این افراد نداشته باشد کار برای همه آنان وجود دارد به شرطی که از یک طرف خروجی‌های حوزه افرادی توانمند باشند و از طرف دیگر نیز نهادها و ارگان‌های مختلف زمینه جذب آنان را برای رفع نیازها فراهم کنند.
یادآور می‌شود، آیت‌الله اعرافی، مدیر جدید حوزه علمیه اخیرا از نیاز حوزه به 400 هزار طلبه و شش میلیون متر فضای آموزشی سخن گفته بود.
وی با بیان اینکه این وجوب، وجوب کفایی است و اگر برخی دنبال آن رفتند از عهده بقیه افراد ساقط خواهد بود افزود: این آیه حالت امتنانی در بیان دارد یعنی چون همه نمی‌توانند وارد این عرصه شوند خداوند بر برخی افرادی که توانایی این کار را دارند منت نهاده است و به صورت واجب کفایی بر دوش آنان است که دین را تبلیغ کنند.
ملک‌زاده بیان کرد: در حال حاضر با توجه به کثرت جمعیت و تنوع مذاهب و مکاتب و پرسش‌ها و شبهاتی که در جامعه وجود دارد، طبعا نیاز به عالم دین و اسلام‌شناس حقیقی بسیار بالاست؛ کسانی که اسلام‌شناس واقعی باشند و اقتضائات زمانه خود را نیز به خوبی بشناسند.
تربیت طلبه در منظومه «وطن توحیدی»
وی افزود: الان طلابی با این ویژگی‌ها در حد کفایت در حوزه نداریم و نیاز داریم بیش از اینها افرادی اینچنین را تربیت کنیم البته مضاف بر نیازهای داخل کشور، نیازهای جهانی نیز وجود دارد و ما با مجموعه‌ای به نام «وطن توحیدی» روبرو هستیم.
مدرس سطح عالی حوزه تصریح کرد: هر جا مسلمانی وجود دارد که باید پیام دین را بشنود و انذار و تبشیر داده شود و حتی اگر غیرمسلمانی است که پیام دین اصلا به او نرسیده است، نیازمند تبلیغ دین هستیم، اما اگر فقط محدوده نیازهای داخل کشور را هم در نظر بگیریم، باز هم نیاز فراوانی وجود دارد.
وی افزود: این پندار خامی است که فکر کنیم چون ابزار جدید رسانه‌ای و تبلیغی زیاد شده نیاز به اسلام شناس نداریم و یا این نیاز کمتر شده است و من معتقدم اگرچه ابزار جدید هم می‌تواند مورد استفاده تبلیغی قرار گیرد ولی نباید از روش‌های سنتی و به خصوص منبر نیز غافل شویم.
وی تاکید کرد: نیاز ما به اسلام‌شناس حقیقی زیاد است البته نه اینکه افرادی هنوز به آمادگی لازم نرسیده بخواهند وارد بازار کار شوند که این مسئله می‌تواند آسیب‌هایی را هم به نهاد روحانیت و هم به دین وارد کند.
تمرکززدایی از قم
ملک‌زاده در پاسخ به این سؤال که آیا اگر مطلوب بودن تربیت طلبه تا دوبرابر وضع موجود را هم بپذیریم زیرساخت و امکانات حوزه برای این کار وجود دارد یا خیر بیان کرد: مشکل اساسی این است که هر کسی که در زمینه علوم اسلامی کار می‌کند تصور می‌کند باید در قم باشد و در اینجا تحصیل و تدریس داشته باشد در حالی که قم نه به لحاظ زیرساخت شهری و نه ظرفیت حوزه علمیه می‌تواند جوابگوی نیازها باشد.
وی ادامه داد: الان از بیش از صد کشور در قم طلبه داریم و به وضوح مشاهده می‌شود که شرایط برای پذیرش نیروی جدید آماده نیست و باید انقلاب و تحول عظیمی در حوزه علمیه ایجاد شود. باید حوزه‌های علمیه شهرستان‌ها و استان‌ها تقویت و حوزه‌های جدیدی احداث شوند تا این زیرساخت به تدریج فراهم شود.
