مسابقات قرآن در بوته نقد/
«الحافظون» چه چیزی را دنبال می‌کند؟/ به سوی تغییراتی بنیادی‌تر
گروه مسابقات: جشنواره قرآنی الحافظون که چهارمین دوره آن اواخر هفته گذشته به پایان رسید با اینکه راهکارهای زیادی را برای حضور بیشتر علاقه‌مندان به قرآن از اولین دوره تا دوره اخیر پشت سر گذاشته است، اما بدون شک اگر این جشنواره حفظمحور می‌خواهد نقشی در تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم داشته باشد، باید به سوی تغییرات بنیادی‌تر در عین حفظ کردن مأموریت ذاتی خود، حرکت کند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، چهارمین دوره جشنواره قرآنی الحافظون روز جمعه 14 آبان‌ماه در دو بخش بانوان و آقایان به کار خود پایان داد، جشنواره‌ای که با استقبال نسبتاً خوبی مواجه شد و در آن منتخبان نواحی 23 گانه تهران و چند اقشار تخصصی بسیج تهران طی یک هفته رقابت خود را برگزار کردند.
مروری بر چهارمین دوره
در این دوره از مسابقات و در مرحله نهایی بیش از 1000 شرکت کننده در 9 رشته و سه مقطع سنی زیر هفت سال، هفت تا 16 سال و بالای 17 سال حضور داشتند، این مسابقات از روز شنبه هفته گذشته آغاز شد و تا روز 14 آبان‌ماه ادامه داشت. این مسابقات در دو نوبت صبح و عصر و در مرکز تخصصی حفظ قرآن کریم سازمان قرآن و عترت بسیج تهران بزرگ برگزار شد.
بر همین اساس نتایج برگزیدگان رشته‌های مختلف این دوره از مسابقات که در رشته‌های مختلف حفظ ۱۸ سوره کوچک، نیم جزء آخر، یک جزء، سه جزء، پنج جزء، ۱۰ جزء، ۱۵ جزء، ۲۰ جزء، کل قرآن و حفظ موضوعی سوره مبارکه برگزار شده است مشخص شده و روز 22 آبان ماه به مناسبت چهارمین سالگرد تأسیس سازمان قرآن و عترت بسیج تهران بزرگ، طی مراسمی اعلام و مورد تجلیل قرار می‌گیرند.
اما این مسابقات که در ابتدا صرفاً برای بسیجیان شهر تهران، تعریف شده بود، به مرور و به جهت امکان حضور بیشتر مردم در آن، به استان تهران و در ادامه هم تمامی اقشار، سرایت داده شد تا شاید حضور مردم در یک جشنواره قرآنی که در آن بسته‌ای از رشته‌هایی که می‌تواند گام‌های نخست یک فرد برای ورود به کار حفظ قرآن کریم باشد، بیشتر شود.
حرکت جشنواره به چه سمتی بوده است؟
حرکت این جشنواره در طی این چهار سال نیز به نظر می‌رسد در همین راستا- جذب حداکثر مردم – بوده است، هدفی که اگرچه مطلوب بوده و مسئولان برگزاری جشنواره تلاش داشته‌اند تا به آن دست یابند و در این زمینه از هیچ تلاشی هم فروگذار نکرده‌اند اما خروجی‌ها تاکنون حکایت از نرسیدن به این هدف و یا حرکت کند برای رسیدن به آن دارد.
حدود دو سال قبل بود که «سردار کاظمینی» فرمانده سپاه محمدرسول‌الله (ص) تهران بزرگ در یکی از مراسم‌های اختتامیه این جشنواره اعلام کرد که باید تلاش شود تا شرکت کنندگان در این جشنواره در دوره بعد به بالاتر از 100 هزار نفر برسد. افرادی که در حال حاضر درگیر این جشنواره هستند، به مراتب کمتر از رقم معرفی شده به عنوان هدف، هستند.
