آیت‌الله العظمی جوادی آملی:
نشناختن قرآن، مردن به مرگ جاهلی است/ دروغ نگفتن و عدم کتمان حق؛ ویژگی رسانه عقلانی
گروه حوزه‌های علمیه: مفسر قرآن کریم با بیان اینکه همان طور که نشناختن امام زمان، مردن به مرگ جاهلی است و عدم معرفت نسبت به قرآن نیز همین حکم را دارد گفت: جامعه و رسانه وقتی عقلانی است که دروغ نگوید و حق را نیز کتمان نکند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله العظمی عبدالله جوادی آملی امروز اول آبان ماه در ادامه تفسیر سوره مبارکه حجرات گفت: امام صادق(ع) در روایتی فرمودند که خداوند بندگان خاص خود را به دو مسئله مخصوص کرد و آنان را در دو دژ و قلعه و حصن در امنیت قرار داد؛ یکی اینکه حرف‌های غیرعالمانه نزنند و تا چیزی برای آنان مسلم نشده نگویند و دیگر اینکه چیزی را از روی جهل تکذیب نکنند و در دو بعد قبول و نکول با تحقیق عمل کنند.
وی افزود: اینکه فرمودند «من لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة» نیز مراد همین است زیرا جهل مانع شناخت امام است و کسی که امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلی مرده است.
آیت‌الله جوادی آملی بیان کرد: البته مراد از شناخت امام، دانستن نام پدر و مادر و سال تولد و ... نیست بلکه فهم و درک امامت و رهبری و معرفت قلبی به آن است.
این مفسر قرآن با بیان اینکه جامعه‌ای عقلانی است که به گزارش دروغ اعتماد و بر اساس آن برنامه‌ریزی نکند با اشاره به آیه شریفه «وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ»(42 بقره) تصریح کرد: در این آیه تصریح فرمود که نه تنها دروغ نباید گفت بلکه حق را هم نباید کتمان کنیم. یعنی ممکن است حادثه خوبی برای جامعه پیش آمده باشد و بیان آن جامعه را آرام می‌کند ولی چون مثلا برای حزب ما بد است آن را کتمان کنیم؛ این درست نیست زیرا کتمان حق نیز جامعه را از امنیت دور می‌کند.
صاحب تفسیر تسنیم تاکید کرد: تکذیب و تصدیق براساس فرمایش امام صادق(ع) باید عالمانه باشد همچنین فرد سکوت هم که می‌کند باید بر اساس منطق و عالمانه صورت بگیرد تا این سکوت سبب کتمان حق نشود.
آیت الله جوادی آملی با بیان اینکه برخی تصور می کنند بعد از گفتن و نشر یک کذب می توانند آثار آن را با تکذیب از بین ببرند اظهار کرد: فرمود چیزی را که دروغ است نگویید زیرا تکذیب بعد از آن هم سودی نخواهد داشت همچنین جامعه حق دارد آن چیزی را که عامل پیشرفت اوست بداند بنابراین اگر کسی در اقتصاد، عفاف و حجاب و فرهنگ و ... کاری کرد که آرامش در جامعه ایجاد شود کاری عقلانی است و در غیر این صورت جاهلیت است.
وی با اشاره به آیه شریفه «أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ»(50 مائده) افزود: حضرت زهرا(س) با استناد به این آیه فرمودند که شما با داعیه اسلام فدک را از من گرفته‌اید در حالی که این حکم شما مصداق جاهلیت است.
این مفسر قرآن بیان کرد: امام در این روایت تاکید فرمودند که قبول گزارشات دروغ، جاهلیت است ولی چون شما مسلمان هستید برنامه‌ریزی می کنید که به این وادی نیفتید ولی دیگران کارشان تجارت خبر کذب و دروغ‌سازی و دروغ‌بافی است و از این راه کارشان را جلو می‌برند ولی بدانید جامعه با دروغ عقلانی نخواهد شد.
وی با بیان اینکه مومن حقیقی کسی است که قول او مانند نوشتن و سند اوست تصریح کرد: امروز بخش‌های وسیعی از پرونده‌های قوه قضائیه به علت این است که قراردادهای محکم و دقیق میان طرفین وجود ندارد؛ از بهترین دستورات تمدنی دین اسلام این است که در خرید و فروش و شرکت و ... قرارداد و قباله‌ای داشته باشید و تنظیم کنید تا بعدا به مشکل برنخورید.
وی تاکید کرد: بنابراین امام فرمود که قول مومن اگر از رهن و وثیقه کمتر می ارزد من از این فرد بیزارم زیرا چنین فردی که خلاف قراردادش عمل کند مومن واقعی نیست.