ملک‌زاده عنوان کرد: اگر همکاری جدی‌تر و مسئولانه‌تری میان مدیریت حوزه علمیه از یکسو، ائمه جمعه و علمای بلاد انجام شود و علمای به‌نام برای حضور و زندگی در استان‌ها دعوت می‌شدند در این صورت هم سطح ائمه جمعه‌ها بالاتر می‌رفت و هم طلاب بومی در هر منطقه توزیع می‌شدند و تمرکز روحانیت در قم نیز از بین می‌رفت.
حوزه نیازمند تحول در 4 سطح است
این محقق و نویسنده حوزوی بیان کرد: الان در چهار سطح نیازمند تحول مثبت و اساسی در حوزه علمیه هستیم؛ مواد درسی، متون درسی، روش آموزشی و نظام و ساختار آموزشی و اگر می‌خواهیم تغییرات بنیادین در حوزه داشته باشیم باید در این مسایل تحول ایجاد کنیم.
وی بیان کرد: حوزه علمیه محل حضور متراکم علما و اندیشمندان مختلف است ولی چرا حوزه از این ایده‌ها و ظرفیت‌ها کمتر بهره برده و طرح‌ها منحصر به تعداد اندکی از افراد است و احساس بی نیازی به ایده‌ها و طرح‌های دیگران احساس می شود؟
مدرس و فعال قرآنی حوزه علمیه گفت: ما الان کتابی در زمینه برنامه درسی که عنوان کوتاه مدت و کاربردی هم دارد چاپ کرده‌ایم و به چاپ پنجم رسیده است و البته طلاب به صورت شخصی دنبال این کارها هستند تا بتوانند دروس حوزه را در زمانی کمتر و به صورت کاربردی‌تر سپری کنند، ولی این مسئله در بدنه مدیریتی حوزه وجود ندارد و دنبال نمی‌شود.
کتب آموزشی حوزه متناسب با اهداف نیست
وی اظهار کرد: آنچه حوزه داعیه‌دار آن است تربیت اسلام‌شناس در دو سطح است یکی در سطح تخصصی و عالمانه برای تربیت مجتهد و دیگری تربیت طلاب ترویجی و تبلیغی و نیمه تخصصی که عمدتا کتب حوزه برای این سطح طراحی نشده با اینکه بیشترین تعداد طلاب حوزه در این سطح تربیت شده و قرار دارند.
ملک‌زاده در پاسخ به این سؤال که فرض کنیم الان زیرساخت‌های تربیت 400 هزار طلبه در حوزه فراهم شده است آیا این تعداد وقتی وارد بازار کار شوند ظرفیت جذب آنان وجود دارد؟ تصریح کرد: فعالیت طلاب محدود به سطح خاصی نیست و می‌توانند به عنوان مجریان فرهنگی در مراکز مختلف و منبر و ... فعالیت داشته باشند.
وی افزود: الان ما در دانشگاه‌ها اعم از تدریس، حضور در خوابگاه‌های دانشجویی، حضور در رسانه‌ها و تامین محتوای سایت‌های مذهبی و دینی، مساجد و ... نیازمند طلبه هستیم، ولی با کمبود مواجهیم.
وی تاکید کرد: فاصله میان تعداد طلاب و دانشجویان فاصله زیادی است یا در محیط‌های نظامی و مشاوره دینی برای اقشار مختلف مخصوصا سربازان و جوانانی که سردرگمی های فکری زیادی دارند نیازمند حضور طلاب هستیم یا در عرصه دانش‌آموزی با وجود کارهایی که شده این کمبود حس می‌شود و اگر مجموع این نیازها رصد شود نیازمند چندصد هزار طلبه خواهیم بود.
طلاب نگرانی شغلی نداشته باشند؛ توانمندی لازم است
وی تاکید کرد: حتی اگر حوزه علمیه هیچ مسئولیت و برنامه‌ای هم در قبال تامین آینده شغلی این افراد نداشته باشد کار برای همه آنان وجود دارد به شرطی که از یک طرف خروجی‌های حوزه افرادی توانمند باشند و از طرف دیگر نیز نهادها و ارگان‌های مختلف زمینه جذب آنان را برای رفع نیازها فراهم کنند.
یادآور می‌شود، آیت‌الله اعرافی، مدیر جدید حوزه علمیه اخیرا از نیاز حوزه به 400 هزار طلبه و شش میلیون متر فضای آموزشی سخن گفته بود.