البته حرکت و مسیری که این جشنواره در حال طی کردن آن است رسیدن به همین رقم است و مسئولان این مسابقات، تمامی تلاش خود را برای حضور گسترده بسیجیان و سایر اقشار در این مسابقات به کار بسته‌اند تا هر سال حاضران در آن افزایش پیدا کند.
با اینکه جشنواره قرآنی الحافظون توانسته است در این چهار دوره برگزاری خود به جشنواره‌ای ثابت و قابل اعتنا برای بسیاری از حافظان قرآن در سطح شهر و حتی استان تهران تبدیل شود، اما هنوز می‌توان قابلیت پیشرفت برای این جشنواره را متصور بود. قابلیتی که می‌تواند از اهرم حفظمحور بودن بسیار بهره ببرد.
اهرمی که می‌تواند نقطه قوت جشنواره باشد
این جشنواره تنها در رشته حفظ قرآن کریم برگزار می‌شود، یعنی محوریت آن حفظ قرآن کریم است، شروع برگزاری آن نیز یکی دو سال بعد از سخنان مقام معظم رهبری در زمینه تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم بود، بنابر این این جشنواره طراحی شد تا لبیکی از سوی بسیجیان به بیانات و خواسته‌های مقام معظم رهبری در مورد حفظ قرآن کریم باشد.
هر چند که آمار و اطلاعات جزئی جشنواره‌های قرآنی که در کشور برگزار می‌شود هیچ‌گاه عرضه نشده تا تحلیل‌های آماری و میزان ورودی های جدید به عرصه حفظ قرآن کریم و ... مربوط به هر جشنواره و مسابقه استخراج شود و جشنواره الحافظون نیز از این قاعده مستثنی نیست، اما به نظر می‌رسد که جشنواره الحافظون با حجم کمی از مخاطبانی که دارد نتوانسته باشد حرکتی اثرگذار در زمینه تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم انجام داده باشد، با این وجود طراحی چنین جشنواره‌ای که محوریت آن حفظ قرآن کریم باشد، هرچند می تواند اثرگذاری ملموسی داشته باشد، اما جای تحسین داشته و خود یک گام رو به جلو تلقی می شود.
رحیم قربانی، رئیس سازمان قرآن و عترت بسیج تهران بزرگ و از طراحان این جشنواره در گفت‌وگو با ایکنا در مورد میزان شرکت‌کنندگان در جشنواره قرآنی الحافظون، ایده‌آل‌ها را حضور حدود 50 هزار نفر عنوان می‌کند و می‌گوید: برای اینکه به این حجم از تعداد شرکت کنندگان برسیم باید، شرایطی ایده‌آل را فراهم کنیم.
مراکز تخصصی در خدمت جشنواره یا جشنواره در خدمت مراکز
وی راه‌اندازی مراکز تخصصی حفظ قرآن کریم را در همین راستا عنوان می‌کند و می‌افزاید: راه‌اندازی شعبه‌های تخصصی حفظ قرآن کریم به این خاطر بوده است تا مردم به حفظ قرآن کریم تشویق شده و برای حضور در جشنواره الحافظون نیز ترغیب شوند. در واقع جشنواره الحافظون زمینه‌ای برای ارزیابی حفاظی هست که در مراکز تخصصی حفظ قرآن سازمان به این امر مبادرت ورزیده‌اند.
جشنواره‌های قرآنی معمولاً چند سال بعد از برگزاری به تکرار می‌افتند، بنابر این به نظر می‌رسد برای دور شدن از این تکرار و زنده نگه داشتن روحیه پویایی در جشنواره، نیاز به اتاق فکری بعد از هر دوره از جشنواره برای چکش کاری کردن آن است. اتاق فکری که اگر نیاز است در مورد تغییرات مسابقات ایده‌پردازی کند، رشته‌ها را افزایش یا کاهش دهد و راهکارهایی را برای افزایش مخاطبان و نیز به‌روز بودن آن ارائه دهد.