این مفسر قرآن با تاکید مجدد بر رابطه میان عقلانیت و اطاعت از امام عنوان کرد: اگر گفتند امام زمان خود را بشناسید براساس هماهنگی قرآن و عترت،است یعنی هر فضیلتی که برای قرآن است برای اهل‌بیت(ع) نیز هست و هر فضیلتی نیز که برای عترت وجود دارد برای قرآن نیز گفته شده است به همین دلیل کسی که قرآن را هم نشناسد به جاهلیت مرده است بنابراین معرفت و حیات قرآنی چیزی دیگری است.
این مفسر قرآن با اشاره به آیه ششم سوره حجرات «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ» گفت: این آیه از بهترین آیاتی است که جامعه را امن می‌کند؛ بنابراین زندگی یا براساس جهل و یا بر اساس عقل اداره می شود و زندگی وقتی عقلانی است که انسان در رسانه ها دروغ نگوید و حق را کتمان نکند و رسانه وقتی عقلانی است که نقص جامعه را فورا حل کند و اگر موفقیتی نصیب جامعه شد آن را بگوید تا آرامش جامعه تامین شود.
این مرجع تقلید در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه ما توقع نداریم ائمه در حد عقل خود با ما سخن بگویند بیان کرد: پیامبر با اهل‌بیت به اندازه کنه عقل خود سخن می گفت ولی با مردم هرگز به اندازه عقل آنان سخن نگفت زیرا کسی نیست که کنه عقل پیامبر را بفهمد مگر ائمه(ع)؛ فرمود همه انبیاء نیز این طور هستند و هیچکدام به اندازه کنه عقلشان با مردم حرف نزدند.
این مرجع تقلید با تاکید بر اینکه بر اساس این آیه، کذب از بدترین اموری است که عقلانیت جامعه را به جهل تبدیل می‌کند به آیات بعدی اشاره و تصریح کرد: چطور خداوند بوی خوب و زیبایی گل را برای ما دلنشین قرار داد ایمان را هم این طور قرار داده است ولی اگر کسی بوی خوش را بشنود ولی لذت نبرد شامه‌اش مکشل دارد؛ اگر دلی دین‌پذیر نباشد باید خودش را معالجه کند.
وی افزود: در این جا دستور نداد که دین را دوست داشته باشید بلکه فرمود دین را محبوب دل ها قرار دادم ولی اگر کسی این حب را درک نمی‌کند مشکل از دل اوست.
این مرجع تقلید همچنین در تکرار مباحث گذشته خود به رابطه میان اصول و قرآن پرداخت و عنوان کرد: اصول بحث می‌کند که قرآن، وحی است و کسی که می‌خواهد اجتهاد کند باید به قرآن مراجعه کند ولی علم اصول هیچ ارتباطی با قرآن ندارد. علم اصول می‌گوید قرآن برای من اصولی کارساز نیست ولی این وحی برای فقیه لازم است به همین دلیل ممکن است فردی اصلا قرآن نخواند ولی دانشمند علم اصول شود.
وی افزود: اینکه فرمودند «من لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة» نیز مراد همین است زیرا جهل مانع شناخت امام است و کسی که امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلی مرده است.
آیت‌الله جوادی آملی بیان کرد: البته مراد از شناخت امام، دانستن نام پدر و مادر و سال تولد و ... نیست بلکه فهم و درک امامت و رهبری و معرفت قلبی به آن است.
این مفسر قرآن با بیان اینکه جامعه‌ای عقلانی است که به گزارش دروغ اعتماد و بر اساس آن برنامه‌ریزی نکند با اشاره به آیه شریفه «وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ وَتَكْتُمُوا الْحَقَّ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ»(42 بقره) تصریح کرد: در این آیه تصریح فرمود که نه تنها دروغ نباید گفت بلکه حق را هم نباید کتمان کنیم. یعنی ممکن است حادثه خوبی برای جامعه پیش آمده باشد و بیان آن جامعه را آرام می‌کند ولی چون مثلا برای حزب ما بد است آن را کتمان کنیم؛ این درست نیست زیرا کتمان حق نیز جامعه را از امنیت دور می‌کند.
صاحب تفسیر تسنیم تاکید کرد: تکذیب و تصدیق براساس فرمایش امام صادق(ع) باید عالمانه باشد همچنین فرد سکوت هم که می‌کند باید بر اساس منطق و عالمانه صورت بگیرد تا این سکوت سبب کتمان حق نشود.
آیت الله جوادی آملی با بیان اینکه برخی تصور می کنند بعد از گفتن و نشر یک کذب می توانند آثار آن را با تکذیب از بین ببرند اظهار کرد: فرمود چیزی را که دروغ است نگویید زیرا تکذیب بعد از آن هم سودی نخواهد داشت همچنین جامعه حق دارد آن چیزی را که عامل پیشرفت اوست بداند بنابراین اگر کسی در اقتصاد، عفاف و حجاب و فرهنگ و ... کاری کرد که آرامش در جامعه ایجاد شود کاری عقلانی است و در غیر این صورت جاهلیت است.
