لزوم پژوهش در مبانی هنر نگارگری قرآنی

سلیمان سعید‌آبادی، داور دهمین دوسالانه ملی نگارگری ایران در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به اینکه این دوسالانه از سال 72 در حال برگزاری است، گفت: در بررسی روند اجرایی این دوسالانه باید به این نکته اذعان کرد که تا سال 90 شاهد رشد خوبی هم از نظر کمی و هم کیفی در آن بودیم و در بخش‌هایی همچون «تذهیب و تشعیر» و «گل و مرغ» که از جمله هنرهایی هستند که مرتبط با قرآن و کتابت آن به شمار می‌روند، شاهد جهش و پیشرفت خوبی در بررسی آثار بودیم.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد که از آن تاریخ به این سو در این حوزه نوعی انفعال و درجازدن را شاهد باشیم و متأسفانه نتوانستیم هم به لحاظ تکنیک و هم فضاسازی براساس هنر سنتی ایرانی کار جدیدی را خلق نماییم؛ نوعاً آثار پدیدآورده شده تکرار همان تجارب گذشتگان است که شاید در جزئیات بسیار نامحسوس ردپایی از خلاقیت هنرمند را بتوان سراغ گرفت.

این مدرس و هنرمند نگارگر تصریح کرد: برای ریشه‌یابی دلایل به وجود آمدن چنین نواقصی در هنر نگارگری و به ویژه تذهیب و تشعیر  باید به این نکته توجه وافر داشت که در میان هنرمندان فعال به ویژه نسل جوان کمتر گرایشی به مطالعه و پژوهش در مبانی هنر نگارگری مشاهده می‌شود و صرفاً هنرمندان بسنده به تلمذ و فراگیری برخی از تکنیک‌های رایج در عرصه نگارگری در محضر اساتید می‌کنند که در نهایت منجر به این مسئله می‌شود که آثار خلق شده آنها یا تقلید از آثار اساتید باشد و یا در جای جای آنها ردپایی از سبک کاری اساتید دیده شود  و کمتر در آن خلاقیت و ذوقی که حاصل تراوش ذهن و قابلیت‌های فنی هنرمند نگارگر باشد را شاهد هستیم.

سعیدآبادی در پاسخ به این پرسش که آیا تمرکز دوسالانه بر روی احیای مکاتبی همچون مکتب تهران و اسلوب و قوانین نگارگری برجای مانده از مدرسه صنایع قدیمه، منجر به این خواهد شد که هنرمندان فعال نگارگری با تأثیر از آن به ریشه‌ها و اصالت‌های موجود در هنر نگارگری ترغیب شوند؟ گفت: این رجعت نباید به معنای عقب‌گرد و سایه انداختن مکتب و یا شیوه‌ای خاص که در قدیم حاکم بوده است شود؛ همچنان که مثلاً در این دوره از دوسالانه به جای مکتب تهران می‌توانستیم به مکاتبی همچون قاجار و یا حتی شیراز پرداخته و به آن استناد کنیم؛ چنین پرداختی باید در حد رصد و بررسی ادوار مکاتب موجود در این رشته هنری باشد تا در عصر و شرایط حاضر و حاکم بتوان متناسب با سطح سلیقه و توقعات کنونی به خلق آثاری اقدام کرد.

این کارشناس و داور هنری در پایان درباره سازوکار تشویقی در عرصه هنر نگارگری و به طور مثال اجرای جایزه «حسین بهزاد» که پیشنهاد معاونت هنری ارشاد است بیان کرد: چنین پیشنهادی سازنده است و اگر اجرایی شود ثمربخش خواهد بود و هنرمندان را بیش از پیش به ممارست و خلق آثار بیشتر و بهتر ترغیب می‌کند. البته به این شرط که ملاک و مبانی قضاوت و داوری آثار برای اعطای چنین جایزه‌ای به آثار برتر براساس یک ضابطه و آئین‌نامه‌ای مشخص صورت گیرد و محک و معیار داوران و ارزیابان براساس چنین بندهای مشخصی تحقق یابد و از هرگونه اعمال سلیقه و مواردی از این دست برحذر باشیم که تصور می‌کنم همچنان اعمال سلیقه در روند داوری دوسالانه نگارگری وجود دارد.

یادآور می‌شود، اختتامیه دهمین دوسالانه ملی نگارگری شنبه گذشته در موزه هنرهای معاصر تهران با معرفی و تقدیر از برگزیدگان در بخش‌های مختلف برگزار شد.

امیرسجاد دبیریان