فارغ از داشتن یا نداشتن اتاق فکر برای جشنواره قرآنی الحافظون، از اجراکننده این جشنواره در مورد تغییراتی که در جشنواره از اولین دوره آن تاکنون در نظر گرفته شده است نیز سوال پرسیده می‌شود که می‌گوید: از همان دوره اول به بعد، تاکنون تلاش کرده‌ایم تا تغییرات را شاهد باشیم، در این زمینه تغییرات مختلف صورت گرفته است.
قربانی از دریافت پیشنهاداتی برای گسترده‌تر شدن این جشنواره و حضور افراد بیشتر در آن نیز صحبت می‌کند و می‌افزاید: یکی از پیشنهادات این بوده است که بخش کتبی را نیز به جشنواره اضافه کنیم به این صورت که همه شرکت کنندگان در یک جا یا در اماکن مختلف رقابت خود را برگزار کنند و از بین آنها افرادی که بالاترین امتیاز را بیاورند مسابقات نهایی را به صورت شفاهی برگزار کنند.
رئیس سازمان قرآن و عترت بسیج تهران بزرگ در پایان بیان می‌کند: این موضوع امکان حضور بسیاری از علاقه‌مندان را برای حضور در مسابقات مهیا می‌کند، البته این موضوع هنوز در حد پیشنهاد است و اجرایی شدن آن برای دوره آینده جشنواره الحافظون مشخص نیست.
از جمله دیگر تغییراتی که در دوره اخیر یعنی چهارمین دوره شاهد آن بوده ایم، علاوه بر اضافه کردن ریز رشته هایی همچون حفظ چند سوره آخر قرآن و رشته هایی از این دست، شاهد اهدای گواهینامه حفظ قرآن کریم مورد تأیید سازمان قرآن و عترت بسیج تهران نیز هستیم. مسئولان برگزاری جشنواره الحافظون برای ترغیب بیشتر حفاظ قرآنی کریم جهت حضور در آن حدنصاب معینی را برای شرکت کنندگانی که نمره نهایی شان بیشتر از آن شود، نظر گرفته‌اند.
با همه این حرف‌ها جشنواره قرآنی الحافظون مسیر خود را پیدا کرده و به این راه ادامه می‌دهد، راهی که اگرچه باید با تغییرات مطلوب‌تر و اثرگذارتر، انگیزه‌ها را برای حضور اکثریت جوانان حافظ قرآن فراهم کند، در عین حال نیز محوریت خود را که همان حفظ قرآن کریم است، نیز از دست ندهد.
چه باید کرد؟
جشنواره قرآنی الحافظون اگر می‌خواهد گامی برای تحقق 10 میلیون حافظ قرآن کریم بردارد، باید هم گستره خود را پهن‌تر کند و هم اینکه تغییرات بنیادی‌تری را در ارکان خود ببیند. اتاق فکر این جشنواره باید فکری برای گسترده تر کردن آن و به خدمت در آوردن فضای مجازی نیز داشته باشند، فضایی که این روزها بسیار زیاد مورد استفاده قرآنی ها قرار گرفته و جشنواره الحافظون به عنوان یکی از معدود جشنواره هایی که به امر حفظ قرآن مبادرت ورزیده است، نیز اگر می خواهد از این قافله عقب نماند باید فضای مجازی را بسیار بیشتر به خدمت در بیاورد.
با همه این حرف ها جشنواره قرآنی الحافظون که چهارمین دوره آن اواخر هفته گذشته به پایان رسید با اینکه راهکارهای زیادی را برای حضور بیشتر علاقه مندان به قرآن از اولین دوره تا دوره اخیر به اجرا نهاده است، اما بدون شک اگر این جشنواره حفظ محور می‌خواهد نقشی در تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم داشته باشد، باید به سوی تغییرات بنیادی تر در عین حفظ کردن مأموریت ذاتی خود که همان لبیک گفتن به طرح تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم توسط مقام معظم رهبری است، حرکت کند.
