علامت‌گذاری قرآن براساس حالت وصلی و نه وقفی است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حجت‌الاسلام والمسلمین علی حبیبی، مدرس علوم قرآنی صبح امروز 6 آبان‌ماه در دومین هفته از پنجمین دوره آموزشی کارشناسان تصحیح قرآن گفت: در ابتدا قرآن بدون علامت و نقطه بود؛ از این رو قواعد علم رسم و ضبط قران، پس از گذشت مدت زیادی از نگارش قرآن‌های اولیه، تهیه و تنظیم شده است و همه این قواعد و مباحث نیز استنباط علمای این حوزه بوده است.
وی افزود: اینکه رعایت اصول و ضوابط علم رسم و ضبط قرآن که توسط علمای این رشته تهیه و تنظیم شده، لازم و ضروری است یا نه، از دیرباز مطرح بوده  این موضوع موافقان و مخالفانی داشته است که هر کدام دلایل خود را داشته‌اند.

حجت‌الاسلام حبیبی ادامه داد: با توجه به اینکه علامت‌گذاری قرآن کریم تغییری در اصل نگارش کلمات ایجاد نمی‌کرد و به صورت درست تلفظ می‌شد، به همین دلیل مورد استقبال بسیاری از علمای اسلام و عموم مردم قرار گرفت و در این راستا عده‌ای نیز مخالف بودند، اما با وجود نتایج مثبت این کار و صیانت از تحریف قرآن، جزء موافقان این موضوع شدند.

وی در ادامه عنوان کرد: با بررسی آراء و نظرات بزرگان در رابطه با علامت‌گذاری یعنی ضبط قرآن کریم به این نتیجه می‌رسیم که نقطه و علامت‌گذاری مصاحف، دوره‌های متفاوتی را سپری کرده است، از جمله اینکه در ابتدا، گروهی این امر مکروه می‌شمردند و پس از مدتی قائل به جواز آن شدند و در نهایت این امر مستحب و پسندیده تلقی شد؛ از این‌رو می‌توان سرچشمه و منشأ همه این نظرات و آراء متفاوت را تلاش و اهتمام علمای اسلام در زمینه حفظ و صیانت قرآن از تحریف در قرائت دانست.

حجت‌الاسلام حبیبی در ادامه بحث تدریس رسم و ضبط قرآن به تنوین اشاره کرد و گفت: تنوین، نون ساكن زائدی است كه در تلفظ به آخر اسم اضافه می‌شود، اما در نگارش نوشته نمی‌شود و نشانه آن تكرار شكل حركت «ـًـٍـٌ» است؛ از این رو زمانی که به حرف ساکن برخورد می‌کند، مانند «مثَلاً الْقَوْمَ» حرکت کسره به خود گرفته و «مَثَل نِ الْقَوْمَ» خوانده می‌شود.

وی ادامه داد: نخستین بار كه علامتی برای تنوين قرار داده شد، توسط ابوالاسود از شاگردان حضرت علی(ع) بود و نشانه آن را دو نقطه «:»  قرار داد و برای تنوين فتحه، دو نقطه بالای حرف، تنوين كسره دونقطه زير حرف و برای تنوين ضمه دو نقطه جلو حرف قرار داد تا يكی نشانه حركت حرف وديگری نشانه تلفظ نون تنوين باشد. بعد از آن كه خليل بن احمد فراهيدی شکل نقطه حركات را تغيير داد، نقطه نشانگر تنوين را نيز تبديل به شكل حركات كرد(ـًـٍـٌ).
وی گفت: تنوين فتحه در حالت وقف تبديل به الف می‌شود، اين «الف» چون ماقبلش مفتوح است، به صورت «الف» مدی خوانده می‌شود و در نگارش هم بعد از آن «الف» آورده‌اند تا نشانه تلفظ  آن در هنگام وقف باشد، مانند «كِتاباً» كه در حالت وقف «كِتابا» خوانده می‌شود. علامت تنوين به تبعیت از علامت حركت، بايد روی حرف آخر كلمه قرار گيرد، اما در مورد تنوين فتحه نظرات مختلفی وجود دارد، از جمله اینکه برخی معتقد هستند، علامت تنوين فتحه بايد روی «الف» قرار گيرد تا نشانه قرائت «الف» در هنگام وقف باشد «كِتاباً» و برخی دیگر مانند خليل بن احمد فراهيدی معتقدند که بايد روی حرف آخر كلمه و قبل از «الف» قرار گيرد.
حبیبی در ادامه یادآور شد: علامت‌گذاری قرآن براساس حالت وصلی و نه وقفی است؛ از اين رو حركت آخر همه آيات آورده شده است، در حالی كه وقف بر آخر آيات سنت بوده و اغلب مردم در آخر آيات توقف می‌كنند.
این کارشناس رسم و ضبط قرآن در ادامه درباره وقف، مد و تنوین نکاتی را برای مصححان یادآور شد و درباره چگونگی علات‌گذاری آنها صحبت کرد.

یادآور می‌شود، سومین هفته از پنجمین دوره آموزشی کارشناسان تصحیح قرآن به آشنایی با اصول و روش‌های برتر تصحیح قرآن و اصول و روش‌های غلط‌نامه‌نویسی اختصاص یافته است که از سوی سیدعزیزالله مرتضوی و علی مشهدپور در سازمان دارالقرآن تدریس می‌شود.
در این دوره 32 نفر از مصححان سازمان دارالقرآن حضور یافته و آموزش‌های لازم در زمینه تصحیح قرآن را فرامی‌گیرند. این دوره تا آذرماه ادامه خواهد داشت.