وی با اشاره به آیه شریفه «أَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَ وَمَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ»(50 مائده) افزود: حضرت زهرا(س) با استناد به این آیه فرمودند که شما با داعیه اسلام فدک را از من گرفته‌اید در حالی که این حکم شما مصداق جاهلیت است.
این مفسر قرآن بیان کرد: امام در این روایت تاکید فرمودند که قبول گزارشات دروغ، جاهلیت است ولی چون شما مسلمان هستید برنامه‌ریزی می کنید که به این وادی نیفتید ولی دیگران کارشان تجارت خبر کذب و دروغ‌سازی و دروغ‌بافی است و از این راه کارشان را جلو می‌برند ولی بدانید جامعه با دروغ عقلانی نخواهد شد.
وی با بیان اینکه مومن حقیقی کسی است که قول او مانند نوشتن و سند اوست تصریح کرد: امروز بخش‌های وسیعی از پرونده‌های قوه قضائیه به علت این است که قراردادهای محکم و دقیق میان طرفین وجود ندارد؛ از بهترین دستورات تمدنی دین اسلام این است که در خرید و فروش و شرکت و ... قرارداد و قباله‌ای داشته باشید و تنظیم کنید تا بعدا به مشکل برنخورید.
وی تاکید کرد: بنابراین امام فرمود که قول مومن اگر از رهن و وثیقه کمتر می ارزد من از این فرد بیزارم زیرا چنین فردی که خلاف قراردادش عمل کند مومن واقعی نیست.
این مفسر قرآن با تاکید مجدد بر رابطه میان عقلانیت و اطاعت از امام عنوان کرد: اگر گفتند امام زمان خود را بشناسید براساس هماهنگی قرآن و عترت،است یعنی هر فضیلتی که برای قرآن است برای اهل‌بیت(ع) نیز هست و هر فضیلتی نیز که برای عترت وجود دارد برای قرآن نیز گفته شده است به همین دلیل کسی که قرآن را هم نشناسد به جاهلیت مرده است بنابراین معرفت و حیات قرآنی چیزی دیگری است.
این مفسر قرآن با اشاره به آیه ششم سوره حجرات «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ» گفت: این آیه از بهترین آیاتی است که جامعه را امن می‌کند؛ بنابراین زندگی یا براساس جهل و یا بر اساس عقل اداره می شود و زندگی وقتی عقلانی است که انسان در رسانه ها دروغ نگوید و حق را کتمان نکند و رسانه وقتی عقلانی است که نقص جامعه را فورا حل کند و اگر موفقیتی نصیب جامعه شد آن را بگوید تا آرامش جامعه تامین شود.
این مرجع تقلید در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه ما توقع نداریم ائمه در حد عقل خود با ما سخن بگویند بیان کرد: پیامبر با اهل‌بیت به اندازه کنه عقل خود سخن می گفت ولی با مردم هرگز به اندازه عقل آنان سخن نگفت زیرا کسی نیست که کنه عقل پیامبر را بفهمد مگر ائمه(ع)؛ فرمود همه انبیاء نیز این طور هستند و هیچکدام به اندازه کنه عقلشان با مردم حرف نزدند.
این مرجع تقلید با تاکید بر اینکه بر اساس این آیه، کذب از بدترین اموری است که عقلانیت جامعه را به جهل تبدیل می‌کند به آیات بعدی اشاره و تصریح کرد: چطور خداوند بوی خوب و زیبایی گل را برای ما دلنشین قرار داد ایمان را هم این طور قرار داده است ولی اگر کسی بوی خوش را بشنود ولی لذت نبرد شامه‌اش مکشل دارد؛ اگر دلی دین‌پذیر نباشد باید خودش را معالجه کند.
وی افزود: در این جا دستور نداد که دین را دوست داشته باشید بلکه فرمود دین را محبوب دل ها قرار دادم ولی اگر کسی این حب را درک نمی‌کند مشکل از دل اوست.
این مرجع تقلید همچنین در تکرار مباحث گذشته خود به رابطه میان اصول و قرآن پرداخت و عنوان کرد: اصول بحث می‌کند که قرآن، وحی است و کسی که می‌خواهد اجتهاد کند باید به قرآن مراجعه کند ولی علم اصول هیچ ارتباطی با قرآن ندارد. علم اصول می‌گوید قرآن برای من اصولی کارساز نیست ولی این وحی برای فقیه لازم است به همین دلیل ممکن است فردی اصلا قرآن نخواند ولی دانشمند علم اصول شود.