مسئولان برگزاری این جشنواره و در رأس آن، رئیس سازمان قرآن و عترت بسیج تهران نشان داده است که در گفتار به دنبال تحقق این هدف هستند، در عمل نیز با اینکه حرکت ها به این سمت بوده است اما خروجی‌های آن تاکنون به تحقق این هدف منجر نشده است، حال که چهارمین دوره این جشنواره پایان یافته است و بحث ها در مورد آن داغ است و هنوز برنامه ها برای پنجمین دوره اعلام نشده است، بد نیست تا مسئولان برگزارکننده این جشنواره به دنبال راهکارهایی جدی تر برای ایجاد تغییرات در آن باشند.
مروری بر چهارمین دوره
در این دوره از مسابقات و در مرحله نهایی بیش از 1000 شرکت کننده در 9 رشته و سه مقطع سنی زیر هفت سال، هفت تا 16 سال و بالای 17 سال حضور داشتند، این مسابقات از روز شنبه هفته گذشته آغاز شد و تا روز 14 آبان‌ماه ادامه داشت. این مسابقات در دو نوبت صبح و عصر و در مرکز تخصصی حفظ قرآن کریم سازمان قرآن و عترت بسیج تهران بزرگ برگزار شد.
بر همین اساس نتایج برگزیدگان رشته‌های مختلف این دوره از مسابقات که در رشته‌های مختلف حفظ ۱۸ سوره کوچک، نیم جزء آخر، یک جزء، سه جزء، پنج جزء، ۱۰ جزء، ۱۵ جزء، ۲۰ جزء، کل قرآن و حفظ موضوعی سوره مبارکه برگزار شده است مشخص شده و روز 22 آبان ماه به مناسبت چهارمین سالگرد تأسیس سازمان قرآن و عترت بسیج تهران بزرگ، طی مراسمی اعلام و مورد تجلیل قرار می‌گیرند.
اما این مسابقات که در ابتدا صرفاً برای بسیجیان شهر تهران، تعریف شده بود، به مرور و به جهت امکان حضور بیشتر مردم در آن، به استان تهران و در ادامه هم تمامی اقشار، سرایت داده شد تا شاید حضور مردم در یک جشنواره قرآنی که در آن بسته‌ای از رشته‌هایی که می‌تواند گام‌های نخست یک فرد برای ورود به کار حفظ قرآن کریم باشد، بیشتر شود.
حرکت جشنواره به چه سمتی بوده است؟
حرکت این جشنواره در طی این چهار سال نیز به نظر می‌رسد در همین راستا- جذب حداکثر مردم – بوده است، هدفی که اگرچه مطلوب بوده و مسئولان برگزاری جشنواره تلاش داشته‌اند تا به آن دست یابند و در این زمینه از هیچ تلاشی هم فروگذار نکرده‌اند اما خروجی‌ها تاکنون حکایت از نرسیدن به این هدف و یا حرکت کند برای رسیدن به آن دارد.
حدود دو سال قبل بود که «سردار کاظمینی» فرمانده سپاه محمدرسول‌الله (ص) تهران بزرگ در یکی از مراسم‌های اختتامیه این جشنواره اعلام کرد که باید تلاش شود تا شرکت کنندگان در این جشنواره در دوره بعد به بالاتر از 100 هزار نفر برسد. افرادی که در حال حاضر درگیر این جشنواره هستند، به مراتب کمتر از رقم معرفی شده به عنوان هدف، هستند.
البته حرکت و مسیری که این جشنواره در حال طی کردن آن است رسیدن به همین رقم است و مسئولان این مسابقات، تمامی تلاش خود را برای حضور گسترده بسیجیان و سایر اقشار در این مسابقات به کار بسته‌اند تا هر سال حاضران در آن افزایش پیدا کند.
با اینکه جشنواره قرآنی الحافظون توانسته است در این چهار دوره برگزاری خود به جشنواره‌ای ثابت و قابل اعتنا برای بسیاری از حافظان قرآن در سطح شهر و حتی استان تهران تبدیل شود، اما هنوز می‌توان قابلیت پیشرفت برای این جشنواره را متصور بود. قابلیتی که می‌تواند از اهرم حفظمحور بودن بسیار بهره ببرد.
اهرمی که می‌تواند نقطه قوت جشنواره باشد
این جشنواره تنها در رشته حفظ قرآن کریم برگزار می‌شود، یعنی محوریت آن حفظ قرآن کریم است، شروع برگزاری آن نیز یکی دو سال بعد از سخنان مقام معظم رهبری در زمینه تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم بود، بنابر این این جشنواره طراحی شد تا لبیکی از سوی بسیجیان به بیانات و خواسته‌های مقام معظم رهبری در مورد حفظ قرآن کریم باشد.
هر چند که آمار و اطلاعات جزئی جشنواره‌های قرآنی که در کشور برگزار می‌شود هیچ‌گاه عرضه نشده تا تحلیل‌های آماری و میزان ورودی های جدید به عرصه حفظ قرآن کریم و ... مربوط به هر جشنواره و مسابقه استخراج شود و جشنواره الحافظون نیز از این قاعده مستثنی نیست، اما به نظر می‌رسد که جشنواره الحافظون با حجم کمی از مخاطبانی که دارد نتوانسته باشد حرکتی اثرگذار در زمینه تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم انجام داده باشد، با این وجود طراحی چنین جشنواره‌ای که محوریت آن حفظ قرآن کریم باشد، هرچند می تواند اثرگذاری ملموسی داشته باشد، اما جای تحسین داشته و خود یک گام رو به جلو تلقی می شود.
رحیم قربانی، رئیس سازمان قرآن و عترت بسیج تهران بزرگ و از طراحان این جشنواره در گفت‌وگو با ایکنا در مورد میزان شرکت‌کنندگان در جشنواره قرآنی الحافظون، ایده‌آل‌ها را حضور حدود 50 هزار نفر عنوان می‌کند و می‌گوید: برای اینکه به این حجم از تعداد شرکت کنندگان برسیم باید، شرایطی ایده‌آل را فراهم کنیم.
مراکز تخصصی در خدمت جشنواره یا جشنواره در خدمت مراکز
وی راه‌اندازی مراکز تخصصی حفظ قرآن کریم را در همین راستا عنوان می‌کند و می‌افزاید: راه‌اندازی شعبه‌های تخصصی حفظ قرآن کریم به این خاطر بوده است تا مردم به حفظ قرآن کریم تشویق شده و برای حضور در جشنواره الحافظون نیز ترغیب شوند. در واقع جشنواره الحافظون زمینه‌ای برای ارزیابی حفاظی هست که در مراکز تخصصی حفظ قرآن سازمان به این امر مبادرت ورزیده‌اند.
جشنواره‌های قرآنی معمولاً چند سال بعد از برگزاری به تکرار می‌افتند، بنابر این به نظر می‌رسد برای دور شدن از این تکرار و زنده نگه داشتن روحیه پویایی در جشنواره، نیاز به اتاق فکری بعد از هر دوره از جشنواره برای چکش کاری کردن آن است. اتاق فکری که اگر نیاز است در مورد تغییرات مسابقات ایده‌پردازی کند، رشته‌ها را افزایش یا کاهش دهد و راهکارهایی را برای افزایش مخاطبان و نیز به‌روز بودن آن ارائه دهد.
فارغ از داشتن یا نداشتن اتاق فکر برای جشنواره قرآنی الحافظون، از اجراکننده این جشنواره در مورد تغییراتی که در جشنواره از اولین دوره آن تاکنون در نظر گرفته شده است نیز سوال پرسیده می‌شود که می‌گوید: از همان دوره اول به بعد، تاکنون تلاش کرده‌ایم تا تغییرات را شاهد باشیم، در این زمینه تغییرات مختلف صورت گرفته است.
قربانی از دریافت پیشنهاداتی برای گسترده‌تر شدن این جشنواره و حضور افراد بیشتر در آن نیز صحبت می‌کند و می‌افزاید: یکی از پیشنهادات این بوده است که بخش کتبی را نیز به جشنواره اضافه کنیم به این صورت که همه شرکت کنندگان در یک جا یا در اماکن مختلف رقابت خود را برگزار کنند و از بین آنها افرادی که بالاترین امتیاز را بیاورند مسابقات نهایی را به صورت شفاهی برگزار کنند.
رئیس سازمان قرآن و عترت بسیج تهران بزرگ در پایان بیان می‌کند: این موضوع امکان حضور بسیاری از علاقه‌مندان را برای حضور در مسابقات مهیا می‌کند، البته این موضوع هنوز در حد پیشنهاد است و اجرایی شدن آن برای دوره آینده جشنواره الحافظون مشخص نیست.
از جمله دیگر تغییراتی که در دوره اخیر یعنی چهارمین دوره شاهد آن بوده ایم، علاوه بر اضافه کردن ریز رشته هایی همچون حفظ چند سوره آخر قرآن و رشته هایی از این دست، شاهد اهدای گواهینامه حفظ قرآن کریم مورد تأیید سازمان قرآن و عترت بسیج تهران نیز هستیم. مسئولان برگزاری جشنواره الحافظون برای ترغیب بیشتر حفاظ قرآنی کریم جهت حضور در آن حدنصاب معینی را برای شرکت کنندگانی که نمره نهایی شان بیشتر از آن شود، نظر گرفته‌اند.
با همه این حرف‌ها جشنواره قرآنی الحافظون مسیر خود را پیدا کرده و به این راه ادامه می‌دهد، راهی که اگرچه باید با تغییرات مطلوب‌تر و اثرگذارتر، انگیزه‌ها را برای حضور اکثریت جوانان حافظ قرآن فراهم کند، در عین حال نیز محوریت خود را که همان حفظ قرآن کریم است، نیز از دست ندهد.
چه باید کرد؟
جشنواره قرآنی الحافظون اگر می‌خواهد گامی برای تحقق 10 میلیون حافظ قرآن کریم بردارد، باید هم گستره خود را پهن‌تر کند و هم اینکه تغییرات بنیادی‌تری را در ارکان خود ببیند. اتاق فکر این جشنواره باید فکری برای گسترده تر کردن آن و به خدمت در آوردن فضای مجازی نیز داشته باشند، فضایی که این روزها بسیار زیاد مورد استفاده قرآنی ها قرار گرفته و جشنواره الحافظون به عنوان یکی از معدود جشنواره هایی که به امر حفظ قرآن مبادرت ورزیده است، نیز اگر می خواهد از این قافله عقب نماند باید فضای مجازی را بسیار بیشتر به خدمت در بیاورد.
با همه این حرف ها جشنواره قرآنی الحافظون که چهارمین دوره آن اواخر هفته گذشته به پایان رسید با اینکه راهکارهای زیادی را برای حضور بیشتر علاقه مندان به قرآن از اولین دوره تا دوره اخیر به اجرا نهاده است، اما بدون شک اگر این جشنواره حفظ محور می‌خواهد نقشی در تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم داشته باشد، باید به سوی تغییرات بنیادی تر در عین حفظ کردن مأموریت ذاتی خود که همان لبیک گفتن به طرح تربیت 10 میلیون حافظ قرآن کریم توسط مقام معظم رهبری است، حرکت کند.
مسئولان برگزاری این جشنواره و در رأس آن، رئیس سازمان قرآن و عترت بسیج تهران نشان داده است که در گفتار به دنبال تحقق این هدف هستند، در عمل نیز با اینکه حرکت ها به این سمت بوده است اما خروجی‌های آن تاکنون به تحقق این هدف منجر نشده است، حال که چهارمین دوره این جشنواره پایان یافته است و بحث ها در مورد آن داغ است و هنوز برنامه ها برای پنجمین دوره اعلام نشده است، بد نیست تا مسئولان برگزارکننده این جشنواره به دنبال راهکارهایی جدی تر برای ایجاد تغییرات در آن باشند.
مطالب مرتبط
